بررسی تحلیلی در سیر تحول سواد مالی و رفتار مالی: یک رویکرد کتاب‌سنجی

پیشرفت های مالی و سرمایه گذاری

دوره 3، شماره 7، شهریور 1401، صفحه 190-153   

نوع مقاله: مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/afi.2023.1952367.1106

نویسندگان

کاظم دهناد¹؛ رضا غلامی جمکرانی^{* 2}

¹گروه مالی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

²گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

چکیده

هدف: علی‌رغم تحقیقات اکتشافی، مفهومی و تجربی متعددی که در زمینه‌های اقتصاد، مالی، تجارت و مدیریت در زمینه رفتار و سواد مالی انجام شده است، تا به امروز هیچ نقشه علمی جامعی ارائه نشده است. ازاین‌رو، هدف این پژوهش شناسایی روندهای حوزه پژوهش از طریق ترکیب ساختارهای دانش است.
روش‌شناسی پژوهش: در این تحقیق، با استفاده از یک روش جستجوی علمی در پایگاه‌داده وب آف ساینس در بازه زمانی 2022-1995، تحلیل ببلیومتری در حوزه یادگیری مالی و رفتار مالی از 1138 سند انتخاب شده انجام شد. برای این منظور از برنامه بیبلیوشاینی، یک برنامه وب مبتنی بر زبان R و شامل درون‌یابی ببلیومتریکس استفاده شد. با کمک جریان کاری در نرم‌افزار، مجلات برجسته، نویسندگان، کشورها، مقالات و موضوعات مشخص شدند و تحلیل‌های نقل‌قول، هم نقل‌قول و شبکه اجتماعی انجام شدند.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که سواد مالی و رفتار در طول زمان به‌عنوان یک حوزه بین‌رشته‌ای توسعه‌یافته است. در ابتدا، محققان بر روی عوامل جمعیت‌شناختی و اقتصادی-اجتماعی تمرکز کردند، اما بعداً این حوزه گسترش یافت و موضوعاتی مانند ساختارهای رفتاری و روان‌شناختی را که بر رفتار مالی تأثیر می‌گذارند، در بر گرفت. این پژوهش نه‌تنها چارچوب مفهومی حوزه را آشکار می‌کند، بلکه ساختار فکری و اجتماعی آن را نیز آشکار می‌کند. این مطالعه بینش‌های ارزشمندی را در زمینه‌هایی ارائه می‌دهد که به تحقیقات بیشتر نیاز دارند.
اصالت / ارزش‌افزوده علمی: در گذشته، تحقیقات نظری و عملی زیادی در مورد سواد مالی و رفتار مالی در کشورهای مختلف انجام شده است که زمینه‌های مختلفی از جمله اقتصاد، مالی، روان‌شناسی و رفتار مصرف‌کننده را پوشش می‌دهد. یکی از مشارکت‌های مهم این مطالعه این است که ادبیات پراکنده در این زمینه را ادغام می‌کند و منابع، نویسندگان و اسناد مهم را شناسایی می‌کند، درحالی‌که ارتباط بین سواد مالی و رفتار مالی را بررسی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

سواد مالی؛ رفتار مالی؛ تحلیل کتاب‌سنجی؛ کتاب‌سنجی

مراجع

Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179–211.

Aria, M., & Cuccurullo, C. (2017). bibliometrix : An R-tool for comprehensive science mapping analysis. Journal of Informetrics, 11(4), 959–975.

 Bedi, H. S., Karn, A. K., Kaur, G. P., & Duggal, R. (2019). Financial literacy–A Bibliometric analysis. Financial Literacy–A Bibliometric Analysis. Our Heritage, 67(10), 1042-1054.‏

Brown, S., & Gray, D. (2016). Household finances and well-being in Australia: An empirical analysis of comparison effects. Journal of Economic Psychology, 53, 17–36.

Brüggen, E. C., Hogreve, J., Holmlund, M., Kabadayi, S., & Löfgren, M. (2017). Financial well-being: A conceptualization and research agenda. Journal of Business Research, 79, 228–237.

Calcagno, R., & Monticone, C. (2015). Financial literacy and the demand for financial advice. Journal of Banking & Finance, 50, 363–380.

Campbell, J. Y. (2006). Household Finance. The Journal of Finance, 61(4), 1553–1604.

