اثر محلول‌پاشی عصاره مخمر و جلبک دریایی بر عملکرد و کیفیت دانه گلرنگ (Carthamus tinctorius) تحت شرایط تنش خشکی

فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران

دوره 18، شماره 1، تیر 1402، صفحه 47-58   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

آفاق یعقوب نژاد¹؛ رضا طالبی²؛ بابک پاساری^{* 3}

¹کارشناسی‌ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

²استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

³دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی عصاره مخمر و جلبک دریایی بر عملکرد و کیفیت دانه گلرنگ تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد واحد سنندج در سال 1397 اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار صورت گرفت. عامل اصلی، تنش خشکی در دو سطح (شاهد: بدون تنش یا آبیاری کامل و تنش قطع آبیاری از مرحله ساقه‌دهی تا پایان فصل رویشی) و عامل فرعی محلول‌پاشی محرک‌های رشد در سه نوع شامل (شاهد: آب مقطر، عصاره مخمر و جلبک دریایی) بودند. نتایج نشان داد که صفات تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و درصد پروتئین تحت تاثیر تنش قطع آبیاری اختلاف معنی‌داری داشتند. به طوری که همه صفات مذکور به جزء درصد پروتئین تحت تاثیر قطع آبیاری کاهش یافتند. درصد پروتئین دانه نیز تحت تاثیر قطع آبیاری افزایش یافت. همچنین در این آزمایش محلول‌پاشی محرک‌های رشد تاثیر معنی‌داری بر صفات تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق و عملکرد دانه نشان دادند. به طوری که حداکثر مقادیر صفات فوق تحت تاثیر محلول‌پاشی عصاره مخمر حاصل گردیدند. نتایج اثرات متقابل نیز در خصوص تعداد طبق در بوته معنی‌دار و حداکثر مقدار تحت تاثیر آبیاری کامل و محلول‌پاشی عصاره مخمر و جلبک دریایی بدست آمد.

کلیدواژه‌ها

تنش خشکی؛ درصد روغن؛ عملکرد؛ گلرنگ؛ محرک رشد

مراجع

1) احمدپور، ر.، سلیمی، ا.، زیدی، ه. و ن، آرمند. 1400. استفاده از عصاره جلبک دریایی (Ascophyllum nodosum)  در بهبود اثرات منفی ناشی از تنش کم آبی در گیاه نخود با تأکید بر شاخص‌های مورفوفیزیولوژیک. پژوهش‌های حبوبات ایران، 12(2): 213-199.

2) اسماعیل‌پور، ا.، فاطمی، ح. و م، مرادی. 1399. تأثیر عصاره جلبک دریایی بر شاخص‌های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ریحان(Ocimum basilicum L.)  در شرایط تنش کم‌آبی. علوم و فنون کشت‌های گلخانه‌ای، 11(1): 69-59.

3) اشرفی، ا. و ج، رزمجو. 1393. اثر هیدروپرایمینگ بذر و رژیم آبیاری بر عملکرد دانه، عملکرد زیستی، درصد روغن و پروتئین دانه ارقام مختلف گلرنگ (Carthamus tinctorius L). زراعت (پژوهش و سازندگی)، 103: 68-61.

4) رحمنی، ف.، سیف‌زاده، س.، جبّاری، ح.، ولدآبادی، ع. ر. و ا، حدیدی ماسوله. 1399. اثر تنش خشکی و محلول‌پاشی روی بر برخی صفات فیزیولوژیک و زراعی ارقام گلرنگ. فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، 12(47): 43-27.

5) رهگشاهی، م.، پناهی کرد لاغری، خ. و م، م، رحیمی. 1401. ارزیابی تأثیر هیومیک اسید و جلبک دریایی بر عملکرد دانه و ویژگی‌های زراعیCuminum cyminum L.  در شرایط تنش خشکی. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 38(2): 300-286.

6) زینلی، ا. 1378. گلرنگ، (شناخت، تولید و مصرف). انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 144 صفحه.

7) طاهری، ش.، غلامی، ا.، عباسدخت، ح. و ح، مکاریان. 1397. پاسخ عملکرد، اجزای عملکرد و کیفیت دانه ارقام گلرنگ به تنش کم‌آبی و پرایمینگ بذر. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، 10(38): 58-39.

8) ظفری، م.، عبادی، ع.، جهانبخش گده کهریز، س. و م، صدقی. 1396. ارزیابی برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک ارقام گلرنگ تحت تنش کم آبی و کاربرد براسینواستروئید. نشریه علمی پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی، 4(44): 758-743.

