الگوی ارتقاء مسئولیت پذیری دانش آموزان مدارس دوره ابتدایی

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 63، خرداد 1402، صفحه 58-82   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

غلامرضا رئیسی خیرآبادی¹؛ فریبا کریمی^{* 2}؛ نرگس سعیدیان³

¹دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) اصفهان، ایران.

²دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

³دانشیار مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی ارتقاء مسئولیت پذیری دانش آموزان مدارس دوره ابتدایی بود.
روش: این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از  نظر روش توصیفی از نوع پیمایشی  است. جامعه آماری کلیه مدیران، معلمان و کارشناسان دوره ابتدایی که بر اساس جدول کرجسی و مورگان (1970) به تعداد480 نفر به روش تصادفی مرحله­ ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق، پرسشنامه 77 سؤالی محقق ساخته بود. گویه های پرسشنامه از مصاحبه  با متخصصان استخراج گردیه است. برای بررسی روایی گویه­ ها از دو معیار روایی همگرا و روایی افتراقی و برای پایایی ابزارها از دو معیار آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی (CR) استفاده گردید. برای معنادار­بودن ابعاد مختلف مسئولیت­ پذیری و برای بررسی اعتبار مدل اندازه­ گیری از روش تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم استفاده گردید.
یافته ها: با توجه به کدگذاری­ ها و مضامین به ­دست آمده، شش بعد اصلاحات در برنامه درسی دوره ابتدایی، اصلاحات ساختاری در مدرسه، آموزش و تقویت نظام خانواده، توانمندسازی دانش­ آموز، مدیریت کار با فضای مجازی، عوامل فرهنگی تربیتی به دست آمد.
نتیجه گیری: نتایج بدست آمده نشان می ­دهد که این الگو می ­تواند به ­عنوان یک الگوی مؤثر درارتقای مسئولیت ­پذیری اجتماعی به­ کار گرفته شود و موجب بهبود سطح مسئولیت ­پذیری اجتماعی دانش ­آموزان گردد.

کلیدواژه‌ها

مسئولیت پذیری اجتماعی؛ آموزش؛ نظام خانواده؛ توانمندسازی دانش‌آموز؛ عوامل فرهنگی تربیتی

مراجع

احمدی جویباری، مریم. (1396). بررسی رابطه خود کنترلی و مسئولیت­پذیری دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی، مطالعه موردی: شهر بابلسر، فصلنامه روان شناسی، علوم اجتماعی و علوم تربیتی،1 (2): 86-70.

امیری خراسانی، افسانه و لسانی، مهدی. (1395). بررسی رابطه بین مسئولیت پذیری و سازگاری با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دبیرستان‌های روزانه و شبانه روزی شهرستان رفسنجان، کنفرانس بین المللی علوم  انسانی و علوم رفتاری دانشگاه جامع علمی کاربردی.

بهداروندی شیخی، اکبر. شریعت باقری، محمد مهدی. (1398). رابطه خود تنظیمی هیجانی و مسئولیت پذیری با روابط اجتماعی دانش­آموزان، رفاه اجتماعی، 19 (73): 185-216.

بیرهوف، هانس ورنر. (1396). رفتارهای اجتماعی مطلوب، (ترجمه: رضوان صدقی نژاد). تهران: نشر گل آذین.

حبیبی، نوید. وظیفه دوست، حسین. جعفری، پریوش. (1395). مؤلفه­های ارتقای مسئولیت پذیری اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی، پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، ۲۲ (۲) :۱۲۵-۱۴۵.

خنیفر، حسین. میرزایی، تقی. ریشانی علی. پوربهروزان، علی. حنیفر، حسبن. (1397). آسیب‌شناسی پژوهش‌های داخلی در زمینة مسئولیت‌پذیری اجتماعی با رویکرد فرا ترکیب، مدیریت سازمان های دولتی، 6(3): 83-98.

یامچلو، طاهره. ابیلی، خدایار. فرامرز قراملکی، احد. (1395). مطالعه شناخت وضعیت موجود مسئولیت اجتماعی دانشگاه مبتنی بر الگوی والایس بر اساس دیدگاه اعضای هیئت ‌علمی(مورد: دانشگاه تهران)، آموزش عالی ایران، ۸ (۴): ۷۹-۱۰۲.

صلیبی، ژاسنت. محمدی درویش وند، بهنوش. (1395). بررسی رابطۀ جهت‏گیری‌های هدفی با هوش معنوی و مسئولیت‌پذیری بین دانش‏آموزان دختر سال اول دورة دوم متوسطۀ شهر تهران، جامعه‌پژوهی فرهنگی، 7(2): 67-89.

غریبی، حسن. (1396).  اثربخشی مهارت حل مسأله بر مسئولیت پذیری دانش آموزان پسر سال سوم متوسطه دوره اول، پژوهش­های برنامه درسی، 7(2): 67-  87.

