اثربخشی آموزش خود شفابخشی بر بهزیستی، رضایت، تصویر بدن و تحمل پریشانی زنان مبتلا به اختلال پرخوری عصبی

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 13، شماره 51، اسفند 1401، صفحه 33-49   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهره لطیفی^{* 1}؛ شراره ضرابی²؛ فاطمه سادات طباطبایی نژاد³؛ محمد زارع نیستانک³

¹دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور، ایران

²دکتری روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاداسلامی، نایین، ایران

³استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه آزاداسلامی، نایین، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش خود شفابخشی  برکیفیت زندگی (بهزیستی- رضایت)، تصویر بدن و تحمل پریشانی افراد مبتلا  به اختلال پرخوری عصبی انجام گرفت. روش: این پژوهش نیمه آزمایشی با گروه های آزمایش، گروه گواه و طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری بود. جامعه آماری شامل تمامی زنان مبتلا به پرخوری عصبی مراجعه­کننده به متخصصان و مراکز درمانی شهر اصفهان در سال 1398 بودند که 30 نفر به روش نمونه­گیری دردسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در گروه­ آزمایش و گواه قرار داده شدند. ابزار گردآوری دادها پرسش­نامه­ تحمل پریشانی سیمونز و گاهر (2005)، کیفیت زندگی- فرم کوتاه (WHOQOL-BREF) و پرسش نامه ترس از تصویر بدنی لیتلتون و همکاران (2005)  بود. گروه­ آزمایش 12 جلسه تحت آموزش خودشفابخشی قرار گرفتند ولی گروه گواه آموزشی دریافت نکرد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون کوواریانس چند متغیری استفاده شد. یافته­ها: نتایج نشان داد که آموزش خودشفابخشی بر افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلال پرخوری تاثیر معنی داری دارد (05/0=P). بعلاوه، آموزش خودشفابخشی بر افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلال پرخوری تاثیر معنی داری دارد (05/0=P). همچنین آموزش خودشفابخشی بر افزایش تحمل پریشانی افراد مبتلا به اختلال پرخوری تاثیر معنی داری دارد(05/0=P). نتیجه گیری: با توجه به این پژوهش می‌توان از آموزش خودشفابخشی برای افزایش تحمل پریشانی، افزایش کیفیت زندگی (بهزیستی- رضایت) و کاهش ترس از تصویر بدنی زنان مبتلا اختلال پرخوری­عصبی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

خودشفابخشی؛ کیفیت زندگی؛ تصویر بدن؛ پرخوری عصبی؛ تحمل پریشانی

مراجع

اسمری‌برده‌زرد، یوسف.، خانجانی، سجاد.، موسوی‌اصل، اسماعیل.، و دولتشاهی، بهروز. (۱۴۰۰). اثربخشی درمان هیجان محور بر اضطراب، افسردگی و دشواری در تنظیم هیجان در اختلال پرخوری. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ۲۷(۱)، ۲-۱۵.

ایرانی، زهرا.؛ لطیفی، زهره.؛ و سلطانی‌زاده، محمد. (۱۴۰۰). اثربخشی آموزش خودشفابخشی (کدهای شفابخش) بر حس انسجام در مردان وابسته به مواد مخدر. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی، ۱۵(۶۱)، ۲۶۱-۲۸۲.

بساک نژاد، سودابه.؛ و غفاری، مجید. (1386). رابطه بین ترس از بدریختی بدنی و اختلالات روان‌شناختی دانشجویان دانشگاه. مجله علوم رفتاری، 1(2)، 179-187.

ترکیان، سمیرا. (۱۴۰۰). بررسی تاثیر آموزش خودشفابخشی (سلف هیلینگ) بر بهزیستی معنوی و عواطف مثبت و منفی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی، دانشگاه پیام نور، واحد اصفهان.

جنگی‌جهان‌تیغ، لاله.؛ لطیفی، زهره.؛ و سلطانی‌زاده، محمد. (1400). اثربخشی آموزش خودشفابخشی بر کیفیت زندگی سالمندان. روان‌شناسی پیری، ۷(۴)، ۳۴۵-۳۵۹.

