بررسی و تحلیل هویّت اجتماعی انسان با تکیه بر اشعار قیصر امین‌پور و طاهره صفّارزاده

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 19، شماره 58، اسفند 1401، صفحه 61-80   

نوع مقاله: مقاله علمی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/bahar.2023.700821

نویسندگان

سمیرا دولتخواه¹؛ محمّدرضا شادمنامن^{* 2}؛ خدابخش اسداللهی³؛ ثوراله نوروزی داودخانی⁴

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران. (نویسنده مسئول)

³استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه محقّق اردبیلی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، اردبیل، ایران.

⁴استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

هویّت اجتماعی در مفهوم جامعه­‌شناختی همواره از پدیده‌­های مورد توجّه متفکّرین و دانشمندان بوده اسـت و تأثیر انسان­‌ها و محیط اجتماعی فرآیند تعیین الگوی ارزش­‌ها، نمادها، اسطوره­‌ها و سنّت­‌ها در جهت همبستگی و همدلی مردم برای بقای جامعه را تعریف کرده است. آنچه سبب می­‌شود تا هویّت اجتماعی انسانی به خودآگاهی برسد؛ در واقع پی بردن به رفتارهای منسجمی است که فاصلۀ بین درون و برون انسان را در نقطۀ تسلیم و کمال مطلق اجتماعی قرار می‌­دهد. بررسی و تحلیل این موضوع در اشعار قیصر امین­پور و طاهره صفّارزاده هدف اصلی این مقاله است و نتایج حاصله نشانگر آن است که اشعار دو شاعر یاد شده را باید در معنای مجموعه‌­ای از خصوصیّات و مشخّصات اجتماعی، فرهنگی، روانی، زیستی و تاریخیِ همسانی تصور کرد که بر همانندی و یگانگی دلالت دارند و ارزش­‌های اخلاقی و اجتماعی در عناصر وطن­‌پرستی، ایستادگی در مقابل ظلم، دفاع از عدالت، صلح و مهربانی، دوستی، زندگی، آزادی و ... نمود پیدا کرده­‌اند.

کلیدواژه‌ها

شعر؛ شعر معاصر؛ قیصر امین‌پور؛ طاهره صفّارزاده؛ هویّت اجتماعی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد .pdf

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن =.jpg

مراجع

الف: کتابنامه

1. آرین­پور، یحیی، (1386)، از نیما تا روزگار ما، تهران: زوّار.
2. اسکارپیت، روبر، (1374)، جامعه­شناسیِ ادبیّات، ترجمۀ مرتضی کتبی، تهران: سمت.
3. امین­پور، قیصر، (1372)، آینه­های ناگهان ، تهران: مروارید.
4. ____________، (1373)، دستور زبان عشق، تهران: مروارید.
5. ____________، (1391)، گل­ها همه آفتابگردانند، تهران: مروارید.
6. ____________، (1397)، مجموعۀ کامل اشعار، تهران: مروارید.
7. پرهام، سیروس، (۱۳۴۵)، رئالیسم و ضد رئالیسم، تهران: نیل.
8. جمعی از نویسندگان، (1368)، انقلاب اسلامی و چرایی و چگونگی رخداد آن، تهران: معارف.
9. جنگینز، ریچارد، (1381)، هویّت اجتماعی، ترجمۀ تورج یاراحمدی، تهران: شیرازه.
10. حاتمی، کوکب، (1380)، کوکب سوخته، تهران: شاهد.
11. حلبی، علی­اصغر، (1374)، انسان در اسلام و مکاتب دینی، تهران: اساطیر.
12. دقیقیان، شیرین­دخت، (1371)، منشأ شخصیّت در ادبیّات داستانی، تهران: نویسنده.
13. رفیعی، محمّدعلی، (۱۳۸۶)، بیدارگری در علم و هنر، شناختنامۀ طاهره صفّارزاده، تهران: هنر بیداری.
14. روح الامینی، محمّد، (1364)، گرد شهر با چراغ (تألیفی در مبانی انسان­شناسی) ، تهران: کتاب زمان.
15. سلیم، غلامرضا، (1379)، تاریخ تحوّلات جامعۀ ایرانی، تهران: آذربان.
16. صفّارزاده، طاهره، (1383)، سالار سبز، فصلنامۀ شعر، شمارۀ 37.
17. ____________ ، (1384الف)، بیعت بیداری، تهران: پارس کتاب.
18. ____________ ، (1384ب)، سفر پنجم، تهران: پارس کتاب.
19. ____________ ، (1386الف)، در پیشواز صلح، تهران: هنر بیداری.
20. ____________ ، (1386ب)، از جلوه­های جهانی، تهران: هنر بیداری.
21. ____________ ، (1386ج)، رهگذر مهتاب، انتشارات ، تهران: هنر بیداری.
22. ____________ ، (1386د)، دفتر دوم، تهران: هنر بیداری.
23. ____________ ، (1391)، بیعت بیداری، تهران: هنر بیداری.
24. علی اکبری، محمّد، (1384)، هویّت انسان، تهران: معارف.
25. گلدمن، لوسین و دیگران، (1377)، درآمدی بر جامعه­شناسیِ ادبیّات و اندیشه (مجموعه مقالات)، گزیده و ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران: نقش جهان.
26. لک، منوچهر، (۱۳۸۴)، ایران­زمین در شعر فارسی، تهران: موسسه مطالعات ملّی.
27. مختاری. محمّد، (1377)، انسان در شعر معاصر ، تهران: توس.

 

ب: مقالات

1. اکبری، منوچهر و خلیلی، احمد، (1389)، بررسی اشعار طاهره صفّارزاده از دیدگاه فکری، نشریۀ سبک­شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، دورۀ 3، شمارۀ 4، صص 67-45.
2. شادی­گو، شهریار و توتونچیان، مهری و پروانه، فریبا، (1399)، مفاهیم حقوق بشر و شهروندی در اشعار پروین اعتصامی و طاهره صفّارزاده، نشریۀ حقوق پزشکی، دورۀ 14، ویژه­نامۀ حقوق بشر و حقوق شهروندی، صص: 364-345.
3. شریفیان، مهدی و صادقی، سهیلا، (1388)، عشق به انسان، وطن و مقاومت در شعر قیصر امین­پور، پژوهشنامۀ ادب غنایی (زبان و ادبیّات فارسی)، دورۀ 7، شمارۀ 13، صص: 38-23.
4. صفری، جهانگیر و بنی­طالبی، امین و گرجی، بهنام، (1397)، باستان­گراییِ واژگانی در اشعار قیصر امین­پور، نشریۀ ادبیات پایداری (ادب و زبان نشریۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی کرمان)، دورۀ 10، شمارۀ 18، صص: 217-197.
5. قاسمی، محمّدعلی، (۱۳۸۳). هویّت در فضای پست مدرن (بررسی آرای چنتال موفی در باب هویّت، نشریۀ مطالعات راهبردی، دورۀ ۷، شمارۀ ۲، صص: ۲۷۴-۲۵۵.
6. قربانی، قدرت­الله، (۱۳۸۳)، هویّت ملّی از دیدگاه استاد مطهری، نشریّۀ مطالعات ملّی، دورۀ ۵ شمارۀ ۲، صص: ۶۳-۸۶.
7. گنجعلی، عبّاس و انق، نعمان، (1394)، بررسی و تطبیق اندیشه­های اجتماعی در شعر بدر شاکر السیاب و قیصر امین­پور، نشریۀ ادبیّات تطبیقی (ادب و زبان نشریۀ دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی کرمان)، دورۀ 7، شمارۀ 13، صص: 200-175.