بررسی اثرات عناصر فرهنگی در توسعه گردشگری شهرستان دزپارت

فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری

دوره 12، شماره 45، اسفند 1401، صفحه 95-118   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی شمس الدینی^{* 1}؛ حجت الله صادقی²

¹1- دانشیار جغرافیا و عضو هیات علمی گروه معماری، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

²2- دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

توسعه گردشگری در هر منطقه‌ای، نیازمند توجه به برخی شاخص‌ها و ارتقاء آنها است. از مهمترین عناصر مرتبط با گردشگری، عناصر فرهنگی است. هدف این تحقیق بررسی تأثیر عناصر فرهنگی در توسعه گردشگری شهرستان دزپارت است. روش تحقیق بر مبنای هدف، توصیفی-تبیینی و بر اساس نحوه گردآوری داده‌ها، کمی بوده است. ابزار گردآوری داده‌ها پرسش نامه بوده که روایی آن از طریق جامعه نخبگان تأیید و پایایی آن نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ 79/0 تأیید شد. جامعه آماری تحقیق را کارشناسان ادارات شهرستان دزپارت تشکیل داده‌اند. آمار دقیقی در زمینه تعداد کارشناسان در دسترس نبوده است. در این تحقیق 50 کارشناس مورد پرسشگری قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد که عناصر توسعه گردشگری به‌جز دو متغیر جاذبه‌های تاریخی-فرهنگی با میانگین 66/3 و امنیت با میانگین 68/3، وضعیت مطلوبی در منطقه ندارند. همبستگی پیرسون از وجود رابطه بین عناصر فرهنگی و توسعه گردشگری اشاره دارد که با تحلیل رگرسیون، بیشترین تأثیرگذاری در توسعه گردشگری منطقه مربوط به شاخص جاذبه‌های تاریخی-فرهنگی با ضریب 163/0 و سپس آموزش و سواد با ضریب 132/0 است. نتیجه آن‌که عناصر فرهنگی منطقه، قابلیت توسعه گردشگری و رفع چالش‌های موجود را دارند. برای توسعه گردشگری، چهار راهبرد فرهنگی شامل مشارکت و سازمان‌های مردمی، مدیریت و برنامه‌ریزی خدمات، آموزش و نیروی متخصص و توانمند سازی زنان پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عناصر فرهنگی؛ توسعه گردشگری؛ شهرستان دزپارت

