تطبیق و تحلیل داستان رستم و سهراب و شاهزاده اودیپ در رمان «زنی با موهای قرمز» اثر اورهان پاموک

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

مقاله 2، دوره 7، شماره 23، خرداد 1402، صفحه 30-54   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/rpcl.2023.701062

نویسندگان

سمیرا جمالی قطلو¹؛ ناصر علیزاده خیاط^{* 2}؛ آرش مشفقی³

¹دانشجو ی دکترا ، رشته زبان و ادبیات فارسی ،دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد بناب ، ایران.

²عضو هیئت علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان / دانشکده ادبیات و علوم انسانی / گروه زبان و ادبیات فارسی.(نویسندۀ مسئول)

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

چکیده

اورهان پاموک نویسندۀ رمان «زنی با موهای قرمز» در روایت رمان به‌صورت پرتکرار و پردامنه به داستان ‌رستم و سهراب و شاهزاده اودیپ پرداخته است. این رمان­نویسِ معاصر ترک علاوه بر نقل کلیت داستان‌ها‌، با بازآفرینی موضوعی، توصیف و تحلیل درون­مایه‌ها، انگیزه‌ها و جزئیات داستان «رستم و سهراب» و «شاهزاده اودیپ» این پرسش را در ذهن متبلور می‌کند که نویسنده با استفاده از درونمایه‌های این دو داستان چه هدفی را پیگیری می‌کند؟ در این پژوهش، کیفیت و هدف بهره­مندی پاموک از دو اسطوره متعلق به دو تمدن کهن با درونمایۀ روابط پدر و پسر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد، نویسنده در این رمان کهن‌الگوی «پدرکشی» و کهن­الگوی «پسرکشی» برآمده از داستان‌های اسطوره‌ای غرب و شرق را در تقابل با هم مقایسه کرده است. پاموک خواسته و توانسته نشان دهد فرهنگ ترکیه همانند موقعیت مکانی‌اش پلی میان شرق و غرب است و با وجود این‌که در جامعۀ کنونی ترکیه به علل مختلف داستان‌ها فراموش شده‌اند؛ امّا مفاهیم و نمود فرهنگی آن‌ها زنده و فعّال هستند. در واقع ابتکار عمل پاموک در «زنی با موهای قرمز» این است که نویسنده به‌صورت هدفمند با بهره‌مندی از آثار ادبی کهن، رمانی پست‌مدرن آفریده و بدین وسیله توانسته تفسیری نمادین از فرهنگ و روان­شناسی ملی جامعۀ خود  ارائه کند. در پژوهش حاضر جمع‌آوری داده‌ها به شیوة کتاب­خانه‌ای صورت گرفته  و روش این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

پاموک؛ رستم و سهراب؛ زنی با موهای قرمز؛ شاهنامه

مراجع