واکاوی ابعاد و مولفه های نوآوری رفتاری منابع انسانی در سازمان کودکان استثنایی

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 47، اسفند 1401، صفحه 75-112   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

گلچهره لهراسبی¹؛ میترا صدوقی^{* 2}؛ حسینعلی تقی‌پور³؛ اسماعیل کاظم پور⁴

¹دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران

²استادیار گروه علوم تربیتی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی،تنکابن، ایران

³دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی،چالوس، ایران

⁴دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی،تنکابن، ایران

چکیده

مقدمه و هدف: هدف از اجرای این پژوهش، بررسی و شناسایی نوآوری رفتاری منابع انسانی در سازمان کودکان استثنایی بود.
روش شناسی پژوهش: پژوهش به شیوه کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام شد. گردآوری داده ها و استخراج مضامین مرتبط با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با آگاهی دهندگان کلیدی در این حوزه صورت گرفت.انتخاب مشارکت کنندگان با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری بود که بر اساس آن تعداد 14 نفر از متخصصان،خبرگان، اعضای هیأت علمی دانشگاه ها و مدیران کل سازمان کودکان استثنایی انتخاب شدند. برای به دست آوردن اعتبار و روایی داده ها از دو روش بازبینی مشارکت کنندگان و مرور خبرگان غیر شرکت کننده در پژوهش استفاده شد. داده ها به روش تحلیل مضمون بررسی شدند.
یافته ها: مدلی برای نوآوری رفتاری منابع انسانی در سازمان کودکان استثنایی در قالب 14 مولفه(صداقت رفتاری،مثبت‌اندیشی‌در رفتار،توانمندسازی،فرهنگ خودکنترلی،خودکارآمدی نوآورانه،اعتمادآفرینی،مدیریت مشارکتی،مشارکت پذیری،تفکر بهنگام، رضایت شغلی، عدالت سازمانی،فرهنگ ارتباطات سازمانی،فضای سالم رقابت جویی،ارزیابی عینی منابع) و 53 شاخص طراحی شد و مولفه خودکارآمدی نوآورانه دارای بالاترین و مولفه ارزیابی عینی منابع دارای پایین ترین میزان تاثیرگذاری بر نوآوری رفتاری منابع انسانی بوده اند.
بحث و نتیجه گیری: با کاربرد مؤلفه های نوآوری رفتاری منابع انسانی، کارکنان می توانند به دور از دغدغه های جسمی، روانی و... و هم چنین مشکلات رفاهی و دشواریهای ناشی از امکانات و تجهیزات به رفتارهای نوآورانه بپردازند.

کلیدواژه‌ها

نوآوری رفتاری؛ استراتژی منابع انسانی؛ سازمان کودکان استثنایی؛ خودکارآمدی نوآورانه؛ ارزیابی عینی منابع

مراجع

اثنی عشری، ندا و فولادچنگ، محبوبه و دریاپور، الهه (1396). اثربخشی آموزش خلاقیت با استفاده از لگو بر اعتماد به نفس و توانایی حل مسئله کودکان.پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری،7(2)،38-23.

اصغری حاجی آقا، نادر (1396).بررسی تأثیر سیستمهای مدیریت منابع انسانی وسرمایه فکری بر قابلیت‌های نوآوری در وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی.پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور مرکز گرمسار.

اهری لاحق، علیرضا و بدیع زاده، علی و داوری،علی و محرابی، جواد (1398). ارائه الگوی نوآوری باز در کسب و کارهای کوچک و متوسط مبتنی بر رویکرد سطح تعاملات اجتماعی با واسط نوآوری (مورد مطالعه: کسب و کارهای کوچک و متوسط فناوری اطلاعات و ارتباطات بانکی). علوم اجتماعی شوشتر،13(1)،151-187.

الله کرمی، آزاد و علی آبادی، خدیجه (1391). نقش خلاقیت در پیش بینی تفکر انتقادی و  شادکامی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی.2(2)69-49.

ایرجی راد،ارسلان و لطفی خاتون آباد، فاطمه (1398). نقش توانمندسازی در رابطه بین رفتار نوآورانه و خلاقیت کارکنان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،9(1)،22-1.

باقرسلیمی،سعید و آفتابی،احمد و موجدی، مجتبی(1397). تأثیر پاداش بر خلاقیت افراد در سازمان‌ها. دومین کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین در مدیریت و حقوق.

