تعامل یا تقابل حق توسعه با محدودیت‌های دست‌یابی به فناوری نوین اتمی

تحقیقات حقوقی بین المللی

دوره 16، شماره 60، شهریور 1402، صفحه 133-156   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2023.1953829.2428

نویسندگان

محمدرضا فرخی زاده¹؛ زینب پورخاقان شهرضایی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل عمومی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. رایانامه:[e-mail]

²استادیار گروه حقوق بین‌الملل عمومی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]

چکیده

زمینه و هدف: عصر حاضر را می‌توان عصر تحولات مهم در زمینه فناوری‌های  نوین نامید. تحولات جامعه جهانی منجر به ایجاد مفاهیمی نوین و تحول در فناوری نوین اتمی شده است. در راستای حق مسلم دستیابی همه ملت‌ها به فناوری نوین اتمی، قوانین و اسناد حقوقی مؤید و یا منع‌کننده این حق، بررسی خواهد شد. در این مسیر شناسایی مقوله‌های حق توسعه و فناوری نوین اتمی که دارای کاربردهایی دوگانه می‌باشند و ارتباط و استناد آنها با قوانین و معاهدات، بسیار با اهمیت می‌باشد. در این پژوهش علاوه بر بررسی مبانی و اصول حق توسعه کشورها خصوصاً کشورهای درحال‌توسعه، قواعد حقوق بین‌الملل ناظر بر فناوری‌های  نوین اتمی و به‌ویژه تسلیحات اتمی بررسی شده است.
 روش: مطالعه حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام‌گرفته است.
یافته‌ها و نتایج: اصول و هنجارهای حقوقی حاکم بر محدودیت‌های دست‌یابی کشورها، خصوصاً کشورهای جهان سوم به فناوری نوین اتمی در محدود نمودن حق توسعه کشورها، مطابق قواعد حقوق بین‌الملل نمی‌باشد. دستیابی همه‌جانبه به فناوری‌های  نوین و توسعه همه‌جانبه حق همه ملت‌ها می‌باشد و در مجموع حق توسعه در تعامل مستقیم با دست‌یابی به فناوری نوین اتمی می‌باشد از این‌رو جامعه جهانی باید با تدوین معاهدات و قوانین مناسب، مسیر صحیح را بشناسانند تا دسترسی همه‌جانبه به این فناوری‌های  نوین به‌درستی انجام پذیرد.

کلیدواژه‌ها

حق توسعه؛ فناوری نوین اتمی؛ معاهدات؛ حقوق بین‌الملل و تسلیحات

مراجع

- بشری، اسماعیل؛ قهرمانپور، رحمن. (1388). سلاح هسته‌ای جدید و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.

- توسلی نائینی، منوچهر. (1383). حقوق و تعهدات ایران در پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی. اطلاعات سیاسی - اقتصادی، 18(204)، 39-32.

- دی. ویلیامز، پل. (1392). درآمدی بررسی‌های امنیت. ترجمه علیرضا طیب، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

- ساعد، نادر. (1387). مجموعه تنقیح شده قوانین و مقررات انرژی اتمی. تهران: انتشارات خرسندی.

- ساعد، نادر. (1386). حقوق بشردوستانه و سلاح‌های هسته‌ای. تهران: نشرشهردانش.

- ساعد، نادر. (1384). حقوق بین‌الملل و نظام عدم گسترش تسلیحات اتمی. انتشارات موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، چاپ اول.

- ساعد، نادر. (1388). طرح تحقیقاتی شناخت و ارزیابی محدودیت‌های نظام بین‌المللی ناظر بر کاربردهای چندمنظوره فناوری‌های مرتبط با تسلیحات نوین. دفتر مطالعات و امور دفاعی اداره کل مطالعات راهبردی وزارت دفاع.

- ساعد، نادر. (1382). توسعه دانش و فناوری صلح امیزاتمی در اسناد واموزه‌های حقوق بین‌الملل. سیاست دفاعی، 12(46)، 72-45.

- ساعد، نادر. (1384). ارزیابی حاکمیت دولتها در پرتوفرایند بین المللی خلع سلاح و کنترل تسلیحات. [رساله دکتری دانشگاه تهران].

- سرتیپی، حسین؛ حجت‌زاده، علیرضا. (1392). حقوق امنیت اتمی. چاپ اول، تهران: نشر میزان.

- غریب‌آبادی، کاظم. (1382). بررسی تحلیلی معاهده‌ی منع جامع آزمایش‌های اتمی. انتشارات دانشگاه امام حسین (ع).

- غریب‌آبادی، کاظم. (1381). آشنایی با معاهدات خلع سلاح و کنترل تسلیحات. انتشارات سازمان جغرافیایی.

- قهرمانپور، رحمان. (1388). تضعیف پیمان منع اشاعه توسط قدرت‌های اتمی. مجموعه مقالات همایش ملی چشم‌انداز خلع سلاح و کنترل تسلیحات.

- موسویان، سید حسین. (1386). پروتکل الحاقی و راهبرد جمهوری اسلامی ایران. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.

-           Hoffmann, S. (2003). Clash of Globalization, in the Global Transformation.P106.Battenwieser University.

- Doswald-Beck,L. (1997). International humanitarian law and the advisory opinion of the International Court of Justice on the Legality of the threat or use of nuclear weapons. IRRC, No.316, p.54

-           Canrong. G. (2001). The US Global strategy in the post – cold war era and its implications for china-united states relation: a Chinese perspective. Journal on the contemporary China, vol.10, wo.27, pp.302-315

-           Kirchheimer, F. (2006). The Right to Development – Where Do We Stand? July. Occasional PAPERS. Geneva:12

-           Pelzer. N.(1981). The Nature and Scope of International Cooperation in Connection with the Peaceful Uses of Atonic Energy and Its Limits.an Assessment. Nuclear Law Bulletin. Bulletin 27. June.P.36

-           Sengupta, A. (2002). on the Theory and Practice of the Right to Development. Human Rights Quarterly.24, No4, PP837-889, John Hopkins University Press.