ارزیابی پتانسیل گردشگری به منظور شکل‌گیری گردشگری خلاق (مطالعه موردی: شهرستان بهشهر)

فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری

دوره 12، شماره 45، اسفند 1401، صفحه 21-38   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صدیقه لطفی^{* 1}؛ مریم مومن پور آکردی²

¹1- استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

²2- دانشجوی دکتری جغرافیا و بر نامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

رسیدن به یک جامعه‌ی خلاق نیازمند وجود طبقه خلاق است و به نظر می­رسد یکی از روش­های مناسب برای شناخت و جذب طبقه خلاق استفاده از صنعت گردشگری باشد. خلاقیت در حوزه گردشگری نگرش نو به ابعاد ساختاری شهر و منطقه است. بنابراین پژوهش حاضر درصدد است تا با ارزیابی توان گردشگری شهرستان بهشهر؛ پتانسیل­ها و ظرفیت­های این شهرستان را در راستای ایجاد گردشگری خلاق بررسی کند. پژوهش حاضر با توجه به ماهیت خود، کاربردی- توسعه­ای و بر اساس روش توصیفی- تحلیلی می‌باشد. داده­های مورد نیاز از دو روش مطالعات اسنادی و مطالعات میدانی (پرسشنامه) به‌دست آمده است. جهت بررسی متغیرهای پژوهش چهار شاخص عمده گردشگری شامل: جاذبه­های تاریخی و معماری، جاذبه‌های طبیعی، اجتماعی- فرهنگی و زیرساخت و همچنین پنج شاخص اساسی تحقق شهر خلاق مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها و ارزیابی توان گردشگری شهرستان بهشهر از نرم­افزار آماری SPSS و آزمون­های آماری فریدمن و T استفاده شده است. نتایج پژوهش در ارتباط با ایجاد گردشگری خلاق حاکی از آن است که شهرستان بهشهر از نظر شاخص­های مورد بررسی دارای پتانسیل و ظرفیت زیادی است. همچنین نتایج حاصل از آزمون تی در ارتباط با بررسی تحقق­پذیری گردشگری خلاق در شهرستان بهشهر حاکی از آن است که در میان مؤلفه­ها، سرمایه اجتماعی از سطح بالاتری و مؤلفه رهبری و مدیریت از سطح پایین­تری نسبت به سایر مؤلفه­ها برخوردار است. نتایج حاصل از آزمون فریدمن نیز نشان می‌دهد که چهار شاخص سرمایه اجتماعی، ریسک­پذیری، ابتکار عمل و نوآوری، انعطاف­پذیری و پذیرش در وضعیت مطلوبی از نظر ایجاد گردشگری خلاق قرار دارند.
 

