اثربخشی پروتکل درمانی تن انگاره تایلور بر عوامل حمایت کننده فردی و پذیرش خود نوجوانان دختر دارای وسواس تن انگاره

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 14، شماره 52، خرداد 1402، صفحه 91-107   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

هانیه ترابی¹؛ منصوره بهرامی‌پور اصفهانی^{* 2}

¹کارشناس ارشد روانشناسی عمومی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

²استادیار گروه روانشناسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی پروتکل درمانی تن انگاره تایلور بر عوامل حمایت کننده فردی و پذیرش خود نوجوانان دختر دارای وسواس تن انگاره شهر اصفهان انجام شد. روش: طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون همراه با گروه کنترل و دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه­ی آماری شامل کلیه دختران نوجوان ۱۳ تا ۱۸ سال دارای وسواس تن انگاره شهر اصفهان در بازه زمانی بهار و تابستان 1400 بود. بدین منظور از طریق درج فراخوان در شبکه های اجتماعی و دعوت به شرکت در پژوهش ، به شیوه نمونه گیری در دسترس و با در نظر گرفتن ملاک های خروج و ورود، تعداد 30 نفر انتخاب و بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل( 15 نفر آزمایش، 15 نفر کنترل) گمارده شدند. افراد گروه آزمایش به مدت 10 جلسه 60 دقیقه‌‌ای در دوره تن انگار تایلور شرکت کردند؛ اما برای گروه کنترل، مداخله‌‌‌‌ای صورت نگرفت. ابزار: ابزار پژوهش، شامل پرسشنامه عوامل حمایت کننده فردی اسپرینگرو فیلیپس (۱۹۹۷)، پرسشنامه پذیرش خود چمبرلین و هاگا (۲۰۰۱) و پرسشنامه رضایت از تن انگاره سوئوتو و گارسیا (2002) بود. داده‌‌های پژوهش با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر در نرم افزار SPSS-26 تحلیل شد. یافته­ها: نتایج نشان داد که مداخله آموزشی تن انگاره بر عوامل حمایت کننده فردی شامل تعهد اجتماعی، صلاحیت‌های فردی و اجتماعی، دختران ۱۳_۱۸سال دارای وسواس تن انگاره در دو مرحله پس آزمون و پیگیری تأثیر معنی داری داشته و و اثرات درمان در مرحله اثر آن در طول زمان ثابت باقی مانده است (01/0p<). همچنین نتایج نشان داد که پروتکل درمانی تن انگاره تایلور سبب افزایش پذیرش خود دختران ۱۳_۱۸سال دارای وسواس تن انگاره در دو مرحله پس آزمون و پیگیری شده و اثر آن ثابت باقی مانده است (01/0p<). نتیجه‌گیری: با توجه به اثربخشی پروتکل درمانی تن انگاره تایلور بر ارتقاء حمایت‌کننده‌های فردی و پذیرش خود نوجوانان پیشنهاد می‌شود برای تدوین برنامه‌های آموزشی و بهداشتی نوجوانان، اقدامات موثری از سوی متخصصین آموزشی و درمانی به انجام برسد.

کلیدواژه‌ها

تن انگاره؛ عوامل حمایت کننده فردی؛ پذیرش خود؛ نوجوانان؛ وسواس تن انگاره

مراجع

ابویی مهریزی، وجیهه.، شفیع آبادی، عبداله.، خدابخشی کولایی، آناهیتا.، و خلعتبری، جواد. (۱۴۰۰). مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان پذیرش و تعهد به شیوه گروهی بر تمایز یافتگی از خود دختران نوجوان. مجله پرستاری کودکان، ۷(۳)، ۲۰-۱۲.

اخوندزاده، مجید. (۱۳۹۰). پیش‌بینی رضایت زناشویی از روی متغیرهای رضایت جنسی و‌رضایت از تن انگاره دانشجویان متاهل دانشگاه فردوسی مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکاه فردوسی مشهد.

آقایوسفی، علیرضا.، و استادیان خانی، زهرا.، و فدایی مقدم، ملیحه. (1396). اثربخشی گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تصویر بدنی و هراس اجتماعی معلولین جسمی حرکتی. مطالعات ناتوانی، 7(13)، ۱-۷.

انجمن روانپزشکی آمریکا. (2013). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(DSM-5). ترجمه یحیی سید محمدی (139۸). تهران: نشر روان.

تایلور، جولیا. (1398). کتاب تن ‌انگاره (کتاب کار برای نوجوانان)، فعالیت‌ هایی برای ایجاد تن‏‌ انگاره سالم در دختران در جهانی که افراد آن دچار وسواس تن انگاره شده اند. ترجمه مریم خلیلی‌‌نژاد. تهران: انتشارات ارجمند.

تربتی، حمیدرضا.، قدوسی تبار، محمد. (1392). بررسی اولیه ی مشخصه های روان سنجی مقیاس رضایت از تصویر تن. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 11، 521-531.

حکمتی پور، نفیسه.، محمودی، غلامرضا.، عبادی، عباس.، بهنام‌پور، ناصر. (۱۴۰۰). تجارب خودمراقبتی معنوی در نوجوانان : یک مطالعه کیفی. مجله پرستاری کودکان، ۷(۴)، ۶۴-۵۲.

خلیلی، سکینه. (۱۳۸۹). استانداردسازی فهرست عوامل حمایت کننده فردی اسپرینگر و فیلیپس. (۱۹۹۷) بر روی دانش آموزان سال اول و دوم دوره متوسطه شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد رودهن.

