مقایسه اثربخشی آموزش شفقت درمانی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر تاب آوری دختران نوجوان (پایه دهم و یازدهم ) شهر کرج

زن و مطالعات خانواده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 اردیبهشت 1402

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jwsf.2023.1976425.1797

نویسندگان

زهرا رفسنجانی اکبرآبادی¹؛ مرجان حسین زاده تقوایی^{* 2}؛ عصمت دانش³؛ آدیس کراسکیان موجمناری⁴؛ آرزو تاری مرادی⁵

¹دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

²استادیار، گروه روان‌شناسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران (نویسنده مسئول) [e-mail]

³استاد تمام گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران. ایران.

⁴استادیار، گروه روانشناسی، واحدکرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

⁵استادیار، گروه روانشناسی، واحدکرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی شفقت درمانی و آموزش گروهی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر تاب آوری  دختران نوجوان (پایه دهم و یازدهم ) شهر کرج بود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف جزء پژوهش­های کاربردی و از لحاظ روش از نوع مطالعات نیمه آزمایشی با طرح پیش­آزمون- پس­آزمون- پیگیری و گروه کنترل بود. جامعۀ پژوهش را کلیه دانش­ آموزان دختر پایه دهم و یازدهم متوسطه دوم شهر کرج در سال 1400-1399 تشکیل دادند که از بین آن ها به صورت هدفمند 45 نفر (هر گروه 15 نفر) به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده­ها با استفاده از مقیاس تاب آوری کودک و نوجوان انگارو لیبنبرگ (CYRM-28) (۲۰۰۹) جمع آوری شد. مداخله شفقت درمانی طی 8 جلسه 5/1ساعته و مداخله آموزش گروهی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن­ آگاهی طی10 جلسه 5/1 ساعته انجام شد؛ اما گروه کنترل هیچ مداخله ­ای را دریافت نکردند. داده های پژوهش، به روش تحلیل واریانس آمیخته (با اندازه­گیری مکرر) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته­ ها نشان داد با کنترل اثر پیش آزمون­ها، شاخص لاندای ویلکز در سطح 01/0 معنی دار است. همچنین در گروه شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی با کنترل اثر پیش آزمون­ها، شاخص لاندای ویلکز در سطح 01/0 معنی دار است. به عبارت دیگر می توان ادعا کرد که در "تاب آوری" بین گروه­های آزمایش و آزمایش تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین مجذور سهمی اتا حامی از آن است که 81 درصد و 8/75 درصد از تغییرات همزمان متغیر وابسته (تاب آوری) به ترتیب مرتبط به گروه (آموزش شفق درمانی و شناختی درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی) است. همچنین یافته­­ ها نشان داد بین اثربخشی دو مداخله آموزش گروهی شفقت درمانی و آموزش گروهی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن­ آگاهی در تاب آوری تفاوت وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

آموزش گروهی برنامه شفق درمانی؛ آموزش گروهی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی؛ تاب آوری

مراجع

رضائی، م؛ استوار، افشین. (1396). اصول گزارش نتایج آزمون­های آماری متداول در مقالات علمی علوم پزشکی. دوماهنامه طب جنوب، 20(1)، 103-90. URL: http://ismj.bpums.ac.ir/article-1-864-fa.html

سگال، ز؛ ویلیامز، م؛ تیزدل، ج. (2005). راهنمای درمان شناختی مبتنی بر حضور ذهن. ترجمه پروانه محمدخانی، عذرا جهانی تابش و شیما تمنایی فر (1384). تهران: انتشارات فرادید.

نهنگ، ع.ا؛ موسوی نجفی، ف؛ محمدی، ر. (1399). تاثیر آموزش ذهن آگاهی بر خود نظم بخشی هیجانی و تاب آوری روانشناختی کودکان بد سرپرست. فصلنامه سلامت روان کودک، 7(1)، 119- 107. http://dx.doi.org/10.29252/jcmh.7.1.10

Andrews, J. L., Ahmed, S. P., & Blakemore, S. J. (2021). Navigating the social environment in adolescence: The role of social brain development. Biological Psychiatry, 89(2), 109-118. https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2020.09.012

Beaumont, E., Bell, T., McAndrew, S., & Fairhurst, H. (2021). The impact of compassionate mind training on qualified health professionals undertaking a compassion‐focused therapy module. Counselling and Psychotherapy Research, 21(4), 910-922.  https://doi.org/10.1002/capr.12396

Beck, A. R., Verticchio, H., Seeman, S., Milliken, E., & Schaab, H. (2017). A mindfulness practice for communication sciences and disorders undergraduate and speech-language pathology graduate students: Effects on stress, self-compassion, and perfectionism. American Journal of Speech-Language Pathology, 26(3), 893-907. https://doi. Org/10.1044/2017_AJSLP-16-0172.

