رابطه رویدادهای استرس‌زا با شدت علائم بیماری در بیماران مبتلا به انسداد مزمن ریه: نقش واسطه‌ای ویژگی‌های شخصیتی

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 13، شماره 51، اسفند 1401، صفحه 104-117   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نرگس خاتون اکرم^{* 1}؛ نعمت ستوده اصل²؛ راهب قربانی³؛ فرهاد ملک⁴

¹دانشجوی دکترای روانشناسی عمومی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

²دانشیار گروه روان شناسی،واحد سمنان، دانشگاه علوم پزشکی ، ایران

³استاد گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی،واحد سمنان،دانشگاه علوم پزشکی،ایران

⁴دانشیار گروه داخلی مرکز بهداشتی درمانی کوثر،واحد سمنان،دانشگاه علوم پزشکی،ایران.

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر رابطه رویدادهای استرس‌زا با شدت علائم بیماری در بیماران مبتلا به انسداد مزمن ریه با نقش واسطه‌ای ویژگی‌های شخصیتی بود.روش:پژوهش حاضر توصیفی و از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود.جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه بیماران مبتلا به انسداد مزمن ریه بوده که در بازه 1 ساله از فروردین تا اسفند 1399 به مرکز بهداشتی درمانی بیمارستان کوثر شهرستان سمنان مراجعه کردند. تعداد 205 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه‌های ویژگی‌های شخصیتی و رویدادهای استرس‌زا را تکمیل کردند. در نهایت پس از جمع‌آوری اطلاعات، داده‌ها به روش‌های همبستگی پیرسون و مدلیابی معادلات ساختاری به کمک نرم‌افزارهای SPSS_V19 و LISREL_V8.80 تحلیل شدند.. یافته­ها: یافته‌های نشان داد بین روان‌رنجوری و رویدادهای استرس‌زا با شدت بیماری رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد، این در حالی بود که سایر ویژگی‌های شخصیتی با شدت بیماری رابطه منفی و معنی‌داری داشتند (01/0>P). رویدادهای استرس‌زا با روان‌رنجوری رابطه مثبت و معنی‌داری داشت، در حالی که با سایر ویژگی‌های شخصیتی رابطه منفی و معنی‌داری داشت (01/0>P). همچنین نتایج نشان داد متغیر رویدادهای استرس‌زا به واسطه ویژگی‌های شخصیتی بر شدت علائم بیماری اثر غیر مستقیم (37/0) و معنی‌داری دارد. نتیجه­گیری: یافته‌های پژوهش بیانگر این است که متغیرهای ویژگی‌های شخصیتی و رویدادهای استرس‌زا با شدت علائم بیماری در بیماران مبتلا به انسداد مزمن ریه رابطه داشته و اثر مستقیم و غیرمستقیمی بر آن داشتند. لذا آگاهی متخصصان از این متغیرها جهت کاهش شدت علائم بیماری در افراد مبتلا به بیماری انسداد مزمن ریه می‌تواند کمک‌کننده باشد.

کلیدواژه‌ها

رویدادهای استرس‌زا؛ شدت علائم بیماری؛ ویژگی‌های شخصیتی؛ انسداد مزمن ریه

مراجع

طالب زاده سیدمهدی، مرادیانس واهان، نقشین روزبه، حمیدزاد مریم. تعیین ارزش تشخیصی و کارائی شاخص اسپیرومتری FCV3/FCV6در تشخیص زودرس موارد بیماری انسداد مزمن ریه . پژوهش سلامت. ۱۳۹۷; ۴ (۲) :۸۷-۸۱

محرری, فاطمه, رضایی طلب, فریبا, سجادی, سید علی رضا, سرجمعی, سهیل.(1392). مقایسه ی اضطراب و افسردگی بیماران مبتلا به آسم برونشیال، بیماری انسدادی مزمن ریوی و سل ریوی. اصول بهداشت روانی, 15(58), 82-90. doi: 10.22038/jfmh.2013.1420

محوی شیرازی، م.، و اعتماددار، ن.، و اسماعیلی، م.، و غلامپور، ی. (1398). بررسی رابطه میان ویژگی های شخصیتی و راهبردهای مقابله ای در پیش بینی الکسی تایمی بیماران انسدادی مزمن ریه مراجعه کننده به بیمارستان ولی عصر شهرستان فسا در سال 95. مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا, 9(3 ), 1646-1656.

 شیخلی نگار، پور حسین رضا. مروری بر رابطه بیماری ریوی با فاکتور روانی استرس.  رویش روان شناسی. ۱۳۹۹; ۹ (۵) :۱۷۲-۱۶۳

فتحی آشتیانی، علی. آزمون های روانشناسی (ارزیابی شخصیت و سلامت روان). تهران: نشر بعثت 1389.

