شناسایی روابط موضوعی بین منابع مورد استفاده توسط کاربران مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری با استفاده از تکنیک متن کاوی

دانش شناسی

دوره 15، شماره 59، اسفند 1401، صفحه 54-73   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

خجسته شعبانی^{* 1}؛ عاصفه عاصمی²

¹کارشناس ارشد رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی_دانشگاه اصفهان

²عضو هیئت علمی دانشگاه کورینوس بوداپست، دانشیار دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی روابط موضوعی در عناوین منابع مورد استفاده توسط کاربران رایسست با استفاده از تکنیک متن کاوی بود. بنابراین، به بازتاب چگونگی روابط موضوعی در منابع اطلاعاتی کاربران در مرکز رایسست مبادرت شده، تا از طریق شناخت به رفتار و احساس استفاده کنندگان دست یابند.
روش پژوهش: روش پژوهش مبتنی بر متن کاوی بود، که به داده کاوی بر روی متن، تحلیل متن و به منظور فرایند استخراج اطلاعات با کیفیت از متن اشاره دارد. دسترسی اطلاعات به متن کامل مقالات مجلات علمی – پژوهشی، علمی – ترویجی، مجموعه مقالات کنفرانس‌ها و همایش‌های علمی، کتاب‌های لاتین و فارسی جامعه آماری پژوهش را تشکیل داده، که با استفاده از روش سرشماری، کلیه داده‌های حاصل از گزارش‌گیری توسط رایسست بررسی گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها و تحلیل متن از نرم افزار ویانت، و برای پاکسازی و نرمال سازی داده‌ها از نرم افزار پایتون بهره جویی گردید.
یافته­ ها: براساس یافته‌ها از داده‌های حاصل شده، 21 کلمه و 160 کلمه موضوعی پرتکرار از منبع مورد استفاده در پایگاه اطلاعاتی رایسست مشخص گردید. دور نمای لوم از چگونگی توزیع کلمات موضوعی با تکرار بالا تهیه شده و ضریب همبستگی تکرار موضوعات پر استفاده در عنوان‌های منابع اطلاعاتی تدوین شد. به منظور تدوین نمایه درهم کرد کلمات موضوعی پر تکرار ترند (Trend) استفاده شد.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که تدوین پژوهش در مجموعه سازی منابع الکترونیکی پایگاه‌های اطلاعاتی و پیش‌نگری در آینده این دسته از منابع به مدیران مراکز اطلاع رسانی و کاربران آنها مفید است.

کلیدواژه‌ها

داده کاوی؛ متن کاوی؛ تحلیل هم رخدادی واژگان؛ پایگاه اطلاعاتی رایسست

مراجع

بتولی، ز. (1396). رابطه بین شاخص‌های پایگاه استنادی علوم و ریسرچ گیت: مطالعه موردی مقاله‌های داغ و پر استناد پژوهشگران ایرانی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 33(161)، 183-191

رحیمی، م.، زاهدی، م.، و مشایخی، ه. (1397). یک مدل موضوعی احتمالاتی مبتنی بر روابط ملی واژگان در پنجره‌های هم پوشان. فصلنامه پردازش علائم و داده‌ها، (4)38، 57-70.

سلطانی، پ. و راستین، ف. (1379). دانشنامه کتابداری و اطلاع رسانی. فرهنگ معاصر.

سهرابی، ط. و غفاری، س. (1398). شناسایی موضوعات پر کاربرد تولیدات علمی حوزه ارتباطات علمی با استفاده از روش هم رخدادی واژگان. دو فصلنامه علمی دانشگاه شاهد، (2)5، 45-61.

سهیلی، ف.، خاصه، ع.، و کرانیان، پ. (1397). روند موضوعی مفاهیم حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی ایران براساس تحلیل هم رخدادی واژگان. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، (2)29، 172-190.

صدیقی، م. (1393). بررسی کاربرد روش تحلیل هم رخدادی واژگان در ترسیم ساختار حوزه‌های علمی (مطالعه موردی: حوزه اطلاع سنجی). پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، (2)30، 373-396.

کشاورزیان، س. و براردخت، ح. (1396). جایگاه کتاب و کتابخوانی در سایت تبیان با رویکرد متن کاوی و تحلیل شبکه‌های اجتماعی. فصلنامه مدیریت کسب و کار هوشمند، (21)6، 169-188.

متن کاوی (Text Mining) به زبان ساده (1398)، بازیابی شده در 12 فروردین 1399، از https://blog.faradars.org/introduction-to-text-mining/.

مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (رایسست). (بی تا). تاریخچه مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (رایسست). بازیابی شده در 17 تیر 1399، از https://ricest.ac.ir/ricest-history/.

مسعودی، ب. و راحتی قوچانی، س.(1394). رفع ابهام معنایی واژگان مبهم فارسی با مدل موضوعی LDA.. فصلنامه پردازش علائم و داده‌ها، (4)26، 117- 125.

مقدسی، ح.، حسینی، ا.، اسدی، ف.، و جهانبخش، م.(1391). داده کاوی و کاربرد آن در سلامت. مدیریت اطلاعات سلامت، (2)9، 297- 304.