بررسی اصول طراحی شهری مدرن و شهرسازی سنتی در طراحی شهرهای حاشیه کویر مرکزی ایران (نمونه موردی : محله آبشاهی شهر یزد)

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 10، دوره 18، شماره 54، خرداد 1402، صفحه 223-248   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

آریان نقوی انارکی¹؛ محمدرضا فرزاد بهتاش^{* 2}

¹دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تهران شمال ،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار شهرسازی، واحد تهران شمال ،دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران

چکیده

الگوی توسعه شهرهای امروزی با روش های سنتی فاصله گرفته و کیفیت زندگی در شهرها کاهش پیدا کرده و با نیازهای فرهنگی-اجتماعی مردم ایران بیگانه شده  است. این روند باعث شده بخش‌های تاریخی شهرهای بزرگ هویت سنتی خود را از دست داده و از تحولات شهری مدرن جدا بمانند. یکی از این شهرها شهر یزد و محله آبشاهی آن است که رشد ناموزون شهری و عدم سازگاری با اوضاع جغرافیایی باعث ایجاد گسست سازمان فضایی شهر، ایجاد زمین های رهاشده در حریم شهر، عدم تناسب سرانه ها و تراکم های مناسب شهری ، کاهش امنیت درمحله ها و بسیاری مشکلات دیگری شده است .هدف اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل الگوی شهرسازی محله آبشاهی شهر یزد و نقش الگوهای سنتی در شهرسازی مدرن و بومی سازی الگوهای مدرن با فرهنگ ایرانی اسلامی است ،در واقع دست یابی به این مهم که طراحی شهری در هسته داخلی شهریزد باید به چه صورت باشد تا موجبات پایداری فراهم شود.جنبه های طراحی سنتی ایرانی از ماهیتی پایدار برخوردار بوده و میتوان با استفاده مجدد از آنها هویت اجتماعی فرهنگی جدیدی خلق کرد و به نیازهای خاص اجتماعی در برنامه ریزی شهری پاسخ داد. در این پژوهش از روش های تحقیق توصیفی- تحلیلی، کیفی میدانی، پیمایشی و تاریخی به کمک مدل هلدرن و توزیع چارکی بهره گرفته شده. نتایج حاصله از این پژوهش مشخص می سازد شهرسازی سنتی و مدرن، نه تنها در تقابل با یکدیگر نیستند، بلکه در کنار یکدیگر باعث رسیدن به طراحی شهری پایدار و سازگار با محیط می شوند.

کلیدواژه‌ها

اصول طراحی شهری سنتی؛ اصول شهری مدرن؛ شهرسازی مناطق کویری؛ طراحی شهری پایدار؛ بومی سازی

مراجع

 امیر یاراحمدی، محمود (1396). به سوی شهرسازی انسان‌گرا، تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری (وابسته به شهرداری تهران).

 بحرینی، سیدحسین (1376). شهرسازی و توسعه پایدار، مجله رهیافت، شماره17 :28-40

بیان، حسام‌الدین (1376). راهبرد نهادینه‌سازی توسعه پایدار، فصلنامه علمی - کاربردی، مدریت دولتی، شماره 73 تابستان

پوپ، آرتوراپهام (1392). معماری ایران، ترجمه غلامحسین صدری افشار، چاپ سوم، تهران: فرهنگیان.

حکمت نیا، حسن؛ موسوی، میرنجف (1395). کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای، یزد: علم نوین.

رهنما، محمدرحیم؛ عباس زاده، غلامرضا (1397). اصول، مبانی و مدل‌های سنجش فرم کالبدی شهر، چاپ اول، مشهد: جهاد دانشگاهی مشهد.

زیاری، کرامت الله؛ مهدنژاد، حافظ؛ پرهیز، فریاد (1398). مبانی و تکنیک‌های برنامه‌ریزی شهری، چاپ اول، چابهار: دانشگاه بین‌المللی چابهار.

سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان یزد (1385). آمارنامه‌های جمعیتی سال‌های 1335 تا 1385، یزد.

سازمان ملی زمین و مسکن (1385). سیاست‌های ناظر بر کسب حداکثر بازدهی فیزیکی از منابع موجود.

شماعی، علی؛ پوراحمد، احمد (1389). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.

 عزیزی، محمدمهدی (1379). سیر تحول سیاست‌های مداخله در بافت کهن شهری در ایران، مجله هنرهای زیبا، دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، دوره اول، شماره 7: 37- 46.

علی‌اکبری، اسماعیل (1383). رویکردی به احیای ارزش‌های گذشته در شهرسازی معاصر، مجله پیک نور، سال دوم، شماره 2 :60-62

قبادیان، وحید (1392). معماری نوگرای ایران، فصلنامه معماری و فرهنگ، شماره 18 :42-46

مرکز آمار ایران (1385). نتایج تفصیلی سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن استان یزد، سال‌های 1335 تا 1385.

مهندسین مشاور عرصه (1391). طرح جامع شهر یزد، وزارت مسکن و شهرسازی.

نقی زاده، محمد (1381). مبانی فرهنگ معماری پایدار ایرانی، مجله مسکن و محیط روستا32-49

ورزین، غلامرضا (1398) ساماندهی شهری تکنیک شهرسازی، مشهد: درخشش.

 Aldus, T. (201(. urban villages, urban collages croup London.

Beck, R., Leon, K. & Steven, A.) 2003(. outsmarting smart growth immigration and the problem of sprawl Washington center for immigration studiesBwnton-Short, L. M. and Short, J. R. )2018(.  The Cities & Nature. New York: Routledge.

Campbell, S. (2017). Green cities, growing cities, just cities? Urban planning and the contradiction of sustainable development journal of the American planning association, vol62.

Ewing, R. (2010). Is Los Angeles-style sprawl desirable? J. Am. Plan. Assoc. 63p107.

Gordon, P. & eat, h. (1989). The influence of metropolitan spatial structure on commuting times, urban economics, no 26.

Gusdorf, F. & Hallegatte, S.)2007(. compact or spread-out cities: urban planning, taxation and the vulner - ability to transportation shocks, energy, Policy 35

Lire, V.)1884(. land use planning in perspective of sustainability sustainable land use planning Netherlands.

Lynch, K.A. (1991).Theory of Good city form Cambridge mitt, Press, 1991.

Mamford, L. (1991).The city in History, Penguin Books, London.

Pugh, C 2015, urbanization in developing countries and overview of the economic and policy issues in the 1990s cities vole 12 no 6.

Troy, P. (2010). Urban consolidation and the family, in the compact city: a sustainable urban forms )Ends M. Jenks, E. Burton and K. Williams(, E and fn spoon, and imprint of Chapman and Hall, London

Wasp and N.c.  )2004(. toward a sustainable London: reducing the capital›s ecological footprint, phase 1 report: determining London›s ecological footprint and priority impact areas for action London