تبیین ‏وضعیت علم پزشکی‎ و طب‎ در جهان اسلام عصر عباسی (132-656 ه.ق)‎ و راه‌های ‎انتقال ‎آن به غرب (اروپا)

پژوهش نامه تاریخ

دوره 18، شماره 69، اسفند 1401

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/hstr.2023.1974885.1804

نویسندگان

بتول ربیعی¹؛ بشری دلریش^{* 2}؛ الهام ملک زاده³؛ کوروش فتحی⁴

¹دانشجوی دکترای تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران

²استادیار گروه تاریخ و تمدن اسلامی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران

³استادیار گروه تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

⁴استادیار گروه تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه فرهنگیان پردیس حکیم فردوسی، کرج، ایران

چکیده

همانطور که امروزه مطرح است، علم پزشکی یک شبه رشد و توسعه پیدا نکرده است. این علم به علت تلاش میلیون ها نفر در طول تاریخ بشریت شکل گرفته است. در این بین واقعیت این است که یکی از پرچم داران این مسئولیت مقدس (علوم پزشکی) مسلمانان هستند. مسلمانان در فرازهای از عصر عباسی این علم را بیش از هر تمدن دیگری توسعه داده اند. بنابراین در این مقاله تلاش شده است به برجسته کردن این واقعیت که رنسانس اروپا تا حدی مدیون اختراعات و اکتشافات طب اسلامی دوره عباسیان است پرداخته شود و راه های انتقال این علم از شرق به غرب مورد مطالعه اسنادی قرار گیرد.
در پژوهش پیش رو جهت تبیین و تحلیل پیشرفت های دانش پزشکی در عصر عباسی و راه های انتقال آن به مغرب زمین "نظریه پخش" به عنوان چهارچوب نظری کار مبنا قرار گرفته است. بر این اساس مبدأ تأثیر گذار در عرصه دانش طب جهان اسلام در عصر عباسی لحاظ شده و مقصد تأثیر پذیر، تمدن مغرب زمین در نظر گرفته شده و راه ها و کانال های انتقال در کنار موانع آن ذکر شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، دانش پزشکی جز اولین علومی بود که جهان اسلام بر اساس داده های پزشکی ایران، هند و یونان آن را فرا گرفت و سپس به بهترین نحو ممکن آن را توسعه و به جوامع دیگر سرایت داد.

کلیدواژه‌ها

طب؛ دانش پزشکی؛ عصر عباسی؛ غرب؛ نظریه پخش

مراجع