باقری،غلامرضا (1396). بررسی تأثیر انگیزاننده‌ها و پاداش‌ها در جذب و نگهداری منابع انسانی بر روی شرکت پایانه میعانات گازی عسلویه.پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی، موسسه آموزش عالی خرد – بوشهر.

بی تعب، علی (1393). طراحی مدل و تبیین نقش سرمایه اجتماعی بر کارکردهای نظام ملی نوآوری. رساله دکتری تخصصی رشته منابع انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.

پارسامهر، مسعود (1400). بررسی نوآوری کارکنان و تحلیل ارتباط آن با امنیت شغلی کارکنان در دانشگاه پیام نور استان اصفهان. چهارمین همایش ملی توسعه علوم فناوری‌های نوین در مدیریت، حسابداری و کامپیوتر.

پوررشیدی،زهرا (1400). نقش میانجی مدیریت دانش و یادگیری سازمانی در تأثیر فعالیت‌های توسعه منابع انسانی بر نوآوری کارکنان (مورد کارکنان دانشگاه شهید باهنرکرمان). مدیریت و چشم انداز آموزش، 3(2)،76-49.

جهانگیر، مصطفی و خوراکیان، علیرضا و لگزیان، محمد (1395). بررسی تأثیر تعلق خاطر کاری بر رفتار نوآورانه با نقش میانجی به اشتراک گذاری خطاها. مدیریت نوآوری،5(1)،52-29.

جهان میری،محمدحسام و غبیشاوی،محمد (1400). بررسی تأثیر استرس شغلی بر ابتکار و نوآوری و عملکرد شغلی کارکنان مجتمع پتروشیمی اروند. پژوهش‌های نوین در مدیریت کارآفرینی و توسعه کسب و کار،2(2)،156-143.

چراغیان،حدیث و امرایی،عاطفه و حیدری،ناصر و آریا،نازنین (1395). رابطه بین خلّاقیت و راهبردهای مقابله با استرس با بازیگوشی در دانشجویان. اندیشه‌های نوین تربیتی،(3)،54-42.

حسینا،فریبا و سعدی پور،اسماعیل (1401). بررسی رابطه خودآگاهی با خلاقیت و تفکر نقادانه در دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی شهر پیشوا.ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،12(1)،229-254.

خانی نوغانی،حامد (1400). بررسی تأثیر انعطاف‌پذیری منابع انسانی بر رقابت‌پذیری سازمانی با نقش تعدیل‌کنندگی نوآوری سازمانی(کارکنان منطقه 3 شهرداری مشهد). پایان نامه کارشناسی ارشد رشته منابع انسانی، موسسه آموزش عالی حکیمان.

دهقانی سلطانی، مهدی و مصباحی، مریم و عاقلی گوکی، فاطمه (1398). تأثیر رفتار نوآورانه در عملکرد سازمانی با تبیین نقش سرمایه فکری، فرصت طلبی و مزیت رقابتی در صنعت هتلداری.گردشگری و توسعه،9(3)،277-263.

رضایی نسب،آزاده و دهقان دهنوی،حسن.(1395). بررسی رابطه رفتارهای نوآورانه با عملکرد سازمان. اولین کنفرانس بین المللی نخبگان مدیریت.

رمضانی، سعید و کریمی، تورج و کریمی،آصف و سعدآبادی، علی اصغر (1399). طراحی مدل ارزیابی نوآوری اجتماعی در سطح سازمان. مدیریت نوآوری در سازمان‌های دفاعی،3(3)،24-1.

رنج بین،سینا (1394). بررسی رابطه بین مدیریت دانش مشتری، قابلیت نوآوری و نوآوری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت راهبردی، دانشگاه گیلان.

زارع،رضا و تیمورنژاد،کاوه و رجب بیگی، مجتبی (1401). مدل ارزیابی بهره وری منابع انسانی دانشگر در صنعت. مطالعات راهبردی در صنعت نفت و انرژی.13(53)،146-127.

سهامی،الهام (1399). طراحی الگوی نوآوری باز با رویکرد سرمایه انسانی در صنعت فولاد (مورد مطالعه : شرکت فولاد مبارکه). رساله دکتری تخصصی رشته مدیریت دولتی،دانشگاه اصفهان.

سیدنقوی،میرعلی و خانباشی،محمد و صلواتی،محسن (1396). همسویی راهبرد عام منابع انسانی با راهبرد زیرسیستم های منابع انسانی. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی،9(1)،65-43.

