بررسی نقش شکل هندسی سرزمین و وسعت کشورها در ایجاد چالشهای جدایی‌طلبی

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 12، شماره 48، بهمن 1402، صفحه 68-91

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حجت مهکویی^{* 1}؛ مریم شعبانی²؛ حسن باویر³

¹گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

²استادیار گروه جغرافیای سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

³دکتری گروه جغرافیای سیاسی، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی، لرستان، ایران

چکیده

از چالشهایی که حکومتها با آن مواجهه هستند داعیه جدایی‌طلبی در درون قلمروهای سرزمینی می‌باشد؛ اینگونه چالشها، همواره در طی تاریخ با شکل‌گیری دولتها وجود داشته است. شکل هندسی و وسعت سرزمینی کشورها، یکی از عواملی است که در شکل‌گیری تنش‌های خودمختاری و جدایی‌طلبانه، تأثیرگذار است. در این مقاله، هدف اصلی، بررسی نقش شکل هندسی سرزمین و وسعت کشورها در ایجاد چالشهای جدایی‌طلبی است. پرسش اصلی این است که هندسه سرزمینی و وسعت کشورها چه تأثیری بر جدایی‌طلبی سرزمینی دارد؟ برای پاسخ به این پرسش، از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و سایتهای اینترنتی، بهره برده شده است. نتایج یافته‌های مقاله نشان می‌دهند که هندسه سرزمین در جدایی‌طلبی نقش زیادی ندارد. با توجه به بررسی نمونه‌های چندگانه از کشورهای با شکلهای هندسی متفاوت مانند اندونزی (پاره‌پاره)، اسپانیا (فشرده)، بلژیک (فشرده)، چین (فشرده و پاره‌پاره) و ... مشاهده می‌شود که آنچه در جدایی‌طلبی عامل اصلی است نحوه حکمروایی درون سرزمین از سوی دولتهای حاکم است که به خواسته‌های قومی- فرهنگی و توزیع عادلانه منابع و امکانات میان همه مردم ساکن درون سرزمین، توجه نمی‌کنند. این عدم توجه اگر با وسعت زیاد سرزمینی همراه شود دولتها را با چالشهای بیشتر و جدی‌تری، مواجه می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

هندسه سرزمین؛ وسعت؛ جدایی‌طلبی؛ کشور

مراجع

آشوری، داریوش (1384). دانشنامه سیاسی. چاپ یازدهم. تهران: انتشارات مروارید.

حافظ‌نیا، محمدرضا (1378). اندونزی و بحران جدایی‌طلبی سرزمینی. مجله پاسدار اسلام. 19 (216)، 25-23.

امیراحمدیان، بهرام (1387). بحران گرجستان: طرفهای درگیر، علتها و پیامدها. ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی. 23 (254-253)، 103-86.

حافظ‌نیا، محمدرضا؛ مجتهدزاده، پیروز؛ کاوندی‌کاتب، ابوالفضل (1391). بیین بنیادهای علت وجودی و بقای کشور) مطالعه موردی: ایران). فصلنامة مطالعات ملی. 13 (1)، 28-3.

جوانمردی‌صاحب، مرتضی (1393). نظریه قلمروزدایی سرزمینی از حقوق جزا. چاپ اول. تهران : انتشارت شهر دانش.

جعفری‌ولدانی، اصغر (1384). ژئوپلیتیک جدید دریای سرخ و خلیج فارس. چاپ دوم. تهران : انتشارات وزارت امور خارجه.

خسروی، علیرضا (1395). تمایلات جدایی‌طلبانه در اروپا: ریشه‌ها و روندها. فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی. 6 (21)، 164-145.

سایت تحلیل خبری عصر ایران.30/6/1393

زین‌العابدین عموقین، یوسف (1396). ژئوپلیتیک (ایده-کاربرد). چاپ سوم. رشت: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.

