تعامل مجلس پانزدهم و حزب دموکرات قوام السلطنه در دوره فترت قدرت مطلقه رضاشاه و پیشادیکتاتوری محمدرضاشاه

پژوهش نامه تاریخ

دوره 18، شماره 69، اسفند 1401   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/hstr.2023.1977656.1826

نویسندگان

دلاور نامدار¹؛ علی رضا علی صوفی^{* 2}؛ محمود سید³

¹دانشجوی دکتری تاریخ ،واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

²دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور تهران . ایران .( نویسنده مسئول )[e-mail]

³استادیار گروه تاریخ ، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

چکیده

مجلس از مهم‌ترین ارکان مردم سالاری در هر کشوری، در سراسر دنیا به شمار می آید که به عنوان رویه‌ای برای افزایش مشارکت مردم در تعیین سرنوشتشان، عمل می کند . با شکل گیری انقلاب مشروطیت در ایران، تشکیل پارلمان یا همان مجلس شورای ملی رقم خورد. اما قدرت گیری رضاخان پایان رویای مشروطه بود و جانشین او نیز راه پدر را ادامه داد . با این حال در اوایل دوره حکومت محمدرضاشاه جایگاه مجلس تا حدودی بهبود یافت .در پژوهش پیش رو با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ایی ، اسناد تاریخی، روزنامه ها ، در پی پاسخ به این پرسش هست که عملکرد مجلس شورای ملی( پانزدهم ) در دوره فترت بین قدرت مطلقه رضا شاه و دیکتاتوری محمدرضا شاه چگونه بوده است و مجلس مذکور از این وضعیت ویژه چه بهره ای برد؟ و نقش حزب دموکرات قوام در این فرایند که نوعی فضای باز سیاسی به وجود آمده بود، چه نقش آفرینی کرد؟
یافته های پژوهش آن است که فقدان استبداد رضا شاه و جوانی و کم تجربگی شاه جوان باعث شد فضایی نسبتا آزاد برای فعالیت احزاب مختلف از جمله حزب دموکرات فراهم آید. از آن جمله این که برای اولین بار در تاریخ ایران پس از مشروطه درهای دولت و مجلس به روی چهره های جدید و جوانتر گشوده شد و بسیاری از شخصیتهای با سابقه و قدیمی از دولت طرد شدند و بالعکس نیروهای جدید با عضویت در احزاب وارد کابینه شده و نهایتا موفق شدند بر کرسی های مجلس بنشینند . همچنین اقدامات قوام باعث شد تا مجلس پانزدهم توافق نامه قوام – سادچیکف درباره تشکیل شرکت مختلط نفت ایران و شوروری را رد کند .

کلیدواژه‌ها

مجلس پانزدهم؛ قوام السلطنه؛ حزب دموکرات؛ رضاشاه؛ محمدرضاشاه

مراجع