واکاوی مدیریت مدرسه محوری با استفاده از روش داده بنیاد

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 63، خرداد 1402، صفحه 1-29   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ابراهیم شیرالی¹؛ یدالله مهرعلیزاده^{* 2}؛ نصراله قشقایی زاده³

¹دانشجوی دکتری، گروه مدیریت آموزشی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

²استاد تمام، گروه مدیریت آموزشی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

³استادیار، گروه مدیریت آموزشی، واحد بهبهان، دانشگاه آزاد اسلامی، بهبهان، ایران.

چکیده

هدف: مدرسه محوری ناظر بر دخالت و محول کردن بسیاری از حیطه‌های تصمیم‌گیری و اجرایی به آن از ایده‌ها و سیاست­هایی است که در سطح نظام آموزش‌وپرورش اذهان بسیاری را به خود مشغول کرده است. هدف پژوهش حاضر واکاوی مدیریت مدرسه محوری با استفاده از روش داده بنیاد بود.
روش: پژوهش با توجه به هدف از نوع کاربردی و روش پژوهش مطالعه موردی بود. جامعه آماری گروهی از خبرگان شامل معلمان و مدیران مدارس متوسطه و متخصصان و صاحب‌نظران حوزه آموزش بودند. از روش مصاحبه برای گردآوری داده‌های پژوهش استفاده شد. در پژوهش حاضر قابلیت اعتبار از طریق «بررسی توسط شرکت‌کنندگان یا مصاحبه‌شوندگان» صورت گرفته است. ضمن آنکه برای تائید و اعتبار یابی یافته‌های حاصل از بررسی وضعیت مطلوب، با هفت تن از متخصصان آموزشی مصاحبه‌ای به عمل آمد و اطلاعات به‌دست‌آمده از فرایند مصاحبه‌ها و کیفیت و عمق داده‌ها توسط گروه متخصصین مربوطه تائید شد. در این پژوهش از شیوه تحلیل نظریه داده بنیاد برای مقوله‌بندی مصاحبه‌ها پرداخته شد. تعداد 52 مقوله‌ در مرحله‌ کدگذاری‌ محوری‌ طبقه‌بندی‌ شدند و درنهایت‌ در مرحله‌ کدگذاری‌ پیشرفته‌ مقوله‌های‌ آشکارشده در قالب‌ ابعاد ٦ گانه‌ مدل پارادایمی‌، با روابطی‌ که‌ بین‌ آن‌ها وجود دارد در الگو جای‌ گرفتند.
یافته ها: شرایط راهبردی به‌دست‌آمده نشان‌دهنده وجود ١٣ مؤلفه‌ مهم شامل‌: آموزش ضمن‌ خدمت‌ نیروی‌ انسانی‌، برنامه‌ریزی، بازنگری‌ اختیارات، اعتمادسازی‌ ذی‌نفعان، مشارکت‌ در تعیین‌ سیاست‌ها، پیش‌بینی‌ امکانات و منابع‌، انباشت‌ و ثبت‌ تجربه‌ها، تربیت‌ معلم‌ پژوهنده، سیاست‌گذاری‌ حمایتی‌، سیاست‌های‌ نظارتی‌، انعطاف‌پذیری‌ آموزشی‌، خط‌مشی‌ فرهنگ‌سازمانی، خط‌مشی‌ روابط‌ انسانی‌ است و 7 مؤلفه‌ شامل‌: رضایت‌ شغلی‌، کاهش‌ بوروکراسی‌، توسعه‌ مشارکت‌ اولیا در امور مدرسه‌، افزایش‌ ارتباطات مؤثر، افزایش‌ خلاقیت‌، ارتقای‌ کیفیت‌ آموزش، پیامدهای‌ منفی‌، به‌عنوان پیامدهای‌ مدرسه‌ محوری‌ انتخاب شدند.
نتیجه گیری: بر اساس نتایج می‌توان گفت مدیریت مدرسه محوری از ضروریات اداره مدارس امروزی است که برنامه رزان باید به مؤلفه‌های محوری آن توجه لازم داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