کلیدواژه‌ها

گردشگری؛ مکان خلاق؛ گردشگری خلاق؛ شهرستان بهشهر

مراجع

1. بابایی همتی، ر. 1394. توان­یابی گردشگری خلاق در شهرهای استان گیلان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
2. برندگی، ب. و نعمتی، د. 1391. گردشگری خلاق، راهی به سوی توسعه، اولین همایش ملی و طبیعت گردی ایران زمین.
3. بسته نگار، م.؛ حسنی، ع. و خاکزار بفروئی، م. 1396. طراحی مدل مفهومی گردشگری خلاق، فصلنامه علمی و پژوهشی گردشگری و توسعه، سال 6، شماره 2 (پیاپی 11). صص 108-81.
4. پناهی، ع. و داداش­پور مقدم، م. 1398. تحلیل نقش شاخص­های شهر خلاق در توسعه گردشگری شهری (مطالعه موردی شهر اصفهان)، نشریه علمی تخصصی شباک، سال 5، شماره 1، 96-87.
5. جاوید، م. ، حسین‌پور ع. و اکبری مطلق، م. 1392. شهر خالق، برنامه‌ریزی راهبردی، جلد اول. انتشارات طحان. ناشر تخصصی معماری و شهرسازی.
6. رمضان­زاده لسبوئی، م. ، زال، م. ح. و فقیه­عبداللهی، م. 1398. ارزیابی خلاقیت شهرهای تاریخی در راستای توسعه گردشگری فرهنگی؛ مطالعه موردی: شهر اصفهان، فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه­ای)، دوره 9، شماره 2، صص 352-335.
7. ­زال، م. ح.، دوستی، ف. و رمضان­زاده لسبویی، م. 1397. گردشگری خلاق ابزاری برای توسعه شهری (مطالعه موردی شهر تبریز)، فصلنامه پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، دوره 6، شماره 4، صص768-753.
8. زنگنه شهرکی، س. و فتوحی مهربانی، ب. 1397. تبیین الگوی مطلوب شهر خلاق برای کلانشهر تهران، فصلنامه شهر پایدار، دورۀ 1، شمارۀ 4، صص 125-139.
9. سالاری­پور، ع.، حسام، م.، برادران سقرلو، آ. و حمیدی، آ. 1399. تبیین راهبردهای توسعه گردشگری خلاق در شهر رشت، فصلنامه گردشگری شهری، دورۀ 7، شمارۀ 3، صص 142-127.
10. شاطریان، م. ، حیدری ­سورشجانی، ر. ، ورفی­نژاد، ژ. 1398. مدل­سازی تأثیرات گردشگری شهری بر کیفیت زندگی و شهر خلاق در شهر کرمانشاه، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، دوره 9، شماره 33، 60-49.
11. صیدبیگی، ص.، رسولی، ح. ، نصیری، م. ، زعفرانلو، ع. 1399. بررسی عوامل موءثر بر ایجاد برند در راستای توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی: کلانشهر مشهد، ششمین کنفرانس ملی علوم انسانی و مطالعات مدیریت، ساری.
12. عباسی، م.، شبانی، ا. ح. 1396. بررسی و تعریف شاخصهای اجتماعی و فرهنگی شهر خلاق در توسعه شهری اصفهان، سومین همایش بین المللی معماری، عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم.
13. قربانی، ر.، حسین آبادی، س. ، طورانی، ع. 1392. شهرهای خلاق، رویکردی فرهنگی در توسعه شهری، فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، شماره 11، صص 18-1.
14. کرکه آبادی، ز.، فوادیان، م.، کامیابی، س. 1400. تحلیل جایگاه شاخص­های شهر خلاق در راستای برندسازی و دستیابی به توسعه پایدار شهری؛ مورد مطالعه: شهر دامغان، نشریه مطالعات جغرافیای مناطق کوهستانی، دوره 2، شماره 1، صص 142-127.
15. لطفی، ص.، عباسی، س. 1400. تحلیل تحقق­پذیری شهر خلاق در شهرهای میانی مورد مطالعه: شهر ساری؛ فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، سال 11، شماره 40، صص 40-19.
16. لطفی­زاده دهکردی، س. ، شاهدی، ب. 1393. بررسی شاخصهای شهر خلاق با رویکرد توسعه گردشگری، کنفرانس بین­المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالشها با محوریت کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری.
17. محمودی­آذر، ش.، داودپور، ز. 1397. برندسازی شهری برای تحقق شهر خلاق؛ ارائه نظریه­ای داده بنیاد؛ مورد مطالعه: شهر ارومیه، فصلنامه توسعه محلی (روستایی شهری)، دوره 11، شماره 1. 136-115.
18. مرکز آمار ایران (1395) سالنامه آماری شهرستان بهشهر.

 

19. Cave، J and Jolliffe، 2012. Urban Tourism. Tourism: The Key Concepts. Robinson، P. (Ed). London: Routledge.
20. Eglins، Lusena، E. 2016. Procedia Economics and Finance From Industrial City to the Creative City: Development Policy Challenges and Liepaja Case، 39، 2016، 122-130.
21. Federal Highway Administration. 2011. Smart growth and the FHWA. Retrieved from http://www. fhwa. dot. gov.
22. Florida، 2014. The creative class and economic development، Economic Development Quarterly، 28(3)، 196 –205.
23. Hall، 2000. Creative Cities and Economic Development. Urban Studies، 37(4)، 639–649. https://doi. org/10. 1080/00420980050003946.
24. Hospers، G-J and van Dalm، 2005. How to create a creative city? The viewpoints of Richard Florida and Jane Jacobs، Foresight. 7، 1-6.
25. Hutton، T، Bourne، ، Shearmur، R. and Simmons، J. 2011. Canadian Urban Regions: Trajectories of Growth and Change، Canadian Geographies، Oxford University Press، 384 pages.
26. Landry، 2008. The creative city: a toolkit for urban innovators. London: Routledge.
27. Landry، ، & Bianchini، F. 1998. The creative city، Demos، 7-59.
28. LengKhoo، 2020. “Towards an inclusive creative city: How ready is the Historic City of George Town”، Penang?، City، Culture and Society، 23، 76-92.
29. Patrick، ، Grandadam، D. & Simon، L. 2010. The Anatomy of the Creative City. Industry and Innovation، 17:1، 91-111.
30. Richards، . 2013)،. Creativity and tourism in the city، Current Issues in Tourism ، DOI: 10. 1080/13683500. 2013. 783794
31. Richards، and Raymond، C. . 2000. Creative Tourism. ATLAS News، 23، 16 – 20.
32. Richards، and Marques، M. 2012. Exploring Creative Tourism: Editors Introduction، Journal of Tourism Consumption and Practice Volume 4 (2)، 1-12.
33. Sasaki، 2007)،. Developing the creative cities through networking. Elsevier.
34. Steward، C. and Kuska، S. 2008. Developing and sustaining creative cities: A sustainability tool for designers، planners، and public administrators. International Journal of Sustainable Development 13(1)، 6-16.
35. Tajudeen، 2008. JENESYS Program Report، Conference of Urban Community Development Inspired by Culture: The Potential of Creative Cities، July 29 – August 7. Published by The Japan Foundation:60.
36. 2010. Creative، Economy-2010. United Nations.
37. 2018. Creativity and Tourism، New York: the United Nations Development Programme.
38. Yencken، 2013. Creative cities، Published in space place & culture in 2013 by Futures Leaders (www. futuresleaders. com. au).