Carlsson, H., Larsson, S., Svensson, L., & Åström, F. (2017). Consumer Credit Behavior in the Digital Context: A Bibliometric Analysis and Literature Review. Journal of Financial Counseling and Planning, 28(1), 76–94.

Dambiski Gomes de Carvalho, G., Alisson Westarb Cruz, J., Gomes de Carvalho, H., Carlos Duclós, L., & de Fátima Stankowitz, R. (2017). Innovativeness measures: a bibliometric review and a classification proposal. International Journal of Innovation Science, 9(1), 81–101.

Chen, X., Lun, Y., Yan, J., Hao, T., & Weng, H. (2019). Discovering thematic change and evolution of utilizing social media for healthcare research. BMC Medical Informatics and Decision Making, 19(S2).

Cobo, M. J., López-Herrera, A. G., Herrera-Viedma, E., & Herrera, F. (2011). An approach for detecting, quantifying, and visualizing the evolution of a research field: A practical application to the Fuzzy Sets Theory field. Journal of Informetrics, 5(1), 146–166.

Della Corte, V., Del Gaudio, G., Sepe, F., & Sciarelli, F. (2019). Sustainable Tourism in the Open Innovation Realm: A Bibliometric Analysis. Sustainability, 11(21), 6114.

Devlin, J. F. (2001). Consumer evaluation and competitive advantage in retail financial services ‐ A research agenda. European Journal of Marketing, 35(5/6), 639–660.

Edge, D. (1979). Quantitative Measures of Communication in Science: A Critical Review. History of Science, 17(2), 102–134.

Egghe, L. and Rousseau, R. (1990), Introduction to Informetrics. Quantitative Methods in Library, Documentation and Information Science, Elsevier Science Publishers, Amsterdam.

Fahimnia, B., Sarkis, J., & Davarzani, H. (2015). Green supply chain management: A review and bibliometric analysis. International Journal of Production Economics, 162, 101–114.

Garfield, E. (2004). Historiographic Mapping of Knowledge Domains Literature. Journal of Information Science, 30(2), 119–145.

Garfield, E., & Sher, I. H. (1993). Key words plus [TM]-algorithmic derivative indexing. Journal-American Society For Information Science, 44(5), 298-298.‏

‌Global Findex Database (2017), Measuring Financial Inclusion and the Fintech Revolution, World Bank, Washington, DC.

Greenacre, M., & Blasius, J. (Eds.). (2006). Multiple Correspondence Analysis and Related Methods, Chapman and Hall/CRC, London.

Goyal, K., & Kumar, S. (2020). Financial literacy: A systematic review and bibliometric analysis. International Journal of Consumer Studies.

Grohmann, A. (2018). Financial literacy and financial behavior: Evidence from the emerging Asian middle class. Pacific-Basin Finance Journal, 48, 129–143.

Hu, C.-P., Hu, J.-M., Deng, S.-L., & Liu, Y. (2013). A co-word analysis of library and information science in China. Scientometrics, 97(2), 369–382.

Huang, L., Shi, X., Zhang, N., Gao, Y., Bai, Q., Liu, L., Zuo, L., & Hong, B. (2020). Bibliometric analysis of trends and issues in traditional medicine for stroke research: 2004–2018. BMC Complementary Medicine and Therapies, 20(1).

‌Huhmann, B. A., & McQuitty, S. (2009). A model of consumer financial numeracy. International Journal of Bank Marketing, 27(4), 270–293.

Jayantha, W. M., & Oladinrin, O. T. (2019). Bibliometric analysis of hedonic price model using CiteSpace. International Journal of Housing Markets and Analysis, 13(2), 357–371.

Khan, A., Hassan, M. K., Paltrinieri, A., Dreassi, A., & Bahoo, S. (2020). A bibliometric review of takaful literature. International Review of Economics & Finance, 69, 389–405.

Li, T., Bai, J., Yang, X., Liu, Q., & Chen, Y. (2018). Co-Occurrence Network of High-Frequency Words in the Bioinformatics Literature: Structural Characteristics and Evolution. Applied Sciences, 8(10), 1994.

Liu, J. S., Lu, L. Y. Y., Lu, W.-M., & Lin, B. J. Y. (2013). A survey of DEA applications. Omega, 41(5), 893–902.

Low, M. P., & Siegel, D. (2019). A bibliometric analysis of employee-centred corporate social responsibility research in the 2000s. Social Responsibility , 16(5), 691–717.