رحمانی، اکبر. (1396). مقایسه پذیرش خود و کیفیت رایحه با مادر در نوجوانان دارای تعارض بالا و پایین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.

رسولی علی آبادی، بهاره. و کلانتری، مهرداد. (۱۳۹۶). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر افسردگی، عزت نفس و نگرانی تصویر بدنی، بعد از اولین زایمان زنان شهرستان کاشان. مجله علمی دانشکده پرستاری و مامایی همدان، 41(1)، 222-224.

عصارکاشانی، هدی.، روشن، رسول.، خلج، علیرضا,.، محمدی، جمیله. (1392). مقایسه ناگویی هیجانی و تصویر بدنی در افراد چاق، دارای اضافه وزن و وزن بهنجار. روانشناسی سلامت، ۱(۲)، ۸۰-۷۰.

عطاری، بهناز.، منیرپور، نادر.، ضرغام‌حاجبی، مجید. (1397). رابطه شادکامی با پذیرش خود، قدردانی و بخشش در سالمندان: نقش میانجی توانمندی‌ خود. روانشناسی پیری، 4(14)، 211-197.

علی‌پور، زینب.، رسولی، محسن.، اسدپور، اسماعیل.، زهراکار، کیانوش. (1399). اثربخشی مشاورة گروهی مبتنی بر درمان پذیرش و تعهد بر تن‌‌انگاره و حرمت خود دانشجویان دختر. فصلنامه روان شناسی کاربردی، ۱۴(۲)، ۵۱-۷۵.

قائینی، آزاده.، موسوی، إسحاق.، میرزایی، رضا.، ستوده‌زاده، صغری. (1395). رابطه بین علائم افسردگی، هراس اجتماعی و وسواس فکری و عملی با اختلال بدشکلی بدن در بین مراجعه‌کنندگان به کلینیک‌های زیبایی شهر تهران. مجله علوم پزشکی صدرا، 4(2)، 34-24.

مدنی، یاسر.، حاج حسینی، منصوره.، تسیه حسینی، قاسم. (۱۳۹۸). اثر بخشی آموزش تلفیقی مثبت‌نگری و تاب‌آوری بر نگرانی از تصویر بدنی و خودکارآمدی اجتماعی نوجوانان پسر. پژوهش های مشاوره، ۱۸(۷۱)، ۳۵-۴.

نعمت‌الله‌زاده‌ماهانی، کاظم، برجعلی، احمد.، درتاج، فریبرز. (1394). مدلی ساختاری درباره‌ی تن انگاره ی دانشجویان مونث ایرانی: تاثیر قد، وزن، شاخص توده‌ی بدنی، عزت نفس، طرحواره‌ی ظاهر، باورهای مربوط به ظاهر، و وارسی بدن بر تن ا نگاره. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 6(22)، 165-185.

Beesley, V. L., Alemayehu, C. & Webb, P. M. (2018). A systematic literature review of the prevalence of and risk factors for supportive care needs among women with gynaecological cancer and their caregivers. Support Care Cancer, 26, 701–710.

Bidadian, M., Bahrami, H. (2012). An overview of the challenges in treating obesity. Behavioral Science Research, 10(28), 757-771.

Cercato, C., Fonseca, F. A. (2019). Cardiovascular risk and obesity. Diabetology Metabolism Syndrome, 11, e74.

Chamberlain, J. M. & Haaga, D. A. (2001). Unconditional self-acceptance and psychological health. Journal of Rational-Emotive and Cognitive- Behavior Therapy, 19(3), 163-176.

Lee, H., Lee, E. (2019). The effect of parenting attitude on the life satisfaction of early adolescents and their parents: A multi-group path analysis through ego-resilience. Iran Journal of Public Health, 48(3), 484-493.

Leung, Y., Lee, J., Lai, M., Kwok, C., Chong, K. (2020). Association between obesity, common chronic diseases and health promoting lifestyle profiles in Hong Kong adults: a cross-sectional study. BMC Public Health, 20, 1624.

McCabe, M. P., Fuller-Tyszkiewicz, M., Mellor, D., et al. (2012). Body satisfaction among adolescents ineight different countries. Journal of Health Psychology, 17(5), 693-701.

Popov, S., Radanović, J., & Biro, M. (2016). Unconditional self-acceptance and mental health in ego-provoking experimental context. Suvremena psihologija, 19(1), 71- 80.

Springer, F., & Phillips, J. (1997). Individual    protective    factors    index (IPFI): a measure of adolescence.

Sung, l., Salkovskis, P. M., Westbrook, D. (2015). Behavior therapy and obsessional ruminations: Can failure be turned into success? Behavior Research Therapy, 27(2), 149−60.

Tay, K., Barcellona, D., Gunderson, M. (2019). Obesity trends in developing countries: Evaluation of a rural clinic population in the Dominican Republic. Pediatrics, 149(1).

Tremmel, M., Gerdtham, U. G., Nilsson, P. M., Saha, S. (2017). Economic burden of obesity: A systematic literature review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14, 435.

Zwald, M., Eyler, A., Goins, K. V., & Lemon, S. C. (2016). Multilevel Analysis of Municipal Officials’ Participation in Land Use Policies Supportive of Active Living: City and Individual Factors. American Journal of Health Promotion, 30(4), 287–290. https://doi.org/10.1177/0890117116639571

Yazdani, N., Hosseini, S. V., Amini, M., Sobhani, Z., Sharif, F., & Khazraei, H. (2018). Relationship between Body Image and Psychological Well-being in Patients with Morbid Obesity. International journal of community based nursing and midwifery, 6(2), 175–184.