بهینه سازی ارائه خدمات مواد آرشیوی مبتنی بر طراحی و کاربرد ابزار جاینمای کتاب

دانش شناسی

مقاله 2، دوره 15، شماره 59، اسفند 1401، صفحه 1-17   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

رضا احمدی زمانی¹؛ زهره میرحسینی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران شمال. تهران. ایران.

²دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران شمال. تهران. ایران

چکیده

   هدف: بررسی بهینه سازی ارائه خدمات مواد آرشیوی مبتنی بر طراحی و کاربرد ابزار جاینما، جهت سهولت در بازگرداندن و چیدن دقیق منابع می باشد.
روش پژوهش: روش  نیمه تجربی و از نوع پژوهش‌های کاربردی و بنیادی است. جامعه آماری پژوهش شامل 10 کتابخانه سطح شهر تهران که در چند صفت با هم مشترک‌اند انتخاب گردید. در این پژوهش با توزیع پرسش نامه«پیش آزمون» و «پس آزمون» در بین50 نفر از کارکنان شاغل در مخزن و آرشیو جامعه هدف، انجام گرفت. تعداد پنجاه عدد «ابزار جاینمای کتاب» ساخته و به مدت 45 روز کاربرد آن تست شد، سپس توزیع فراوانی‌ها با استفاده از Excel و نرم افزار EPSS انجام و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
 یافته‌ها: نتایج نشان داد که با جایگزین کردن «ابزار جاینمای کتاب» مسئله بهم­ریختگی دیگر منابع به میزان 96% برطرف شده است. بیش از 71% از افراد نمونه، کاربرد «دستگاه جدید» را در کاهش استهلاک مواد آرشیوی مؤثر می‌دانند. بیش از 87% اظهار داشته‌اند با تست دستگاه جاینما، سریع و زمان کمتری (بین 30 تا 60 ثانیه) «وقت صرف» شده است. از نظر 98 % افراد گروه با استفاده از ابزار جاینما، میزان "جابجایی و اشتباه چیده شدن" مواد آرشیوی به هنگام بازگرداندن و چیدن برطرف شد و 96% نیز با مشاهده نور"چراغ چشمک­زن" دستگاه جاینما بر روی قفسه، سبب سرعت جلب توجه کتابداران شده و در صرفه جویی وقت نیز مؤثر دانسته‌اند.
نتیجه گیری: نتیجه پژوهش نشان داد 100% از کتابخانه‌های مورد مطالعه از ابزار و وسایلی مانند"جاینمای کتاب" بی بهره هستند و چیدن اسناد و مدارک هم اکنون نیز توسط کارمندان و کتابداران شاغل در آرشیو انجام می‌‌شود. 90% از افراد حجم نمونه استفاده از«ابزار جاینمای کتاب» را کاربردی ارزیابی کرده‌اند که حاکی از کارآمد بودن دستگاه جاینما می‌باشد. بر همین اساس برای کلیه کتابخانه‌ها می تواند عمومیت داشته باشد.
 

کلیدواژه‌ها

آرشیو منابع؛ کتابدار؛ بازگشت و چیدن دقیق منابع؛ قفسه؛ ابزار جاینمای کتاب؛ مواد آرشیوی

مراجع

احمدی زمانی، ر. (1388). تأثیر کاربرد دستکش مطالعه، ابزاری برای تورّق نسخه‌های خطی، کتاب‌ها، نشریه‌ها و دیگر موادکاغذی، جهت حفاظت مواد از رطوبت وفرسودگی و افزایش سرعت کار. [پایان نامه ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران شمال].

 اسلامی، م. (1394). بررسی دیدگاه کاریران در خصوص خدمات مبتنی بر هزینه در آرشیوهای مستقرشهر تهران. [پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال].

 اصنافی، ا.، پاکدامن نائینی، م.، و فهیمی فر، س. (1388). آرشیو سازمان‌های دولتی و غیردولتی ایران. در همایش آرشیو، کتابخانه و موزه: وجوه اشتراک و افتراق (19-20 اردیبهشت‌ماه 1386). مجموعه مقالات ارائه‌شده دانشگاه الزهراء. نشر کتابدار.

پاول، ر. (1379). روش‌های اساسی پژوهش برای کتابداران. ترجمه‌ی حریری، ن. دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز انتشارات علمی.

پدرسون، آ (1380). نگهداری اسناد. ترجمه‌ی مهاجر، ر. سازمان اسناد ملی ایران، پژوهشکده اسناد.

جِسی، اچ. (1363). مخزن کتابخانه. ترجمه‌ی اسدی انجیله، م.، جهاد دانشگاهی.

رشیدی نژاد، ع. (1395). طراحی و ساخت دستگاه مغزکن برقی. [پایان نامه ارشد، رشته صنعتی مهندسی مکانیک دانشگاه ولی عصر رفسنجان].

شاهزاده، ن. (1384). بررسی مشکلات و بهینه سازی دستگاه میز برش شیشه‌های مغازه‌های درون شهر. [پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته تحصیلی طراحی صنعتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز].

خراسانی، ع. (1379). خدمات عمومی کتابخانه و شیوه‌های آن. نشر کتابدار.

کلته، س. و اعرابی، ط. (1401). رابطه مهارت‌های مدیریت دانش کتابداران با نوآوری خدمات (مطالعه موردی: کتابخانه‌های عمومی استان سمنان. فصلنامه دانش شناسی، 15(58)، 101-91

کوکبی، م.، رضایی، س. و اصنافی، الف. (1391) درآمدی بر مفاهیم، استانداردها و نرم‌افزارهای آرشیوی. چاپار.

مرادی، ن. (1380). مدیریت آرشیوهای دیداری – شنیداری. کتابدار.

معین، م. (1347) فرهنگ فارسی. امیرکبیر

منصوریان، ی. (1393). روش تحقیق در علم اطلاعات و دانش شناسی. سمت.

منصوریان، ی.، علی پور، ا.، و قربانی بوساری، ر. (1392). نگرش دانشجویان و دانش آموختگان دکتری کتابداری و اطلاع رسانی درباره چشم انداز فرصت‌های شغلی این رشته. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری وسازماندهی اطلاعات، 24،40- 60.

 میرزاده، ا. (1358). اصول نگهداری و بازیابی مدارک فارسی. سروش.

 ناصری مالوانی، ع. (1385). امکان‌سنجی و حفاظت و نگهداری نسخ‌خطی در کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه تهران، ملی، ملک، مرعشی نجفی، مرکزی آستان قدس رضوی با طرح‌دیجیتالی کردن این نسخ. [پایان‌نامه فوق لیسانس کتابداری دانشگاه آزاد واحد تهران شمال].

- نیکنام، م. (1371). آفت‌ها و آسیب‌های مواد کتابخانه. دبیرخانه هیئت‌امنای کتابخانه‌های عمومی کشور.