سمیعی، فاطمه. اکرمی، ناهید. کیخسرو، مهدی. کیانی، گل. کیان، مینا. (1397). بررسی تاثیر بازی­های ایفای نقش شغلی بر مسئولیت پذیری، انطباق پذیری مسیر شغلی و افکار ناکارآمد حرفه­ای دانش آموزان، پژوهش های مشاوره، 16(64): 96-133.

نجف زاده اوجقاز، زهرا. کریم زاده، صمد. ناظم، فتاح. (1400). ارائه الگویی برای ارتقاء سطح مسئولیت‌پذیری اجتماعی بر اساس اخلاق حرفه‌ای اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی (استان تهران)، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت،10 (37): ۱۰-۱.

هلاجیان، مهدیه و سعدی پور، اسماعیل. (1395). بررسی اثربخشی روش ایفای نقش بر مسئولیت پذیری دانش­آموزان دختر اول دبیرستان،  روان شناسی مدرسه، 5 (2): 151-166.

یزدان‌پناه، لیلا و حکمت، فاطمه. (1393). بررسی عوامل مؤثر بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی جوانان (مطالعة دانشجویان دانشگاه شهیدباهنر کرمان). مجلة مطالعات اجتماعی ایران، 8(2): 128-152. 

Alsaeed, H. (2022). The role of public education schools in developing social responsibility in the light of contemporary global trends, Creative Education, 13 (9): 1-21.

Eristi, B. (2017). Development of a learning responsibility scale, Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 11 (1): 481-503.

Escarti, A. Gutierrz, M. Pascual, C. and Marin, D. (2010). Application of Hellison’s Teaching Personal and Social Responsibility Modar in Physical Education to Improve Self-Efficacy for Adolescents at Risk of Dropping out of School, The Spanish Journal of Psychology, 13(2):667-676.

Fernández, D. L. (2015). Children’s everyday learning by assuming responsibility for others: Indigenous practices as a cultural heritage across generations. In Benson J. B. (Series Ed.), Correa-Chávez M., Mejía-Arauz R., Rogoff B. (Vol. Eds.), Advances in Child Development and Behavior, 4 (2): 65-77.

Gungor, S., K., Guzel, D., B. (2017). The education of developing responsibility value, Journal of education and training studies, 5 (2): 167-179.

Ivarsson, D., Pihl, F. (2013). Learner responsibility in the English classroom. Sweden Project.

Kelley, M. A., Connor, A., Kun, K. E., & Salmon, M. E. (2014). Social responsibility: Conceptualization and embodiment in a school of nursing, International Journal of Nursing Education Scholarship, 5 (1): 28-35.

Lau, C., Kitsantas, A., Miller, A., Rodgers, E. (2018), Perceived responsibility for learning, self-efficacy, and sources of self-efficacy in mathematics: a study of international baccalaureate primary years programmed students, Soc Psychol Educ, 21: 603–620.

Lindzey, G., & Aronson, E. (2012). Handbook of Social Psychology, (Set). London: Axford.

Mergler, A., Spencer, F. H., & Patton, W. (2015). Relationships between personal responsibility, emotional intelligence, and self-esteem in adolescents and young adults, The Educational and Developmental Psychologist, 24 (1): 5-18.

Nash, R. A., & Winstone, N. E. (2017). Responsibility-Sharing in the Giving and Receiving of Assessment Feedback, Frontiers in psychology, 8 :1519.

Nelson, D., & Bianco, C. (2013). Increasing Student Responsibility and Active Learning in An Undergraduate Capstone Finance Course, American Journal of Business Education (AJBE), 6 (2): 267-278.

Pomerantz, EM, Qin L, Wang Q, Chen H.( 2012), Changes in early adolescents' sense of responsibility to their parents in   the United States and China: implications for academic functioning, Child Development, 82:1136-51

Sanchez Hernandez, M. I., Minardes, E. W. (2016). University social responsibility: a student base analysis in Brazil, International Review on Public and Nonprofit Marketing, 13 (2): 151-169.

Trainer, T. (2005). “Social Responsibility:  the most Important and Neglected, Problems of all?”  International Journal of Social Economics, 3 (8): 682-703.

Wood, D., & Roberts, B. W. (2006). The effect of age and role information on expectations for Big Five personality traits, Personality and Social Psychology Bulletin, 32:1482 – 1496.

Wu, K. Hoy, C. Tarter, J. (2013). Enabling school structure, collective responsibility, and a culture of academic optimism: Toward a robust model of school performance in Taiwan, Journal of Educational Administration, 51 (2): 176-193.

Yesil, R. (2013). The evaluation of responsibility education strategies of primary school teachers. 4th international Conference on New Horizons in Education, Procedia- Social and behavioral Sciences, 106: 2775-2787.