فرجی الهام، مقتدر لیلا، اسدی مجره ،سامره. رابطه ویژگی های شخصیتی (برون گرایی- روان رنجوری) وحمایت اجتماعی با بهزیستی روان-شناختی زنان مبتلا به درد مزمن . بیهوشی و درد. ۱۳۹۷; ۹ (۴) :۴۰-۲۹

Gaffney AW, Hawks L, Bor D, White AC, Woolhandler S, McCormick D & Himmelstein DU. National trends and disparities in health care access and coverage among adults with asthma and COPD: 1997-2018. Chest 2021; 159(6): 2173-2182.

Lee AL, Hill CJ, McDonald CF, Holland AE. Pulmonary rehabilitation in individuals with non–cystic fibrosis bronchiectasis: a systematic review. Archives of physical medicine and rehabilitation 2017; 98(4): 774-782.‏

Fink G. Stress: definition and history. Stress science: neuroendocrinology 2010; 3(9): 1-15.

Sadock BJ, Sadock VA, Ruiz P. Synopsis of psychiatry: behavioral sciences, clinical psychiatry. Wolters Kluwer 2015.

‏Khonsary SA. Guyton and Hall: textbook of medical physiology. Surgical neurology international 2017; 8.‏

Lu Y, Nyunt MSZ, Gwee X, Feng L, Feng L, Kua EH, ... & Ng TP. Life event stress and chronic obstructive pulmonary disease (COPD): associations with mental well- being and quality of life in a population-based study. BMJ open 2012; 2(6): 1-6.

Jovanović D, Lipovac K, Stanojević P, Stanojević D. The effects of personality traits on driving-related anger and aggressive behaviour in traffic among Serbian drivers. Transportation research part F: traffic psychology and behavior 2011; 14(1): 43-53.

Piechurska-Kuciel E. Personality: Definitions, approaches and theories. In The Big Five in SLA (pp. 1-25). Springer, Cham 2020.‏

Bobić J, Cvijetić S, Macan J. Personality and self-perception of physical and emotional health among first-year university students. Društvena istraživanja: časopis za opća društvena pitanja 2015; 24(2): 219-237.

‏Schultz JR, Maddox KB. Shooting the messenger to spite the message? Exploring reactions to claims of racial bias. Personality and Social Psychology Bulletin 2013; 39(3): 346-358.

Vedel A. The Big Five and tertiary academic performance: A systematic review and meta-analysis. Personality and Individual Differences 2014; 71: 66-76.

‏Yan R, Wang Y, Bo J, Li W. Healthy lifestyle behaviors among individuals with chronic obstructive pulmonary disease in urban and rural communities in China: a large community-based epidemiological study. Inter J of chronic obstructive pulmonary disease 2017; 12: 3311-3320.‏

Kline P. Personality (Psychology Revivals): Measurement and Theory. Routledge 2015.

Noone PA. The Holmes–Rahe Stress Inventory. Occupational Medicine 2017; 67(7): 581-582.‏

Costa PT & McCrae RR. Domains and facets: Hierarchical personality assessment using the Revised Fathi Ashteyani A. Psychological Tests (Personality assessment and mental health). Tehran: Besat Publication 2010.

Miles J & Shevlin M. Applying regression and correlation: A guide for students and researchers. Sage. 2001.

Joreskog KG & Sorbom D. LISREL 8: User's Reference Guide. Chicago: Scientific Software Inc. 2003.

Berkler SJ. Applications of covariance structure modeling in psychology: cause for concern. Psychological Bull. 1990; 107: 260-73.

Crisford H, Sapey E, Stockley RA. Proteinase 3; a potential target in chronic obstructive pulmonary disease and other chronic inflammatory diseases. Respiratory research. 2018; 19(1): 1-10.‏

Yanxia L. (2014). Stress and Obstructive Airway Diseases: Association and the Mediating Role of Neuropeptide Y.‏NEO Personality Inventory. Journal of personality assessment. 1995; 64(1): 21-50.

Karakatsani A, Analitis A, Perifanou D, Ayres JG, Harrison RM, Kotronarou A, ... & Katsouyanni K. Particulate matter air pollution and respiratory symptoms in individuals having either asthma or chronic obstructive pulmonary disease: a European multicenter panel study. Environmental Health 2012; 11(1): 1-16.

‏Lehrer P, Feldman J, Giardino N, Song HS, Schmaling K. Psychological aspects of asthma. Journal of consulting and clinical psychology 2002; 70(3): 691-702.

Marshall GD. Psychological stress, immunity, and asthma: Developing a paradigm for effective therapy and prevention. Current Opinion in Behavioral Sciences 2019; 28: 14-19.‏