تأثیر تاریخ کاشت بر خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک هیبریدهای ذرت در گروه‌های مختلف رسیدگی در منطقه جیرفت استان کرمان

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

دوره 17، 1 (65) بهار، اردیبهشت 1402، صفحه 67-82   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/JCEP.2023.1917732.1758

نویسندگان

مریم السادات موسوی نسب¹؛ عنایت الله توحیدی نژاد^{* 2}؛ غلامرضا افشارمنش³؛ حسین حیدری شریف آباد⁴؛ احمد آیین⁵

¹دانشجوی دکترا، گروه علوم زراعی و باغی، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

²دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

³دانشیار مرکزتحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان، جیرفت، ایران

⁴استاد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

⁵استادیار مرکزتحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان، جیرفت، ایران

چکیده

به­ منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت بر خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک هیبریدهای ذرت در گروه مختلف رسیدگی در منطقه جیرفت آزمایشی به ­صورت کرت ­های خرد شده در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی و با سه تکرار در شهرستان جیرفت در سال زراعی 97-1396 اجرا گردید. فاکتورهای آزمایشی شامل تاریخ کشت به­ عنوان عامل اصلی در سه سطح 27 تیر ماه، 3 مرداد ماه و 10 مرداد ماه و هیبریدهای مختلف به ­عنوان عامل فرعی در 10 سطح هیبریدهای زودرس، دیررس و متوسط ­رس (701، 703، 705، 706، 707، 201، 260، 400، 370 و 704 به­ عنوان شاهد) بود. نتایج نشان داد که بین هیبریدهای مورد مطالعه از نظر خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک تفاوت معنی ­دار وجود داشت. بیشترین تعداد ردیف در بلال در هیبرید 706 و بالاترین تعداد دانه در ردیف در هیبرید 707 حاصل شد. تأخیر در کاشت با افزایش قطر ساقه و عملکرد بیولوژیک و کاهش ارتفاع بوته، طول بلال، تعداد ردیف در بلال، عملکرد دانه، شاخص برداشت،GDD  مورد نیاز از کاشت تا رسیدگی فیزیولوژیک و اسپد همراه بود. با تأخیر در کاشت، درصد پروتئین و تجمع پرولین افزایش پیدا کرد. بیشترین عملکرد دانه در تاریخ­ های کشت 27 تیر ماه در هیبرید 260 (18/24 تن در هکتار)، 3 مرداد ماه در هیبرید 201 (17/46 تن در هکتار) و 10 مرداد ماه در هیبریدهای 370 و 201 (17/4و 17/28 تن در هکتار) به دست آمد. به ­نظر می­رسد تاریخ کاشت دیرهنگام به­ دلیل برخورد با دماهای نامطلوب در هنگام کاکل ­دهی، گرده­ افشانی و دانه­ بندی و همچنین کاهش طول دوره رویشی باعث کاهش عملکرد و اجزای عملکرد گردید.

کلیدواژه‌ها

تاریخ کاشت؛ حرارت؛ ذرت؛ مورفولوژیک

مراجع

Abendroth L.J., K.P. Woli, A.J.W. Myers, and R.W. Elmore. 2017. Yield-based corn planting date recommendation windows for Iowa. Crop Forage Turfgrass Managment. 3(1): 1-7. doi: 2134/cftm2017.02.0015

Akter, N., A.K.M.R. Amin, M.N. Haque, and S.M. Masum. 2016. Effect of sowing date and weed control method on the growth and yield of soybean. Poljoprivreda. 22(1): 19-27. doi: 18047/poljo.22.1.3

Alavi Fazel, M., S. Lack, and M. Sheykhi Nasab. 2013. The effect of irrigation-off at some growth stages on remobilization of dry matter and yield of corn hybrids. International Journal of Agriculture and Crop Sciences. 5(20): 2372-2378.

Bates, L.S., R.P. Waldren, and I.D. Teare. Rapid determination of free proline for water-stress studies. Plant and Soil. 39(1): 205-207. doi: 10.1007/BF00018060

Bianculli, M.L., L.A. Aguirrezábal, G.A.P. Irujo, and M.M. Echarte. 2016. Contribution of incident solar radiation on leaves and pods to soybean seed weight and composition. European Journal of Agronomy. 77: 1-9. doi: 1016/j.eja.2016. 03.002

Dayal, V., A.K. Dubey, S.K. Singh, R.M. Sharma, A. Dahuja, and C. Kaur. 2016. Growth, yield and physiology of mango (Mangifera indica ) cultivars as affected by polyembryonic rootstocks. Scientia Horticulturae. 199: 186–197. doi: 10.1016/ j.scienta.2015.12.042

Falahaki, H., A.R. Yadavi, M. Movahedi Dehnavi, and H.R. Balochi. 2011. Oilseed, protein and seed yield of rapeseed cultivars in different planting dates in Yasouj area. Production of Crops. 4(2): 222-207. (In Persian).

