کارکردهای زبانی و روابط معنایی در واژگان مکّی و مدنی قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 اردیبهشت 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2023.1956705.2848

نویسندگان

سعید زارع¹؛ محمدحسین شرف زاده^{* 2}؛ آمنه زارع²؛ سعید حضوری³

¹دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

²استادیار گروه زبان‌شناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

³استادیار گروه معارف اسلامی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران

چکیده

با گسترش مطالعات میان‌رشته‌ای، زبان‌شناسی نیز که علم مطالعه زبان است، به عنوان دانشی که کاربردهای مختلفی و زیادی در علوم انسانی دارد، در حوزه پژوهش‌های قرآنی نیز، جایگاه ویژه‌ای یافت. یکی از رویکرد‌های زبان‌شناختیِ مطالعات قرآنی، معناشناسی ساخت‌گرا است که با روشی نوین به مطالعه قرآن کریم می‌پردازد؛ لذا این پژوهش که به شیوه تحلیل محتوا انجام شده، بدنبال بررسی واژه‌های قرآن کریم در دو گروه مکّی و مدنی، استخراج نقش‌های زبانی و یافتن انسجام یا عدم انسجام معنایی در بین آنهاست. بدین منظور ابتدا پربسامدترین واژه‌های خاصِّ مکّی و مدنیِ ‏قرآن کریم استخراج و پس از بررسی اطلاعات واژگانی و معنایی با ترسیم جدول و نمودارهایی، کارکردهای زبانی استخراج شده و روابط معناییِ آنها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بررسی‌های انجام شده نشان داد که کارکردهای زبانیِ استفاده شده در دو گروه، دارای تفاوت بوده و واژگان مورد مطالعه در هر گروه، دارای ارتباط موضوعی و مفهومی هستند.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ واژگان مکّی؛ واژگان مدنی؛ نقش‌های زبانی؛ روابط معنایی