شاهوردی شهرکی،آسیه و نیسی،عبدالکاظم و هاشمی، سیداسماعیل و ارشدی، نسرین (1396). اثر فرهنگ سازمانی و ابعاد ساختار سازمانی بر عملکرد شغلی و نوآوری: نقش واسطه‌ای هوش سازمانی. مشاوره شغلی و سازمانی،9(1)،77-56.

شجاعی، محمدحسین و زرندیان، ندا و اسماعیلی، سعیده (1397). بررسی تأثیر رهبری اخلاقی بر رفتار نوآورانه با نقش تبادل رهبر – عضو و استقلال شغلی. مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی،(48)،151-131.

شمس الدینی،محبوبه و عسگری،فهیمه و رقیبی،مهوش (1391). بررسی رابطه خودکنترلی با خلاقیت کارکنان دانشگاه پیام نور کرمان.کنفرانس ویژگی‌های ملی ۵ گانه تحول در شخصیت ایرانیان و پیشرفت ایران.

صفوی، امیرحسین (1398).رابطه انعطاف پذیری منابع انسانی و نوآوری فردی کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان کرمان.پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی، موسسه آموزش عالی عرفان.

صید،سیدیاسین (1396). بررسی تأثیر فعالیت‌های منابع انسانی بر قابلیت‌های نوآوری با نقش میانجی سرمایه انسانی و اجتماعی (مطالعه موردی: شرکت ساختمانی ست). پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت منابع انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهریار.

طالبی،کامبیز (1385). نوآوری تدریجی در مقابل نوآوری رادیکال. فرهنگ و مدیریت، (13)،54-46.

فریاد، لعیا و خوراکیان، علیرضا و ناظمی،شمس الدین (1395). بررسی اثر توانمندسازی روانشناختی بر رفتار نوآورانه کارکنان با توجه به اشتیاق شغلی آنان. مدیریت توسعه و تحول، (25)،26-17.

علی اکبری،میثم (1396). بررسی تأثیر انواع نوآوری بر عملکرد نوآوری و عملکرد سازمانی در شرکتهای پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

فرزین،نجمه و رحیمی کیا،امین (1400). بررسی رابطه بین سلامت روان و نوآوری شغلی آموزگاران زن ناحیه ۲ شهرستان خرم آباد. اولین کنفرانس بین المللی جهش علوم مدیریت، اقتصاد و حسابداری.

فضل الهی،سیف الله و خوشگفتار،علی اکبر و صالحی،پژمان (1399). نتایج استفاده از رویکرد نوآوری‌های باز در طراحی ساختار سازمانی و تأثیر آن بر آینده صنایع آب و انرژی. شاخص کارآفرینی،5(18)،27-9.

کنجکاو منفرد،امیررضا و سعیدا اردکانی،سعید و ملک پور،لیلا و باروت کوب،محمدرضا و محبعلی مالمیری،میلاد (1399). واکاوی تأثیر عوامل پذیرش نوآوری فناورانه و تعهد منابع بر قابلیت‌های مدیریت دانش به منظور افزایش مزیت رقابتی (نمونه پژوهش: شرکت‌های دانش بنیان استان یزد). مدیریت راهبردی دانش سازمانی،3(10)،147-157.

کیاکجوری، کریم (1397). توسعه مدل همکاری دانشگاه و صنعت با رویکرد نوآوری باز. رساله دکتری تخصصی رشته منابع دولتی، دانشگاه مازندران.

محمدبیگی، سیما (1397). تأثیر سرمایه انسانی و اقدامات مدیریت منابع انسانی بر عملکرد کسب و کار: نقش میانجی دوسوتوانی نوآوری. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت منابع انسانی، دانشگاه شهید بهشتی.

محمدیان، یوسف (1400). بررسی رابطه بین شهر خلاق و توسعه پایدار با تأکید بر نقش تعدیل گر شاخص‌های قانونی مداری و پاسخگویی مدیران شهری. هشتمین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم جغرافیا، معماری و شهرسازی ایران.

مداحی،علی اصغر (1396). تأثیر نوآوری سازمانی بر عملکرد صادراتی با نقش میانجی نوآوری تکنولوژی.پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق.

مددی،رقیه و طالبی، بهنام (1398). تحلیل ساختاری نوآوری شغلی معلمان براساس رهبری تحول آفرین. مدیریت بر آموزش سازمان‌ها،8(2)،102-83.

مرادبیگی، سارا و دژدار، امید (1399). تحلیل رابطه کیفیت محرک بصری و ایده پردازی در افزایش خلاقیت. مطالعات محیطی هفت حصار،9(31)،42-33.