Lusardi, A., & Mitchelli, O. S. (2007). Financial Literacy and Retirement Preparedness: Evidence and Implications for Financial Education. Business Economics, 42(1), 35–44.

Lusardi, A., & Mitchell, O. (2011). Financial Literacy and Planning: Implications for Retirement Wellbeing.

‌Lusardi, A., & Mitchell, O. S. (2014). The Economic Importance of Financial Literacy: Theory and Evidence. Journal of Economic Literature, 52(1), 5–44.

Mendes, G. H. S., Oliveira, M. G., Gomide, E. H., & Nantes, J. F. D. (2017). Uncovering the structures and maturity of the new service development research field through a bibliometric study (1984-2014). Journal of Service Management, 28(1), 182–223.

Merigó, J. M., & Yang, J.-B. (2017). Accounting Research: A Bibliometric Analysis. Australian Accounting Review, 27(1), 71–100.

Mitchell, O. S., & Mukherjee, A. (2017). Assessing the demand for micropensions among India’s poor. The Journal of the Economics of Ageing, 9, 30–40.

Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) (2017), G20/OECD INFE Report on Adult Financial Literacy in G20 Countries, OECD, Paris, available.

Reserve Bank of India (RBI) (2017), Report of the Household Finance Committee –Indian Household Finance, available at: https://rbidocs.rbi.org.in

Rialti, R., Marzi, G., Ciappei, C., & Busso, D. (2019). Big data and dynamic capabilities: a bibliometric analysis and systematic literature review. Management Decision, 57(8), 2052–2068.

Riehmann, P., Hanfler, M., & Froehlich, B. (2005). Interactive Sankey diagrams. IEEE Xplore.

Rodríguez-Ruiz, F., Almodóvar, P., & Nguyen, Q. T. K. (2019). Intellectual structure of international new venture research. Multinational Business Review, 27(4), 285–316.

Ruggeri, G., Orsi, L., & Corsi, S. (2019). A bibliometric analysis of the scientific literature on Fairtrade labelling. International Journal of Consumer Studies, 43(2), 134–152.

Santini, F. D. O., Ladeira, W. J., Mette, F. M. B., & Ponchio, M. C. (2019). The antecedents and consequences of financial literacy: a meta-analysis. International Journal of Bank Marketing, 37(6), 1462–1479.

Singh, S., & Dhir, S. (2019). Structured review using TCCM and bibliometric analysis of international cause-related marketing, social marketing, and innovation of the firm. International Review on Public and Nonprofit Marketing, 16(2-4), 335–347.

‌Sivaramakrishnan, S., Srivastava, M., & Rastogi, A. (2017). Attitudinal factors, financial literacy, and stock market participation. International Journal of Bank Marketing, 35(5), 818–841.

Small, H. G. (1978). Cited Documents as Concept Symbols. Social Studies of Science, 8(3), 327–340.

Tella, A., & Aisha Olabooye, A. (2014). Bibliometric analysis ofAfrican Journal Of Library,Archives and Information Sciencefrom 2000-2012. Library Review, 63(4/5), 305–323.

Tufano, P. (2009). Consumer Finance. Annual Review of Financial Economics, 1(1), 227–247.

Valencia, D. C., Giraldo, C., Valencia, J., Palacios, L., & Piedrahita, L. (2018). Relationship between ICT use and financial education levels in Latin America. International Journal of Innovation, Management and Technology, 9(4) , 174–177.

Van Rooij, M. C. J., Lusardi, A., & Alessie, R. J. M. (2012). Financial Literacy, Retirement Planning and Household Wealth. The Economic Journal, 122(560), 449–478.

Xu, X., Chen, X., Jia, F., Brown, S., Gong, Y., & Xu, Y. (2018). Supply chain finance: A systematic literature review and bibliometric analysis. International Journal of Production Economics, 204, 160–173.

Zhang, J., Yu, Q., Zheng, F., Long, C., Lu, Z., & Duan, Z. (2016). Comparing keywords plus of WOS and author keywords: A case study of patient adherence research. Journal of the Association for Information Science and Technology, 67(4), 967–972.

Zhang, D., Zhang, Z., & Managi, S. (2019). A bibliometric analysis on green finance: Current status, development, and future directions. Finance Research Letters, 29, 425–430.