Belcher, B. R., Zink, J., Azad, A., Campbell, C. E., Chakravartti, S. P., & Herting, M. M. (2021). The roles of physical activity, exercise, and fitness in promoting resilience during adolescence: effects on mental well-being and brain development. Biological Psychiatry: Cognitive Neuroscience and Neuroimaging, 6(2), 225-237. https://doi.org/10.1016/j.bpsc.2020.08.005

Birchinall, L., Spendlove, D., & Buck, R. (2019). In the moment: Does mindfulness hold the key to improving the resilience and wellbeing of pre-service teachers?. Teaching and Teacher Education, 86, 102- 112. https://doi.org/10.1016/j.tate.2019.102919

Booth, C., Songco, A., Parsons, S., & Fox, E. (2022). Cognitive mechanisms predicting resilient functioning in adolescence: Evidence from the CogBIAS longitudinal study. Development and Psychopathology, 34(1), 345-353.  https://doi.org/10.1017/S0954579420000668

Burns, J. W., Jensen, M. P., Thorn, B., Lillis, T. A., Carmody, J., Newman, A. K., & Keefe, F. (2022). Cognitive therapy, mindfulness-based stress reduction, and behavior therapy for the treatment of chronic pain: randomized controlled trial. Pain, 163(2), 376-389. https://doi.org/10.1097/j.pain.0000000000002357

Chen, Z., Jiang, J., Hu, T., Luo, L., Chen, C., & Xiang, W. (2022). The effect of mindfulness-based stress reduction therapy on maternal anxiety, depression, and sleep quality: A protocol for systematic review and meta-analysis. Medicine, 101(8). 1-10 https://doi.org/ 10.1097/MD.0000000000028849

DiFonte, M. C., Schick, M. R., & Spillane, N. S. (2022). Perceived stress and resilience among college students: The roles of self-compassion and anxiety symptomatology. Journal of American College Health, 1-7.

Geukens, F., Maes, M., Spithoven, A., Pouwels, J. L., Danneel, S., Cillessen, A. H., ... & Goossens, L. (2022). Changes in adolescent loneliness and concomitant changes in fear of negative evaluation and self-esteem. International Journal of Behavioral Development, 46(1), 10-17. https://doi.org/10.1177/0165025420958194

Gibson, J. (2019). Mindfulness, interoception, and the body: A contemporary perspective. Frontiers in Psychology, 10, 2012- 2020. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.02012

Gilbert, P. (2014). The origins and nature of compassion focused therapy. British Journal of Clinical Psychology, 53(1), 6-41.   https://doi.org/10.1111/bjc.12043

Hatun, O., & Kurtça, T. T. (2022). Self-compassion, Resilience, Fear of COVID-19, Psychological Distress, and Psychological Well-being among Turkish Adults. Current Psychology, 1-11. https://doi.org/10.1007/s12144-022-02824-6

Hu, X., You, S., Ling, Y., & Huebner, E. S. (2022). Family and Friends Support and Hope in Chinese Adolescents: The Mediating Effects of Self-Esteem. Journal of psychosocial nursing and mental health services, 3(5),1-8. https://doi.org/10.3928/02793695-20220112-01

Huynh, T., & Torquati, J.C. (2019). Examining connection to nature and mindfulness at promoting psychological well-being. Journal of Environmental Psychology, 66, 123- 135. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2019.101370

Hwang, Y. S., Medvedev, O. N., Krägeloh, C., Hand, K., Noh, J. E., & Singh, N. N. (2019). The role of dispositional mindfulness and self-compassion in educator stress. Mindfulness, 10(8), 1692-1702. https://doi.org/10.1007/s12671-019-01183-x

Joyce, S., Shand, F., Bryant, R. A., Lal, T. J., & Harvey, S. B. (2018). Mindfulness-based resilience training in the workplace: pilot study of the internet-based Resilience@ Work (RAW) mindfulness program. Journal of medical Internet research, 20(9), e10326. https://doi.org/10.2196/10326

Kudesia, R. S. (2019). Mindfulness as metacognitive practice. Academy of Management Review, 44(2), 405-423. https://doi.org/10.5465/amr.2015.0333

Lacroix, E., Atkinson, M. J., Garbett, K. M., & Diedrichs, P. C. (2022). One size does not fit all: Trajectories of body image development and their predictors in early adolescence. Development and Psychopathology, 34(1), 285-294. https://doi.org/10.1017/S0954579420000917

Lee, M. Y., Wang, H. S., & Lee, T. Y. (2022). Psychosocial stress, self-esteem, and social adjustment: A moderated mediation analysis in Taiwanese adolescents with Tourette syndrome. Journal of Pediatric Nursing, 62, e84-e90. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2021.07.013

Liu, Y., Pan, H., Yang, R., Wang, X., Rao, J., Zhang, X., & Pan, C. (2021). The relationship between test anxiety and emotion regulation: the mediating effect of psychological resilience. Annals of general psychiatry, 20(1), 1-9. https://doi.org/10.1186/s12991-021-00360-4

Masten, A. S., Lucke, C. M., Nelson, K. M., & Stallworthy, I. C. (2021). Resilience in development and psychopathology: multisystem perspectives. Annual Review of Clinical Psychology, 17, 521-549. https:// doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-081219-120307.

Pérez-Aranda, A., García-Campayo, J., Gude, F., Luciano, J. V., Feliu-Soler, A., González-Quintela, A., ... & Montero-Marin, J. (2021). Impact of mindfulness and self-compassion on anxiety and depression: The mediating role of resilience. International Journal of Clinical and Health Psychology, 21(2), 229- 240. https://doi.org/10.1016/j.ijchp.2021.100229

Reina, C. S., & Kudesia, R. S. (2020). Wherever you go, there you become: How mindfulness arises in everyday situations. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 159, 78-96. https://doi.org/10.1016/j.obhdp.2019.11.008

Schumer, M. C., Lindsay, E. K., & Creswell, J. D. (2018). Brief mindfulness training for negative affectivity: A systematic review and meta-analysis. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 86(7), 569. https://doi.org/10.1037/ccp0000324

Ungar, M., & Liebenberg, L. (2009). Cross-cultural consultation leading to the development of a valid measure of youth resilience: the international resilience project. Studia psychologica, 51(2-3), 259-268. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/71446624

Williamson, J. (2020). Effects of a self-compassion break induction on self-reported stress, self-compassion, and depressed mood. Psychological Reports, 123(5), 1537-1556. https://doi.org/10.1177/0033294119877817