خاکی، سعیده.؛ ترکان، هاجر.؛ و سبقت الهی، وحید. (1399). مقایسه اضطراب درد، تحمل پریشانی و ذهن‌آگاهی در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر و افراد عادی. فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی، ۱۱(۴۲)، ۷۱-۸۱.

خوش‌سرور، سحر.؛ و میکائیلی، نیلوفر. (1400). نقش مقایسه‌ی اجتماعی، حساسیت بین فردی و انعطاف پذیری شناختی در پیش بینی نگرش‌های خوردن آشفته در دانشجویان زن. پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، ۱۱(۴۳)، ۱۴۱-۱۶۶.

زارعان، فهیمه؛ لطیفی، زهره؛ و میرمهدی، سیدرضا (۱۳۹۹). اثربخشی آموزش خودشفابخشی بر سرمایه‌های روان‌شناختی، تحمل پریشانی و سردرد همسران معتادان. فصلنامه اعتیادپژوهی، ۱۴(۵۵)، ۱۹۳-۲۱۲.

سادوک، بنجامین‌جیمز.، سادوک، ویرجینا. و روئیز، پدرو. (۱۴۰۰). خلاصه روان‌پزشکی: علوم رفتاری-روان‌پزشکی بالینی. جلد اول. ترجمه فرزین رضائی، تهران: انتشارات ارجمند.

سلطانی، مژگان.، لطیفی، زهره.، و موسوی، شکوه. (1398). تأثیر آموزش خودشفابخشی بر شفقت به خود، نگرانی از تصویر تن و روند بهبود بیماری در زنان مبتلا به سرطان پوست. نشریه پوست و زیبایی، 10(4)، ۲۳۴-۲۲۲.

فتحی، زهرا. (۱۴۰۰). اثربخشی آموزش قدردانی از بدن و خودشفابخشی بر تصویر بدن و نگرانی های اضافه وزن در دانش آموزان دختر دارای اضافه وزن دبیرستانی شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی مثبت گرا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر.

کاظمی، زینب.؛ آقامحمدی، سمیه.؛ و خانزاده، مصطفی. (1401). مدل ساختاری علائم اختلالات خوردن در زنان بر اساس درونی‌سازی الگوهای رسانه، باورهای مربوط به خوردن و نگرانی از بدشکلی بدنی. مطالعات روان‌شناسی بالینی، ۱۲(۴۶).

لطیفی، زهره.؛ شفیعی، لادن.؛ و سلطانی‌زاده، محمد. (1400).  تاثیر آموزش خودشفابخشی بر فرسودگی شغلی کیفیت زندگی و انعطاف‌پذیری عاطفی کارکنان اورژانس اجتماعی. فصلنامه علمی پژوهشی ابن سینا، 23(2)، 22-34.

لطیفی، زهره.، قرقانی، ریحانه.، و مردانی، زهرا. (۱۴۰۱). اثربخشی آموزش خودشفابخشی بر بهزیستی روان‌شناختی زنان مبتلا به پرفشاری خون. مجله افق دانش، ۲۸(۲).

لطیفی، زهره.؛ و مروی، مهدی. (1399). شفا در اتاق درمان، راهنمای روانشناسان و مشاوران در کاردبرد کدهای شفابخش. تهران، انتشارات پیام نور.

عزیزی، علیرضا.؛ میرزایی، آزاده.؛ و شمس، جمال. (1389). بررسی رابطه تحمل آشفتگی و تنظیم هیجانی بـا میـزان وابسـتگی دانشـجویان بـه سـیگار. مجلـه پژوهشی حکیم، 11(1)، ۱۳-۱۸.

غلامی حسنارودی، مطهره.، کچویی، محسن.، و فاتحی، نازنین. (1400). نقش میانجی عزت نفس در رابطه بین عملکرد خانواده با نشانه‌های اختلال خوردن در نوجوانان در دوران قرنطینه خانگی ناشی از ویروس کرونا کووید-19. فصلنامه خانواده درمانی کاربردی، ۲(5 پیاپی9)، 73-56.

