آسیب شناسی شهرستان علی‌آباد کتول از منظر سیل‌خیزی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

دوره 18، شماره 41، اسفند 1401، صفحه 204-224   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (کاربردی)

شناسه دیجیتال (DOI): 1493

نویسندگان

سیده الهام داوری^{* 1}؛ مرضیه امینی²؛ مریم زارع³

¹دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

²دکتری جغرافیاوبرنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد.

³دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی سیلاب و رودخانه ،دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

    سیل یکی از پیچیده‌ترین و مخرب‌ترین رویدادهای طبیعی می­باشد و بیش از هر بلای دیگری، جان و مال انسان و شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه را به مخاطره می‌اندازد، هر چند مدیریت صحیح آن می‌تواند منبع بزرگی جهت تأمین نیازهای آبی یک منطقه باشد. در این راستا پژوهش حاضر با هدفپهنه‌های آسیب­پذیر و سیل­خیز شهرستان علی­آباد کتول با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) می­باشد.جهت شناسایی مکان­های با درجه خطرپذیری زیاد معیارهایی همچون شیب، فرسایش، کاربری اراضی، شبکه آبراهه، خاک، پراکنش گسل، واحد های زمین شناسی، بارش، تصاویر ماهواره­ای RS مد نظر قرار گرفتند. تجزیه تحلیل داده­ها در محیط نرم­افزارGIS  به کمک روش منطق بولین و تلفیق لایه­ها صورت گرفته است. بررسی نقشه پهنه­بندی سیلاب در محدوده شهرستان علی آباد کتول حاکی از آن است که قسمت­های کمالان این شهرستان در پهنه خطر بالا و قسمت­های جنوبی شهرستان در محدوده کوهستان­های جنگلی در جنوب و اراضی پست دشتی در محدوده شمالی شهرستان عمدتاً در پهنه با خطر نسبتاً بالا واقع شده­اند. گسترش وسیع رسوبات لسی و مارنی در دامنه­ها و بستر دره­ها و رسوبات حاشیه رودخانه­ها یکی از دلایل اصلی در وقوع سیلاب­های مخرب است. نتایج این پژوهش با تلفیق و روی­هم گذاری معیارها بر اساس منطق بولین نشان داد درجه سیل­خیزی مناطق شهرستان علی آباد کتول بالا می­باشد، به­طوری­که 51 درصد کل منطقه در معرض خطر بسیار بالا، 24 درصد با سیل­خیزی زیاد و 25 درصد در دشت سیلابی قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

مخاطرات محیطی؛ خطرپذیری پهنه ‌بندی‌ سیلاب؛ شهرستان علی آباد کتول