Fosu-Mensah, B.Y., D.S. Mac Carthy, P.L.G. Vlek, and E.Y. Safo. 2012. Simulating impact of seasonal climatic variation on the response of maize (Zea mays ) to inorganic fertilizer in sub-humid Ghana. Nutrient Cycling in Agroecosystems. 94: 255-271. doi: 10.1007/s10705-012-9539-4

Gebrehiwot, T., A. van der Veen, and B. Maathuis. 2011. Spatial and temporal assessment of drought in the Northern highlands of Ethiopia. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation. 13: 309-321. doi: 1016/j. jag.2010.12.002

Hongyong, S., X. Zhang, S. Chen, D. Pei, and C. Liu. 2007. Effect of harvest and sowing time on the performance of the rotation of winter wheat – summer maize in the North China Plain. Industrial Crops and Products. 25: 239-247. doi: 1016/j. indcrop.2006.12.003

Ihsan, H., I.H. Khalil., H. Rehman, and M. Iqbal. 2005. Genotypic variability for morphological traits among exotic maize hybrids. Sarhad Journal of Agriculture. 21(4): 599-602.

Jans, W.W.P., C.M.J. Jacobs, B. Kruijt, J.A, Elebrs, S. Barendse, and E.J. Morrs. 2010. Carbon exchange of a maize crop: Influence of phenology. Agriculture Ecosystems and Environment. 139: 325-335. doi: 1016/j.agee.2010.06.008

Kirkegaard, J.A., J.M. Lilley, R.D. Brill, S.J. Sprague, N.A. Fettell, and G.C. Pengilley. 2016. Re-evaluating sowing time of spring canola (Brassica napus ) in south-eastern Australia – how early is too early? Crop and Pasture Science. 67: 381–397. doi: 10.1071/CP15282

Koca, Y., and O. Canavar. 2014. The effect of sowing date on yield and yield components and seed quality of corn (Zea mays ). Scientific Papers. Series A. Agronomy. 57: 227-231.

Liaqat, W., M. Akmal, and J. Ali. 2018. Sowing date effect on production of high yielding maize varieties. Sarhad Journal of Agriculture. 34(1): 102-113. doi: 17582/journal.sja/2018/34.1.102.113

Ma, B.L., K.D. Subedi, D.W. Stewart, and L.M. Dwyer. 2014. Dry matter accumulation and silage moisture changes after silking in leafy and dualpurpose corn hybrids. Agronomy Journal of Plant Science. 98(4): 5057-5069. doi: 2134/ agronj2005.0299

Mas-ud, M., J.S. Kaba, K. Ofori, and G. Salifu. 2016. Relative planting dates effect on the agronomic performance of maize (Zea mays) and groundnut (Arachis hypogea L.) in an intercrop system. American Scientific Research Journal for Engineering, Technology, and Sciences.16: 262-276.

Muneeb, K., K. Kamran, U.A. Sami, A. Nawab, and M.A. Muhammad. 2017. Seed yield performance of different maize (Zea mays) genotypes under agro climatic conditions of haripur. International Journal of Environmental Sciences and Natural Resources. 5(5): 97-102. doi: 10.19080/IJESNR.2017.05.555672

Naraki, H., H. Faraji, M. Movahedi Dehnavi, and S.K. Didgah. 2012. Evaluation of spring sweet corn (Zea mays var saccharata) production in different planting date under plastic cover in Gachsaran province. Journal of Crop Ecophysiology. 6(2): 201-218. (In Persian).

Otung, I.A. 2014. Evaluation of six Chinese maize (Zea mays ) varieties in the humid tropical environment of calabar, South-East, Nigeria. Global Journal of Agricultural Research. 2(3): 10-16.

Parker, P.S., J.S. Shonkwiler, and J. Aurbacher. 2016. Cause and consequence in maize planting dates in Germany. Journal of Agronomy and Crop Science. 203:1–14. doi: 1111/jac.12182

Patel, A.K., R.B. Ardeshna, and D. Kumar. 2017. Quality characters of maize and NPK status of soil as influenced by various sole and intercropping treatments. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences. 6(9):1558-1565. doi: 20546/ijcmas.2017.609.191

Plett, S. 1992. Comparison of seasonal thermal thermal indices for measurement for measurement of corn maturity in a Prairie enviromment. Canadian Journal of Plant Science. 72: 1157-1162.

Rahmani, A., M. Nasrolah Alhossini, and S. Khavari Khorasani. 2016. Effect of planting date and plant densities on yield and yield components of sweet corn (Zea mays var saccharata). American Journal of Experimental Agriculture. 10 (2): 1-9. doi: 10.9734/AJEA/2016/19592

Ribaut, J.M., J. Betran, P. Monneveux, and T. Setter. 2012. Drought tolerance in maize. In: Bennetzen, JL, Hake SC (Eds.), Handbook of Maize: Its Biology. Springer. New York. 311–34 pp.

Tsimba, R., G.O. Edmeades, J.P. Millner, and P.D. Kemp. 2013. The effect of planting date on maize grain yields and yield components. Field Crops Research. 150:135–144. doi: 1016/j.fcr.2013.05.028

Varma, V.S., K.K. Durga, and P. Neelima. 2014. Effect of sowing date on maize seed yield and quality: A review. Review of Plant Studies. 1(2): 26-38. doi: 18488/journal.69/2014.1.2/69.2.26.38

Zhou, B., Y. Yue, X. Sun, X. Wang, Z. Wang, W. Ma, and M. Zhao. 2016. Maize grain yield and dry matter production responses to variations in weather conditions. Agronomy Journal. 108:196–204. doi: 10.2134/agronj2015.0196