مراجع

1. اخوت، س؛ مولانایی، ص. 1394. نقش و جایگاه گردشگری و مجموعه‌های گردشگری در هویت بخشی به شهر با رویکردی به شاخص‌های گردشگری فرهنگی، دومین همایش ملی افق‌های نوین در توانمند سازی و توسعه پایدار معماری، عمران، گردشگری، انرژی و محیط زیست شهری و روستایی، همدان.
2. اسماعیل زاده، ح. ، هرایینی، م. ، بهرامی، م. 1397. میزان رضایت گردشگران از کیفیت خدمات گردشگری بر اساس مدل سروکوال (مطالعه‌ موردی: رستوران‌های محله درکه تهران)، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی، 22(66): 1-21.
3. امیری، ع. ، مسهودی راد، م. ، بخشی زاده، س. ، زارعی، ح. 1401. ارزیابی نقش شاخص‌های فرهنگی - مذهبی در توسعه گردشگری با تأکید بر آئین چهل منبر شهرستان خرم آباد، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 65(2): 45-31.
4. امینی ع. ، زیدی ز. 1394. تأثیرات فرهنگی گردشگری در مناطق روستایی از دید جامعه محلی (مطالعه موردی: روستای ابیانه)، تحقیقات جغرافیایی، 230(2): 13-32.
5. باعقیده، ن. ، علیزاده، ک. ، جعفری، ح. 1401. ارزیابی اثرات شاخص‌های گردشگری فرهنگی در توسعه نمونه موردی شهرستان خواف، جغرافیا و مطالعات محیطی، 11(41): 95-106.
6. بحرینی، ب. 1399. گردشگری فرهنگی و توسعه پایدار، مجله پژوهش‌های گردشگری و توسعه پایدار، 3(1): 53-62.
7. بشکار، ا. ، بذرافشان، ج. ، طولابی نژاد، م. 1398. حمایت اجتماعات محلی از توسعه گردشگری و ارتباط آن با معیشت پایدار روستاهای مرزی شهرستان چابهار. مجله علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 23(69): 41-64.
8. بهرامی، ز. 1389. بررسی قابلیت‌ها و تنگناهای توسعه گردشگری روستایی در استان کردستان، چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام دانشگاه زاهدان، نشر دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان.
9. پاپلی یزدی، م. ح. 1386. گردشگری(ماهیت و مفاهیم)، تهران: نشر سمت.
10. حامدی، ل. ، عامری شهرابی، م. ، قیومی، ع. 1398. ارائه مدل پارادایمی فرهنگ گردشگری با استفاده از روش داده بنیاد، مجله مطالعات میان فرهنگی، 14(38): 89-115.
11. حسینی، ع. ، محمدی، ج. 1391. تحلیل قابلیت‌ها و تنگناهای گردشگری سلطانیه به منظور برنامه‌ریزی راهبردی با استفاده از الگوی تحلیلی سوات، مجله مطالعات گردشگری، 35(1): 35-49.
12. سازمان هواشناسی کشور. 1399. آمار و اطلاعات هواشناسی استان خوزستان، سایت سازمان.
13. سندگل، م. ، شریفی نیا، ز. 1395. بررسی موانع و مشکلات توسعه گردشگری مطالعه موردی: شهرستان قائمشهر، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 7(1): 71-83.
14. شاطریان، م. ، غلامی، ی. ، میرمحمدی، م. 1396. ارزیابی شاخص‌های توسعه گردشگری پایدار شهری، مطالعه موردی شهر کاشان، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 46(3): 195-214.
15. شیران جنگ، پ. ، عباسی اسفجیر، ع. ا. ، رحمانی فیروزجاه، ع. 1398. بررسی رابطه بین شاخص‌های سرمایه اجتماعی و فرهنگی با توسعه صنعت گردشگری (مطالعه موردی: شهرهای محمود آباد، نور، رویان)، پژوهش اجتماعی، 11(44): 104-126.
16. صادقی، ج. ، موسوی فرد، پ. 1399. نقش سدها در توسعه پایدار گردشگری روستایی (مورد مطالعه: روستاهای بالادست سد کارون سه در شهرستان ایذه)، مجله روستا و توسعه پایدار فضا، 1(1): 85-98.
17. علی اکبری، ا. ، یاری، م. 1398. ارزیابی شاخص‌های گردشگری فرهنگی شهر سنندج با بهره‌گیری از تکنیک IPA، چهاردهمین کنگره انجمن جغرافیایی ایران، تهران.
18. کروبی، م. ، تقوی فرد، م. ت. ، احمدی زاد، س. 1399. مدل توسعه گردشگری فرهنگی در استان کردستان، فصلنامه مطالعات شهری، 22(43):41-54.
19. کروبی، م. 1382. فرهنگ و گردشگری، مطالعات مدیریت گردشگری، 1(2): 21-47.
20. لطفی عاقل، راضیه. ، موسائی، میثم. ، وثوقی، منصور. 1398. بررسی نقش عوامل اجتماعی مؤثر بر توسعه گردشگری (مطالعه موردی: شهر همدان)، نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامی، 8(26): 259-282.
21. مختاری، ن. ، ابراهیمی، ف. 1393. تأثیر گردشگری فرهنگی بر توسعه اقتصادی، اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعه پایدار، تهران.
22. مرکز آمار ایران. 1395. سرشماری نفوس و مسکن1395، سایت مرکز.
23. معصوم زاده، س. ، شیرافکن، م. 1396. اثر شاخص‌های فرهنگی بر جریان گردشگری کشورهای خاورمیانه با استفاده از رهیافت گشتاور تعمیم یافته سیستمی، گردشگری و توسعه، 6(3): 1-17.
24. منصوری، ع. 1381. گردشگری و توسعه پایدار، مجله رشد آموزش جغرافیا، 63(1): 11-43.
