طراحی و اعتبار سنجی الگوی مطلوب برنامه درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در دوره متوسطه مبتنی بر اسناد بالادستی

پژوهش در برنامه ریزی درسی

مقاله 4، دوره 20، شماره 76، خرداد 1402، صفحه 67-83   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsre.2023.1980179.2296

نویسندگان

حمیدرضا کرمی دورودخانی¹؛ اسماعیل کاظم پور^{* 2}؛ جعفر قهرمانی³

¹دانشجوی دکتری گروه برنامه ریزی درسی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.

²دانشیار گروه برنامه ریزی درسی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران

³استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، طراحی و اعتبار سنجی الگوی مطلوب برنامۀ درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در دورۀ متوسطه با تاکید بر اسناد بالادستی (سند تحول بنیادین آموزش و پرورش-برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران) است. مطالعۀ حاضر براساس هدف، کاربردی، و از منظر روش پژوهش از نوع آمیخته (کیفی- کمی) است. روش تحقیق در حوزه کیفی؛ روش داده بنیاد با رویکرد نظام مند با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان و  در حوزه کمی؛روش توصیفی با پیمایش نظرات متخصصان  با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته چند گویه ای لیکرت بوده و  مشارکت کنندگان پژوهش حاضر در بخش کیفی؛ شامل منابع علمی، مقالات، پیشینه، تجارب جهانی، مبانی نظری، خبرگان و استادان حوزۀ علوم تربیتی، به­ویژه برنامه‌ریزی درسی و متخصصان ذیربط در سطح کشور؛ که علاوه بر رشته تحصیلی، دارای دانش و آگاهی، تالیف، مقاله، کتاب، تجربه عملی و آشنایی در زمینه موضوع مربوطه داشتند؛ با رعایت کفایت نظری، تعداد 10 نفر از مشارکت کنندگان خبرگان است؛ که با استفاده از روش نمونه­گیری نظری ملاک محور، به­عنوان نمونۀ پژوهش تعیین گردید. جامعه آماری پژوهش در بخش کمی؛ کلیه معلمین مدارس متوسطه (شامل مدیران، معاونین، مشاورین و دبیران) استان گیلان می باشند که براساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 316 نفر به روش  نمونه گیری تصادفی ساده و خوشه ای از پنج منطقه گیلان (شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز) انتخاب شدند. تحلیل کیفی حاصل داده های مصاحبه خبرگان با استفاده از کد گذاری سه مرحله ای (باز-محوری-انتخابی) به روش داده بنیاد انجام گرفت که در نهایت مقولات (مولفه ها) به دست آمده در شش طبقه شرایط علی، پدیده مرکزی، راهبردها، عوامل زمینه ای، عوامل مداخله گر و پیامد ها طبقه بندی شدند و در تحلیل کمی داده ها ضمن بهره گیری از روش تحلیل عامل تاییدی، روش مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد که عوامل زمینه ای و مداخله گر توانسته اند در تعیین راهبرد ها نقش تعدیل گری ایفا نمایند؛ همچنین شزایط علی، نقشی تعیین کننده بر فرایند عناصر دهگانه برنامه درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در دانش آموران داشته که در نهایت منجر به انتخاب راهبرد ها و پیامد های مشخص شده گردیده است. براساس یافته‌های کیفی پژوهش، مؤلفه‌های هدف، محتوا، فعالیت­های یادگیرنده، ارزشیابی، نقش معلم، منطق، مواد و منابع یادگیری، گروه­بندی دانش­آموزان، مکان یادگیری، زمان یادگیری به­ عنوان عناصر دهگانه برنامۀ درسی معنوی با الهام و تبعیت از الگوی اکِر کشف و استخراج گردید. و بر اساس یافته‌های کمی پژوهش، دربارۀ میزان توجه معلمان مدارس متوسطه استان گیلان؛ همۀ مؤلفه‌ها (عناصر ده‌گانه) برنامۀ درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در جامعۀ مورد مطالعه در حیطۀ دانش و نگرش بالاتر از حد متوسط میانگین فرضی جامعۀ مورد مطالعه ­و در سطح مطلوب ارزیابی شده، اما میزان توجه معلمان مدارس استان گیلان در همۀ مؤلفه‌های برنامۀ درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در حیطۀ مهارت و عمل در حد متوسط از میانگین فرضی جامعه مورد مطالعه ­بوده ­است. لذا در پژوهش حاضر الگوی برنامۀ درسی معنوی با رویکرد تلفیقی از برازش مطلوب برخوردار بوده و مورد تایید است.