عدالتی، تقی؛ فرخی، حسن (1380). اصول و مبانی جغرافیای ریاضی (زمین در فضا). چاپ سوم. مشهد : انتشارات آستان قدس رضوی.

عزتی، عزت‌الله (1380). ژئوپولیتیک. چاپ پنجم. تهران: انتشارات سمت.

عزتی، عزت‌الله (1390). جزوه درس قدرت و سیاست نقشه. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

عزتی، عزت‌الله (1386). نظریه‌های جدید جغرافیای سیاسی. چاپ اول. تهران: انتشارات قومس.

عزیزی، ستار (1394). حمایت از اقلیتها در حقوق بین‌الملل. چاپ دوم. تهران: انتشارات شهر دانش.

ضیایی، سیدیاسر (1392). درآمدی بر جدایی‌طلبی در حقوق بین‌الملل. چاپ اول. تهران‌: انتشارات شهر دانش.

کامران، حسن و دیگران (1389). جغرافیا و قدرت ملی ایران. فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 13 (16)، 28-5.

کاویانی‌راد، مراد (1389). ناحیه‌گرایی در ایران از منظر جغرافیای سیاسی. چاپ اول. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.

کلاوال، پل (1394). جغرافیای قرن بیست و یکم. ترجمه حسن صدوق‌ونینی. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

کوزه‌گرکالجی، ولی (1396). ایران و جمهوری‌های قفقاز جنوبی. چاپ اول. تهران: انتشارات مؤسسه ایراس.

فولر، گراهام؛ لسر، یان (1384). احساس محاصره ژئوپلیتیک اسلام و غرب. ترجمه علیرضا فرشچی و علی‌اکبر کرمی. چاپ اول. تهران: انتشارت دوره عالی جنگل.

فهیمی، سیروس؛ حیدری‌فر، محمدرئوف (1397). تعلقات ژئوپلیتیکی ایران در خاورمیانه. چاپ اول. تهران: انتشارات انتخاب.

ملکوتیان، مصطفی (1383). مقدمه‌ای بر جغرافیای سیاسی و اهمیت استراتژیک ایران. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی. 63 (519)، 221-203

مجتهدزاده، پیروز (1391). فلسفه و کارکرد ژئوپولیتیک. چاپ اول. تهران: انتشارات سمت.

موثقی، سیداحمد (1387). اقتصاد سیاسی توسعه و توسعه‌نیافتگی. چاپ اول. تهران‌: انتشارات دانشگاه تهران.

مویر، ریچارد (1379). درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی. ترجمه دره میرحیدر. چاپ اول. تهران: انتشارات انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

میرحیدر، دره (1386). مفاهیم بنیادی در جغرافیای سیاسی. چاپ اول. تهران: انتشارات سازمان جغرافیای نیروهای مسلح.

هاگت، پیتر (1379). جغرافیا ترکیبی‌ نو. جلد دوم. ترجمه شاپور گودرزی‌نژاد. چاپ دوم. تهران: انتشارات سمت.

یمانی، مجتبی (1380). مبانی نقشه‌خوانی. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

داروین، چارلز (1389). منشاء انواع. ترجمه نورالدین فرهیخته. چاپ دوم. تهران: انتشارات نگارستان کتاب.

درایسدل، آلاسدایر؛ بلیک، جرالداچ (1370). جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا. ترجمه دره میرحیدر مهاجرانی. چاپ دوم. تهران: انتشارات دفتر سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.

McGee, R.W. (1994). Secession reconsidered. Journal oF Libertarian Studies. 11 (l), 11-33.

Williams, J. (2017). 40 Comments on Geographical factors that affect development. https:// makewealthhistory.org/2007/07/01/ geographical-factors-that-affect-development/ July 1, 2007 October 16,

https://www.buzzfeed.com/austinhunt/22-eye-opening-international-borders-from-around-the world? utm_term=.xkQQK1PQ2#.jxeolaQo3

http://www.worldinbag.com

https://fa.wikipedia.org