تحلیل الگوی کنشی و زنجیره‌های روایی گریماس در حکایت «گذر سیاوش از آتش» از شاهنامۀ فردوسی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 19، شماره 58، اسفند 1401، صفحه 99-118   

نوع مقاله: مقاله علمی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/bahar.2023.700823

نویسندگان

نیلوفر محمودی¹؛ آزیتا راهنورد کهنه شهری^{* 2}

¹دانشجوی کارشناسی گروه آموزش ابتدایی واحد خوی، دانشگاه فرهنگیان، خوی، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، ارومیه، ایران. (نویسنده مسئول)

چکیده

روایت­‌شناسی، مجموعه­‌ای از گرامر­های کلّی و واحدی است که درخصوص سبک‌­های مختلف روایی به کار بسته می­‌شود. گریماس یکی از روایت­‌شناسان ساختار­گرا است که سعی در بهبود نظریۀ پراپ داشته‌­است. در این پژوهش، داستان حماسی «گذر سیاوش از آتش» بر اساس الگوی کنشی گریماس و زنجیره‌­های روایی الگوی وی بررسی شده ­است. همچنین عملکرد دوگانۀ الگوی گریماس با توجّه به کنش­گر­های متقابل، مورد بررسی قرار­ گرفته ­است. این مقاله با شیوۀ تحلیلی­ ـ­ توصیفی تلاش می‌کند تا موقعیّت­‌ها و کنش­گرهای دوگانۀ الگوی گریماس را در حکایت «گذر سیاوش از آتش» بررسی نماید و به این پرسش پاسخ دهد که آیا این حکایت، بر الگوی کنشی گریماس انطباق دارد یا خیر؟ این نتیجه به­ دست­ آمد که حکایت «گذر سیاوش از آتش» از کتاب «شاهنامۀ» فردوسی دارای دو موقعیّت متعادل نخستین می­‌باشد که با ورود سیاوش به آتش، روایت وارد موقعیّت نا­متعادل میانی شده و در­نهایت با سربلندی سیاوش، تعادل پایانی شکل می‌گیرد. بنابر این گفته می­‌شود حکایت مزبور بر الگوی کنشی گریماس منطبق می‌­باشد.

کلیدواژه‌ها

گریماس؛ سیاوش؛ شاهنامه؛ الگوی کنشی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد .pdf

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن =.jpg

مراجع

فهرست منابع  و مآخذ

الف – کتابنامه

1. احمدی، بابک، (1397)، ساختار و تأویل متن، تهران، مرکز، چاپ بیستم.
2. اسکولز، رابرت(Scholes, Robert)، (1398)، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیّات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: آگاه، چاپ چهارم.
3. برتنس، یوهانس‌ویلم Bertens, Johannesville) (، (1395)، مبانی نظریۀ ادبی، ترجمۀ محمّدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی، چاپ چهارم.
4. فردوسی، ابوالقاسم، (1397)، شاهنامۀ فردوسی بر اساس نسخۀ چاپ مسکو، تهران: سپهر ادب، چاپ دوم.
5. لبیهان، جیل (Lebihan, Jill) و گرین، کیت (Green, Kate)، (1383)، درسنامۀ نظریه و نقد ادبی، ترجمۀ گروه مترجمان، تهران: روزنگار، چاپ اوّل.
6. مکاریک، ایرناریما (Macarique, Irnarima)، (1394)، دانش‌نامۀ نظریّه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمّد نبوی، تهران: آگه، چاپ پنجم.
7. میرصادقی، جمال، (1388)، عناصر داستان، تهران: سخن، چاپ ششم.

 

ب - مقالات

1. اسماعیلی، پریوش؛ اسدی امجد، فاضل، (1392)، «رویکردی روایت­شناختی به لیلی و مجنون نظامی و رومئو و ژولیت شکسپیر»، «فصلنامۀ مطالعات زبان و ترجمه (دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی)»، دورۀ چهل و ششم، شمارۀ دوم، صص: 30 ـ 1.
2. حسن‌زاده، مینا و دیگران، (1392)، «تحلیل ساختاری طرح داستان از خم چمبر دولت‌آبادی بر اساس الگوی گریماس»، «فصلنامۀ تخصّصی مطالعات داستانی»، دورۀ پنجم، شمارۀ اوّل، صص: 49ـ31.