9) کرامتی، س.، غلامی، ا.، برادران فیروزآبادی، م. و ح، عباس دخت. 1400. تاثیر عصار مخمر بر شاخص‌های فیزیویولوژیکی و بیوشیمیایی لوبیا چشم بلبلی در شرایط تنش خشکی. به زراعی کشاورزی، 23 (2): 261-247.

10) کیخاژاله، م.، رمرودی، م.، گلوی، م.، قنبری، ا. و ح، فنایی. 1401. تأثیرتنش  خشکی بر برخی ویژگی‌های مرفوفیزیولوژیک وعملکرد گلرنگ (Carthamus tinctorious L.) در پاسخ به کاربرد پتاسیم. به زراعی کشاورزی، 24(4): 1145-1133.

11) محمدپور، ق.، فرزانه، س.، خماری، س.، سید شریفی، ر. و ب، اسماعیل‌پور. 1401. بررسی اثر کاربرد هیومیک اسید و عصاره جلبک دریایی بر رشد و عملکرد کینوا در شرایط تنش خشکی. به زراعی کشاورزی، 24(3): 885-869.

 12) Ashraf, M. and M. R, Foolad. 2007. Roles of glycine betaine and proline in improving plant abiotic stress resistance. Environmental and Experimental Botany, 59: 206-216.

13) Craigie, J. S. 2011. Seaweed extracts stimuli in plant science and agriculture. Journal of Applied Phycology, 23: 371-393.

14) Farokhinia, M., Roshdi, M., Pasban Eslam, B. and R, Sasan Dost. 2011. Evaluation of some physiological characteristics and yield of spring safflower under water stress condition. Iranian Journal of Field Crop Science, 43(3): 545-553.

15) Fathian, Sh. and P, Ehsanzadeh. 2012. Relationship of some physiological traits with yield of spring safflower under two irrigation regimes. Iranian Journal of Field Crop Science, 43(3): 649-659.

16) Joshan Y., Sani B., Jabbari H., Mozafari H. and P, Moaveni. 2019. Effect of drought stress on oil content and fatty acids composition of some safflower genotypes. Plant, Soil and Environment, 65(11): 563-567.

17) Kafi, M. and M, Rostami. 2008. Effect of drought stress in reproductive growth stage on yield and components yield and oil content three safflower cultivars in irrigation with salty water conditions. Iranian Journal of Field Crops Research, 5(1): 121-131.

18) Khoshnam, A. and E, Mamnoie. 2021. Effect of water stress and plant density on yield and yield components of safflower (Carthamus tinctorius L.) in south Kerman, Iran. Environmental stresses in crop sciences, 14(1): 39-46.

19) Liu, F., Andersen, M. N., Jacobsen, S. and Ch. R, Jensen. 2005. Stomatal control and water use efficiency of soybean (Glycine max L.) during progressive soil drying. Environmental and Experimental Botany, 54: 33-40.

20) Mobaser, H., Heidari Sharif Abad, M., Musavi Nik, Gh., Nour Mohamadi, A. and F, Darvish. 2005. Effect of potassium, zinc and copper on the performance and enrich the wheat seeds in conditions of water scarcity. Journal of Agricultural Sciences, 11:133-143.

21) Omidi Ardali, G. and M. J, Bahrani. 2011. The effects of drought, rates and times of nitrogen application on yield and yield components of sunflower at different growth stages. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources, Soil and Water Sciences, 55: 199-207.

22) Sandra, I., Pitta-Alvarez, T. C., spollansky, A. and M, Giulietti. 2000. The influence of different biotic and abiotic elicitors on the production and profile of tropan alkaloids in hairy root cultures of Brugmansia candida, Enzyme and Microbial Technology, 26: 252-258.

23) Savitha, B. C., Thimmaraju, R., Bhagyalakshmi, N. and G. A, Ravishankar. 2006. Different biotic and abiotic elicitors influence betalain production in hairy root cultures of Beta vulgaris in shake-flask and bioreactor. Process Biochemistry, 41: 50-60.

24) Taha, S. R., Seleiman, M. F., Alhammad, B. A., Alkahtani, J., Alwahibi, M. S. and A. H. A, Mahdi. 2021. Activated yeast extract enhances growth, anatomical structure, and productivity of lupinus termis l. plants under actual salinity conditions. Agronomy, 11(74): 1-13.

25) Yadollahi Dehcheshmeh, P., Bagheri, A. A., Amiri, A. and S, Esmailzadeh. 2014. Effects of drought and foliar application on yield and photosynthetic pigments sunflower. Journal of Crop Physiology, 6(21): 73-83.

26) Zhang, X. and E. H, Ervin. 2004. Cytokinin-containing seaweed and humic acid extracts associated with creeping bentgrass leaf cytokinins and drought resistance. Crop Science, 44: 1737-1745.