آموزش‌وپرورش؛ مدیریت مدرسه محور؛ نظریه داده بنیاد

سایر فایل های مرتبط با مقاله

1.pdf

مراجع

احسانی، پری. مدنیان، عبدالحسین. مشتاقی، سعید. (1393). بررسی تفاوت نظر مدیران، معاونان و کارشناسان آموزشی و پرورش شهرستان اهواز در به­کارگیری الگوی مدیریت مدرسه محور در نظام آموزشی (3-3-6)، اولین اجلاس بین‌المللی مدیریت در قرن 21.

ادیب منش، مرزبان. عسگری، محمدعلی. موسی پور، موسی. (۱۳۹۰)، امکان‌سنجی اجرای برنامه‌ریزی درسی مدرسه محور در دبیرستان‌های شهر، پژوهش‌های برنامه درسی، 1(2): 81-104.

امین بیدختی، علی‌اکبر. فتحی واجارگاه، کورش.  مرادی،  سعید. (1396). تحلیل ساختاری مؤلفه‌های مدیریت مدرسه محور مبتنی بر نظریه‌پردازی تطبیقی، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 8(1): 27-50.

بازگیر، زانیار. ازکات، عادل. صالحی، مهدی. (1399). مدیریت مدرسه محور: موانع و راهکارها ؛ پژوهشی پدیدارشناسانه، مدیریت مدرسه، 8(4): 91-105.

جعفری مقدم ، سعید. فانی، علی‌اصغر. (۱۳۸۱). طراحی نظام مدیریت مدرسه محور در ایران ، مدرس علوم انسانی، 6(3): 1-16.

حاجی پور عیایی، نجمه. ابوالقاسمی، محمود. (1397). بررسی و مقایسه مدیریت مدارس متوسطه کرمان بر اساس الگوهای مدیریتی تونی بوش، مدیریت مدرسه، 6(1):  81-62.

داودی پور، عبدالله. (۱۳۸۴). بررسی زمینه‌های اجرای طرح مدیریت مدرسه محور بر اساس رسالت مشارکت و تعهد سازمانی مدیران و معلمان مدارس راهنمایی شهر مشهد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.

سحرخیز ، مرضیه. ( ۱۳۹۱ ). الگوهای مدیریت مدرسه محور ارشد مدیریت مدرسه، ویژه‌نامه ضمن خدمت فرهنگیان، ۱(2): 1-30.

فاریابی، مهدی. کمالی، نقی. داودی، رسول. (1399). تبیین مؤلفه‌های مدل مدیریت مدرسه محور بومی در مدارس استان بوشهر با رویکرد سند تحول بنیادین، اندیشه‌های نوین تربیتی، 15(2): 127-164.

Beidokhti, A. A., Fathi, K., & Moradi, S. (2016). The structural relations of parameters of school-based management based on decentralization, responsibility, participation, organizational culture, and organizational commitment, Rev. Eur. Stud., 8: 159.

Bush, T. (2018). Preparation and induction for school principals: Global perspectives, Management in Education, 32(2): 66-71.

Çelik, K., & Tosun , A. (2019). The relationship between school administrators' conflict management styles and organizational health, Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi,9(1): 99-121.

Gonzales, M. M. (2020). School technology leadership vision and challenges: Perspectives from American school administrators, International Journal of Educational Management, 34(4):697-708.

Cotton, K. (2020). school-Based Management, school Improvement Research Series (SIRS).

Ga, V. S. V., & Daudb, K. (2015). The implementation of school based management policy: an exploration, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 172: 693-700.

Karakose, T., Yirci, R., & Papadakis, S. (2021). Exploring the interrelationship between covid-19 phobia, work–family conflict, family–work conflict, and life satisfaction among school administrators for advancing sustainable management, Sustainability, 13(15): 8654.

Lunenburg, F. C., & Ornstein, A. (2021). Educational administration: Concepts and practices, Sage Publications.