کلیدواژه‌ها

طراحی برنامۀ درسی؛ اعتبار سنجی برنامۀ درسی معنوی؛ رویکرد تلفیقی؛ دورۀ متوسطه؛ اسناد بالادستی

مراجع

Adib-manesh, Marzban, Liaghat-dar, Muhammad Javad,  Nasr Esfahani, Ahmad Reza (2018), Explaining the dimensions and components of the spiritual curriculum based on resources and related texts, Qom: Quarterly Journal of Islamic Azad

Ahmadi, Parvin (2021), Design and organize content curriculum, An interdisciplinary approach in the compilation curriculum, Tehran: Ayizh publication.

Akker, V., Gravemeijer, J., McKenney, K., & Nieveen, S. N., (Eds.). (2009).  Educational design research. Routledge.

Barname darsi meli (2011), The Supreme Council of Education, Tehran: Ministry of education

Chu, S. K. W., Tse, S. K., & Chow, K. (2016). Using collaborative teaching and inquiry project-based learning to help primary school students develop information literacy and information skills. Library & Information Science Research. .

Ghasem-pour, Erfane, Maleki-pour, Ahmad, Zare-sefat, Sadegh (2016), Explaining Spiritual Curriculum Components with a look at Naden's views, Ph.D., 1994, Quarterly Journal of Quantitative Study Quarterly,

Gomis chorrorm,S.,Morales Fernandes,M.A., Gilar Corbi,R(2017).Happiness and Values in the Formation of personal Identity in student of the Fifth and sixth Grade at primary school,Universal Journal of Eduction Research.

Hagh-parast, Tayebe (2016), Design of the optimal pattern of spiritual curriculum in the school studies of primary school and Its evaluation from the viewpoint of the professor of curriculum and repeated teachers of Guilan, Ph.D Thesis, Azad University of Tehran Unit of Research Sciences.

Hosseini, Fateme (2013),The possibility of assessing the curriculum with spiritual approach in the secondary school in Mazandaran, Thesis of Master of Art, Payame noor University of Amol Mazandaran.

Iran-nejad, Parisa (2023), Design of theoretical framework of the spiritual curriculum model in the religious textbooks of the elementary period, Ph.D Thesis, Alborz, Azad University of Karaj..

Maleki, Hassan (2020), Compilation approach in curriculum, Tehran: Publications of the Parents and Coaches.

Mehr Mohammadi, Mahmoud (2019), Comment on high school curriculum, general tendency - with convergence in the framework of "soft specialty", research basic research.

Miller, R (2011) Curriculum Orientations. Theory into practice.

Mohammadi Mehr, Mojgan, Fathi Vajar-gah, Kourosh (2019), Providing a interdisciplinary integration model in designing curriculum, inter-field interview in the humanities

Najafi, Mohammad& keshani, Mahdie (2012), Spiritual curriculum for acquiring religious education, the collection of religious education conferences in contemporary society, Tehran: Imam Khomeini Educational and Research Institute (Gos's merci on him).

Nelson M(2016)Religious Education and the Challenge of Democracy in Pakistan,Agust 21-23,pp:481-493

Ross, j . Todd.(2022) . " curriculum integration, learning ina changing world" . by Acer press, an imprint of Australian council for Education Research Ltd

Safi, Ahmad (2016), Elementary Education of the First and Second Secondary School, Tehran: Samt Publications.

Sanad Tahavol Boniadin Amoozesh & Parvaresh (2011), The Supreme Council of Education, Supreme Council of Cultural Revolution, Ministry of Education of the Islamic Republic

Saniei, Maryam, Tahmasb-zade Sheykh-lar, Davood, Fathi Azar, Eskandar (2019),Sustainable study of the experiences and perceptions of the primary school teachers of Tabriz city from the compilation curriculum, Scientific Journal of Processing "Curriculum Research, Iran, Hours of Student Studies".

Secker, J. (2011). A new curriculum for information Literacy, transitional. Transferable- transformational. Cambridge university library.

Shabani, Zahra (2022), Design and presentation of the community approach to combine curriculum in the field of humanities, Campaign articles of solutions to promote humanities in the country.

Shoari-nejad, Ali-akbar (2023), Philosophy of Education, Fourteenth Printing, Tehran: Information Publications.

Wen Su, SH.(2012). The Various Concepts of Curriculum and the Factors Involved in Curricula Making. Journal of language Teaching and Research, vol,3 No1, pp153-158.