شکوائیه در مجموعة شعر «ماه در مرداب» پرویز ناتل خانلری

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

دوره 12، شماره 45، بهمن 1401، صفحه 76-92   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

بتول عزیزی جیرآبادی¹؛ نرگس اصغری گوار^{* 2}؛ علی رمضانی²

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران

چکیده

بررسی عناصر ادب غنایی و چگونگی کاربرد آن در اشعار شعرای معاصر می‌تواند ما را به شناخت مفاهیم تازه‌ای از اندیشه و شعر آن‌ها سوق دهد. یکی از این مؤلفه­ها «شکوائیه» است. بیان درد و رنج، بخش گسترده‌ای از مضامین شعر و ادب زبان فارسی را تشکیل می‌دهد. همان‌طور که می‌توانیم همه خوشحالی یا احساسات دیگر را تجربه ‌می‌کنیم، ممکن است گاهی نیز غمگین شده و احساس غم و اندوه را تجربه کنیم. شاعران که روحی لطیف و حساس دارند، بیشترین تأثیر و تأثر را از این حس و حال پذیرفته، دقیق و موشکافانه به این موضوع پرداخته‌اند. شکوائیه در همة ادوار شعر فارسی بوده، اما در شعر معاصر نوع نگرش شعرا به این مضمون به سبب مسائل سیاسی و اجتماعی و پدیدار شدن شعر نو نیمایی متفاوت است. مقالة حاضر به بررسی شکوائیه در مجموعة شعر «ماه در مرداب» پرویز خانلری پرداخته است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که غالب دردهای شاعر فردی بوده، اما از انواع دیگر درد نیز از جمله رنج مردم جامعه، فریاد از ضدارزش‌ها، شکوه از فلک، خفقان سیاسی و عدم آزادی سخن می‌گوید.

کلیدواژه‌ها

شعر غنایی؛ شکوائیه؛ ماه در مرداب؛ خانلری

مراجع

امین، حسن (1384). ادبیات معاصر ایران. تهران: دایره‌‌المعارف ایران‌شناسی.

باباصفری، علی‌اصغر؛ طالب‌زاده نوشین (1394). بررسی و تحلیل شکوائیة اجتماعی در شعر معاصر. ادبیات پارسی معاصر. 3 (1)، 51 –31.

جعفری‌جزی، مسعود (1378). سیر رومانتیسم در اروپا. تهران: مرکز.

حاکمی، اسماعیل (1386). تحقیق درباره ادبیات غنایی ایران و انواع شعر غنایی. تهران: دانشگاه تهران.

دهخدا، علی اکبر (1377). لغت نامه. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.

رزمجو، حسین (1385). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

رستگار فسایی، منصور (1379). احوال و آثار پرویز ناتل خانلری. تهران: طرح نو.

زارعی سبهتی، مرضیه (1391). بررسی مجموعه شعر ماه در مرداب ناتل خانلری. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور یزد، یزد، ایران.

زرین‌کوب، عبدالحسین (1376). حکایت همچنان باقى. تهران: سخن.

شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1378). ادبیات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما. تهران: نی.

شمیسا، سیروس (1373). سیر غزل در شعر فارسی. تهران: فردوس

طالب‌زاده، نوشین؛ حسام‌پور، سعید (1398). بررسی و تحلیل شکواییه در شعر ملک‌الشعرای بهار. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا). 11 (39)، 50-31.

ظفری، ولی الله (1388). حبسیه در ادب فارسی (از آغاز شعر پارسی تا پایان زندیه). تهران: امیرکبیر.

فتوحی، محمود (1386). بلاغت تصویر. تهران: سخن.

فرشیدورد، خسرو (1357). در گلستان خیال حافظ. تهران: بنیاد نیکوکاری ایران.

قرآن کریم (1386). مترجم مهدی الهی‌قمشه‌ای. قم: انتشارات دارالفکر.

گروه نویسندگان (1370). قافله سالار سخن (خانلری). تهران: البرز.

مسکوب، ترانه (1392). سالشمار زندگی و آثار دکتر پرویز ناتل خانلری، ادبیات و زبان‌ها. بخارا، 15 (94)، 147-137.

مصطفوی‌نیا، سیدمحمدرضی؛ توکلی‌محمدی، محمودرضا؛ محمودی، سلمان (1390). بررسی تطبیقی رمز عقاب در شعر پرویز ناتل خانلری و عمر ابورشه. بوستان ادب دانشگاه شیراز. 3 (10)، 88-67.

ناتل خانلری، پرویز (1392). ماه در مرداب، (مجموعه اشعار ناتل خانلری). تهران: معین.

نیکخواه، نفیسه (1395). بررسی سبک‌شناسانة مثنوی عقاب خانلری از منظر ویژگی‌های زبانی، ادبی و فکری. زبان و ادب فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج. 8 (26 و 27)، 328-311.

واحد، اسدالله؛ نوری باهر، محمدعلی (1390). مقایسة تحلیلی معانی فکری سبک شکوائیه‌های انوری و خاقانی. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، (بهار ادب). 4 (12)، 327-305.

یاحقی، محمدجعفر (1387). جویبار لحظه‌ها. تهران: جامی.