موسوی، میناسادات و مقدم، علیرضا (1401). بررسی تأثیر شیوه‌های مدیریت مشارکتی منابع انسانی بر نوآوری بنیادین با نقش میانجی گری اشتراک دانش در شرکت‌های دانش بنیان استان تهران. مطالعات علوم اسلامی انسانی،8(29)،35-19.

نعامی، عبدالزهرا و شناور، فضل الله (1394). نقش اشتیاق شغلی،کنترل شغلی، رفتارهای نوآورانه و رهبری تحولی در پیش بینی دگرگون سازی شغلی. پژوهش‌های مدیریت عمومی،8(27)،165-145.

نیکخواه، یونس و حسینی، سیدصمد و کرمی، اژدر (1398). تأثیر مدیریت منابع انسانی دانش محور بر عملکرد نوآوری در شرکت‌های کوچک و متوسط صادرکننده ایرانی. مدیریت کسب و کارهای بین المللی،2 (1)،21-1.

وکیلی، یوسف و جعفری نیا، سعید و رفیعی، نسیم (1397). تأثیر انعطاف پذیری منابع انسانی بر رفتار کاری نوآورانه: تبیین نقش میانجی سرمایه روان شناسی. مطالعات رفتار سازمانی،7(4)،52-31.

 

Akgunduz, Y., Alkan, C., & Gök, Ö. A. (2018). Perceived organizational support, employee creativity and proactive personality: The mediating effect of meaning of work. Journal of Hospitality and Tourism Management, 34, 105-114.

Al-edenat, M. (2018). Reinforcing innovation through transformational leadership: mediating role of job satisfaction. Journal of Organizational Change Management.

Alfawaire, F., & Atan, T. (2021). The effect of strategic human resource and knowledge management on sustainable competitive advantages at Jordanian universities: The mediating role of organizational innovation. Sustainability, 13(15), 84-93.

Álvarez-Huerta, P., Muela, A., & Larrea, I. (2022). Disposition toward critical thinking and creative confidence beliefs in higher education students: The mediating role of openness to diversity and challenge. Thinking Skills and Creativity, 43, 101-135.

Banmairuroy, W., Kritjaroen, T., & Homsombat, W. (2022). The effect of knowledge-oriented leadership and human resource development on sustainable competitive advantage through organizational innovation's component factors: Evidence from Thailand’s new S-curve industries. Asia Pacific Management Review, 27(3), 200-209.

Beghetto, R. A., Karwowski, M., & Reiter-Palmon, R. (2021). Intellectual risk taking: A moderating link between creative confidence and creative behavior? Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 15(4), 637-649.

Bensou, D., Gong, Y., Zhou, J., & Huang, J. C. (2020). The role of human capital in the diversity of behavioral innovation: linking behavioral competencies with different types of innovation. Academy of management journal, 60(3), 1164-1188.

Blakemore, T., & Agllias, K. (2018). Student reflections on vulnerability and self-awareness in a social work skills course. Australian Social Work, 72(1), 21-33

Creswell, J.W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. 4th Edition. Boston: Pearson Publication.

Didyuk, O., Econom, N., Guardia, A., Livingston, K., & Klueh, U. (2021). Continuous glucose monitoring devices: past, present, and future focus on the history and evolution of technological innovation. Journal of diabetes science and technology, 15(3), 676-683.

Fujita, M., Larsun, D., Dafil, H. A., & erkan, M. (2020). The role of empowerment in the relationship between innovative behavior and human resource strength. Journal of Research on Management of Teaching in Marine Sciences, 42-66.

Gonzalez, R., Gasco, J., & Llopis, J. (2020). Information and communication technologies and human resources in hospitality and tourism. International Journal of Contemporary Hospitality Management.6(3), 558-571.

Hameed, W. U., Nisar, Q. A., & Wu, H. C. (2021). Relationships between external knowledge, internal innovation, firms’ open innovation performance, service innovation and business performance in the Pakistani hotel industry. International Journal of Hospitality Management, 92, 311-329.

Kim, J. (2022). Teamwork in innovation under time pressure. Labour Economics, 75, 107-119.

Kim, K. (2021). The interplay between the social and economic human resource management systems on innovation capability and performance. International Journal of Innovation Management, 25(07), 2150074.

Klaic, A., Burtscher, M. J., & Jonas, K. (2020). Fostering team innovation and learning by means of team‐centric transformational leadership: The role of teamwork quality. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 93(4), 942-966.

Koednok, S., & Sungsanit, M. (2018). The influence of multilevel factors of human resource practices on innovative work behavior. The Journal of Behavioral Science, 13(1), 37-55.