مصلحی، ریحانه. (1398). بررسی تأثیر خود شفا بخشی بر بهزیستی هیجانی و سرسختی روان شناختی در  بیماران  مبتلا به دیابت نوع زنان مبتلا به دیابت نوع 2 شهرستان شاهین شهر، پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه پیام نور اصفهان.

نجات، سحرناز.؛ منتظری، علی.؛ هلاکویی، کوروش.؛ و محمد، کاظم. (1385). استاندارد سازی پرسسش نامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 4(4)، 1-12.

نصراصفهانی، ملیحه.؛ حیاتی، مژگان.؛ و لطیفی، زهره. (۱۴۰۱). اثربخشی رویکرد خودشفابخشی بر تحریف‌های شناختی و بخشودگی بین فردی زنان دچار پریشانی روانشناختی. مجله خانواده درمانی کاربردی، ۳(۲).

وهاب، مرضیه. (۱۴۰۰). اثربخشی آموزش خودشفابخشی بر میزان کمال گرایی چند بعدی و تحمل ناکامی والدین دانش آموزان تک والدی مقطع ابتدایی. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه پیام نور واحد اصفهان.

 

Agh, T., Kova´cs, G., Supina, D., & Pawaskar, M. (2016). A systematic review of the health-related quality of life and economic burdens of anorexia nervosa, bulimia nervosa, and binge eating disorder. Eat Weight Disorder, 21, 353–364.

Anitha, L., Alhussaini, A., Alsuwedan, H., & Alnefaie, H. F. (2018). Bulimia nervosa and body dissatisfaction in terms of self-perception of body image. IntechOpen. DOI: 10.5772/intechopen.84948.l.

Appolinario, J. C., Sichieri, R., Lopes, C. S., Moraes, C. E., & Veiga, G. D. (2022). Correlates and impact of DSM-5 binge eating disorder, bulimia nervosa and recurrent binge eating: a representative population survey in a middle-income country. Social Psychiatry & Psychiatric Epidemiology. https://doi.org/10.1007/s00127-022-02223-z

Carey, M., & Preston, C. (2019). Investigating the components of body image disturbance within eating disorders. Frontiers in Psychiatry, 10, 1-15.

De-Oliveira, J., & Cordás, T. A. (2022). The manifestation of emotional distress: Correlations between self-compassion and self-mutilation in Brazilian women with disordered eating behavior. L'encephale, 48(1), 20-25.‏

Emami, A. S., Woodcock, A., Swanson, H. E., Kapphahn, T., & Pulvers, K. (2016). Distress tolerance  is  linked  to  unhealthy  eating  through  pain  catastrophizing. Appetite, 107, 454-459.

Flores, F., Kamego, M., Zapata, M., & Alvarado, G. (2017). Association between body image dissatisfaction and depressive symptoms in adolescents. Revista Brasileira de Psiquiatria, 39, 316–322.

Galmiche, M., Déchelotte, P., Lambert, G., & Tavolacci, M. P. (2019). Prevalence of eating disorders over the 2000–2018 period: a systematic literature review. The American Journal of Clinical Nutrition, 109(5), 1402–1413.

Halsethm, A., Shan, K., Gilder, K., Malone, M., Acevedo, L., & Fujioka, K. (2018). Quality of life, binge eating and sexual function in participantstreated for obesity with sustained release  naltrexone/bupropion. Obesity Science & Practice, 10, 141-153.

Hail, L., & Le-Grange, D. (2018). Bulimia nervosa in adolescents: prevalence  an treatment challenges. Journal of Adolescent Health, Medicine and Therapeutics, 9, 11-16.

Holubova, M., Prasko, J., Ociskova, M., & Grambal, A. (2018). Quality of life and coping strategies of outpatients with a depressive disorder in maintenance therapy -a cross-sectional study. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 14, 73–82.