25. ناطق گلستان، ا. 1400. ارزیابی عوامل مؤثر بر توسعه فرهنگی نیشابور در خرید بیمه با رویکرد مدیریت راهبردی، مجله مطالعات میان فرهنگی، 16(48): 1-20.
26. نظری سرمازه، ح. ، صیدایی، ا. 1400. واکاوی عوامل بنیادین اثرگذار بر توسعه کارآفرینی گردشگری با استفاده از تحلیل مقایسه کیفی مجموعه فازی (مطالعه موردی شهرستان کوهرنگ)، مجله علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 25(77): 261-276.
27. نوروزی فرد، ه. ، خراسانی، م. ا. 1395. برنامه‌ریزی راهبردی توسعه گردشگری روستایی در نواحی روستایی شهرستان ایذه، مورد شناسی: روستای شیوند، جغرافیا و آمایش شهری-منطقه ای، 18(1): 119-134.
28. نیک بین، م. ، ضرغام بروجنی، ح. ، صالحی امیری، ر. ، محمدخانی، ک. ، غفاری، ف. 1398. مدل مفهومی توسعه پایدار گردشگری فرهنگی با رویکرد فراترکیب، مجله مطالعات اجتماعی گردشگری، 7(14): 73-102.
29. Aksit Asik، 2014. Creative Tourism، The Journal of International Social Research، 7(31): 22-58.
30. Baiwa، 2002. The socio-economic and environmental impacts of tourism development on the Okavango Delta،north-western Botswana، Journal of Arid Environments، 54(1): 447-467.
31. Charlsen، ، Jafari، J. 1996. Culture and international tourism، Annals of Tourism Research، 23 (4): 955-958.
32. Choi، S. C. ، Sirakaya، E. 2006. Measuring residents’ attitude toward sustainable tourism: development of sustainable ourism scale، Journal of Travel Research 43(2): 380-394.
33. Correia، ، Kozak، M. ، & Ferradeira، J. 2011. Impact of culture on tourist decision‐making styles. International Journal of Tourism Research،13(5)، 433-446. ‏
34. Coves-Martínez، Á. L. ، Sabiote-Ortiz، M. ، & Frías-Jamilena، D. M. 2022. Cultural intelligence as an antecedent of satisfaction with the travel app and with the tourism experience. Computers in Human Behavior،127، 107049. ‏
35. Csapo، 2012. The role and importance of cultural tourism in modern tourism industry. Strategies for tourism industry-micro and macro perspectives،10، 201-212. ‏
36. Destefanis، ، Angelini، L. ، Borlizzi، D. ، Carlucci، A. ، Ciardella، G. ، Governale، G. ، & Morfini، I. 2020. Cultural tourism development and the impact on local communities: a case study from the South of Italy. CERN IdeaSquare Journal of Experimental Innovation،4(2)، 19-24. ‏
37. George، W. 2005. The power of tourism: A metamorphosis of community culture، Journal of Tourism and Cultural Change،12 (2): 88-107.
38. Jelincic، A. 2021. Indicators for Cultural and Creative Industries’ Impact Assessment on Cultural Heritage and Tourism، Sustainability ،13(14): 32-77.
39. Lee، ، Lee، H. 2015. Deriving Strategic Priority of Policies for Creative Tourism Industry in Korea using AHP، Procedia computer science 55: 479-484.
40. Lu، ، Wei، L. ، & Zhang، X. 2022. The Development Model of Tourist Souvenirs Based on Cultural Structure. Forest Chemicals Review، 1135-1145. ‏
41. McKercher، ، Ho، P. S. ، & Du Cros، H. 2005. Relationship between tourism and cultural heritage management: evidence from Hong Kong. Tourism management،26(4)، 539-548. ‏
42. Richards، 2018. Cultural tourism: A review of recent research and trends. Journal of Hospitality and Tourism Management،36، 12-21. ‏
43. Richards، ، Marques، L. 2012. Exploring creative tourism: Introduction، Journal of Tourism Consumption and practice، 4(2): 1-11.
44. Steinecke، 2010. Culture–a tourist attraction: importance–expectations–potential. In Trends and issues in global tourism 2010 (pp. 185-196). Springer، Berlin، Heidelberg. ‏
45. Tan، S-K. ، Ding-Bang، ، Shiann- F، K. 2014. A taxonomy of creative in creative tourism، Tourism Management، 42: 248- 259.
46. Weaver، 2001. The Encyclopedia of Ecotourism، Wallingford، Oxon: CABI Publishing.
47. Wiktor-Mach، (2020). What role for culture in the age of sustainable development? UNESCO’s advocacy in the 2030 Agenda negotiations. International Journal of Cultural Policy،26(3)، 312-327. ‏

WTO. 2019. Report of the World Tourism Organization on tourism statistics : note / by the Secretary-General، WTO.