Kutieshat, R., & Farmanesh, P. (2022). The Impact of New Human Resource Management Practices on Innovation Performance during the COVID 19 Crisis: A New Perception on Enhancing the Educational Sector. Sustainability, 14(5), 2872-2891.

Li, Y., Wang, M., Van Jaarsveld, D. D., Lee, G. K., & Ma, D. G. (2018). From employee-experienced high-involvement work system to innovation: An emergence-based human resource management framework. Academy of Management Journal, 61(5), 2000-2019.

Liedtka, J. (2015). Perspective: Linking design thinking with innovation outcomes through cognitive bias reduction. Journal of product innovation management, 32(6), 925-938.

Lursu, C. D., & Cann, A. B. (2020). The relationship between organizational innovation and performance with the mediating variable of marketing innovation. Research Policy, 50(8), 103992.

Marasco, A., De Martino, M., Magnotti, F., & Morvillo, A. (2018). Collaborative innovation in tourism and hospitality: a systematic review of the literature. International Journal of Contemporary Hospitality Management.8 (4),133-149.

Matthewes, E., Nassar, A., & Zihlmann, C. (2022). Fostering innovation: Experimental evidence on the effectiveness of behavioral interventions. PloS one, 17(10), 328-341.

McBride, C. M., Birmingham, W. C., & Kinney, A. Y. (2015). Health psychology and translational genomic research: bringing innovation to cancer-related behavioral interventions. American Psychologist, 70(2), 89-113.

Moussa, N. B., & El Arbi, R. (2020). The impact of Human Resources Information Systems on individual innovation capability in Tunisian companies: The moderating role of affective commitment. European Research on Management and Business Economics, 26(1), 18-25.

Parwita, G. B. S., Arsawan, I. W. E., Koval, V., Hrinchenko, R., Bogdanova, N., & Tamosiuniene, R. (2021). Organizational innovation capability: Integrating human resource management practice, knowledge management and individual creativity. Intellectual Economics, 15(2).

Peng, X., Hendrikse, G., & Deng, W. (2018). Communication and innovation in cooperatives. Journal of the knowledge economy, 9(4), 1184-1209.

Prieto, I. M., & Pérez-Santana, M. P. (2014). Managing innovative work behavior: the role of human resource practices. Personnel Review, 43(2), 184-208.

Rao, H., Puranam, P., & Singh, J. (2022). Does design think training increase creativity? Results from a field experiment with middle-school students. Innovation, 24(2), 315-332.

Renkema, M., Meijerink, J., & Bondarouk, T. (2022). Routes for employee-driven innovation: how HRM supports the emergence of innovation in a formalized context. The International Journal of Human Resource Management, 33(17), 3526-3559.

Saleh, H., Surya, B., Annisa Ahmad, D. N., & Manda, D. (2020). The role of natural and human resources on economic growth and regional development: With discussion of open innovation dynamics. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 6(4), 103-116.

Sanders, K., Jorgensen, F., Shipton, H., Van Rossenberg, Y., Cunha, R., Li, X., ... & Dysvik, A. (2018). Performance‐based rewards and innovative behaviors. Human Resource Management, 57(6), 1455-1468.

Sun, J., Chen, T., Giannakis, G. B., Yang, Q., & Yang, Z. (2020). Lazily aggregated quantized gradient innovation for communication-efficient federated learning. IEEE Transactions on Pattern Analysis and Machine Intelligence.

Tang, M., Walsh, G., Lerner, D., Fitza, M. A., & Li, Q. (2018). Green innovation, managerial concern and firm performance: An empirical study. Business Strategy and the Environment, 27(1), 39-51.

Tyas, E. H., Sunarto, S., & Naibaho, L. (2020). Building superior human resources through character education. TEST Engineering & Management, 83, 11864-11873.

Wang, C., & Hu, Q. (2020). Knowledge sharing in supply chain networks: Effects of collaborative innovation activities and capability on innovation performance. Technovation, 94, 344-361.

Wang, Y., Guo, X., Wang, M., Kan, Y., Zhang, H., Zhao, H., ... & Duan, H. (2022). Transcranial direct current stimulation of bilateral dorsolateral prefrontal cortex eliminates creativity impairment induced by acute stress. International Journal of Psychophysiology, 171, 1-11.

Yang, D., Wang, A. X., Zhou, K. Z., & Jiang, W. (2019). Environmental strategy, institutional force, and innovation capability: A managerial cognition perspective. Journal of Business Ethics, 159(4), 1147-1161.