Lewer, M., Bauer, A., Hartmann, A. S., & Vocks, S. (2017). Different facets of body image disturbance in binge eating disorder: A review. Nutrients, 9, 1-24.

Loyd, A. (2019). The Healing Codes II; A step-by-step guide to whole-life healing; Publisher: Yellow Kite.

Loizzo, J. J., Peterson, J. C., Charlson, M. E., Wolf, E. J., Altemus, M., Briggs, W. M.,  & Caputo, T. A. (2010). The effect of a contemplative self-healing program on quality of life in women with breast and gynecologic cancers. Alternative Therapies in Health & Medicine, 16(3), 30-39.

Mattingley, S., Youssef, G. J., Manning, V., Graeme, L., & Hall, K. (2022). Distress tolerance across substance use, eating, and borderline personality disorders: A meta-analysis. Journal of affective disorders, 300, 492-504.    

Milano, W., Milano, L., & Capasso, A. (2019). Health consequences of bulimia nervosa. Biomedical Research Clinical Practice, 3(1), 1-5.

Mitchison, D., Mond, J., Bussey, K., Griffiths, S., Trompeter, N., Lonergan, A., & Hay, P. (2020). DSM-5 full syndrome, other specified, and unspecified eating disorders in Australian adolescents: Prevalence and clinical significance. Psychological Medicine, 50(6), 981-990. 

Panea-Pizarro, I., Moran, J. M., Lavado-García, J., Beato-Fernández, L., Domínguez-Martin, A. T., Huerta-González, S., Novo, A., Pedrera-Zamorano, J. D., & López-Espuela, F. (2021). Health-related quality of life in Spanish women with eating disorders. Nutrients, 13(2), 403. doi: 10.3390/nu13020403

Simons,  J. S.,  & Gaher, R. M. (2005). The  distress  tolerance  scale:  Development and  validation  of  a  self-report  measure.  Motivation  and  Emotion, 29(2), 83-102.

Shoraka, H., Amirkafi, A., & Garrusi, B. (2019). Review of  body  image  and some of contributing factors in Iranian population. International Journal of  Prevention Medicene, 10(19), 1-8.

Thompson, K., D’iuso, D., Schwartzman, K. S., Dobson & Drapeau, M. (2020). Changes in depressed patients’ self-statements. Journal Psychotherapy Research, 30(2), 170-182 .

Walenda, A., Kostecka, B., Santangelo, P. S., & Kucharska, K. (2021). Examining emotion regulation in binge-eating disorder. Borderline personality disorder and emotion dysregulation, 8(1), 25. https://doi.org/10.1186/s40479-021-00166-6

World Health Organisation. (2018). International classification of diseases for mortality and morbidity statistics (11th Revision). https://icd.who.int/browse11/l-m/en

Winkler, L. A., Arnfred, S. M. H., Larsen, P. V., Røder, M. E., Gudex, C., Lichtenstein, M. B., Adair, C. E., Clausen, L., Sjögren, J. M., & Støving, R. K. (2022). Validating the danish version of the eating disorder quality of life scale (EDQLS) in anorexia nervosa. Eat Weight Disorder. doi: 10.1007/s40519-021-01310-5. Epub ahead of print. PMID: 34978053.

Wu, X. Y., Yin, W. Q., Sun, H. W., & Yang, S. X. (2019). The association between disordered eating and health-related quality of life among children and adolescents: A systematic review of population-based studies. Journal of Plos one, 14(10), 1-17.

Zam, W., Saijari, R., & Sijari, Z. (2018). Overview on eating disorders. Progress in Nutrition, 20(2), 29-35.

Zarean, F., & Latifi, Z. (2020). The effectiveness of self-healing (the healing codes) training on psychological capital and distress tolerance in women with addicted husbands. Current Psychology, 25, 19-28.

Zarean, F., & Latifi, Z. (2021). Effects of self-healing intervention on quality of life and mother-child interaction among female breadwinners. Complementary Therapies in Clinical Practice, 43, 101334.