بررسی تاثیر اضافه‌بار اطلاعات ناشی از پیشرفت فن آوری اطلاعات و ارتباطات بر تربیت از منظر متون اسلامی

فصلنامه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی

دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 52، تیر 1402، صفحه 34-53   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مصطفی معلمی¹؛ عبدالوحید داودی^{* 2}

¹گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی مازندران

²موسسه شناخت. گروه روانشناسی. قم. ایران

چکیده

تربیت، همواره از مهمترین دغدغه های مصلحان و متفکران بوده است، د ر عصر اطلاعات و تبادل فوق‌سریع داده‌ها، حجم اطلاعات تولید و عرضه‌شده به انسان‌ها موجب پدید آمدن چالش‌هایی نظیر بار سنگین اطلاعات شده است. اندیشمندان غربی راهبردهایی برای رهایی از این آسیب‌ها پیشنهاد کرده‌اند. در این میان متون دینی اسلامی و آراء اندیشمندان مسلمان در دوره تمدن اسلامی نیز حاوی مطالبی در این زمینه است. این پژوهش کیفی با رویکرد تحلیل محتوا و با ابزار کتابخانه‌ای در پی استخراج مفاهیم مرتبط با اضافه‌بار اطلاعات و راهبردهای مقابله با آن، از متون اسلامی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد قرآن کریم به‌عنوان مهم‌ترین متن اسلامی برای مواجهه با بار سنگین اطلاعات، غربالگری با معیار سودمندی، ترک پرسشگری درباره امور ناخوشایند، غربالگری با معیار پسندیدگی، غربال داده‌های مبتنی بر گمان، غربالگری با معیار ارزیابی منبع، حذف داده‌های با ویژگی غیبت، حذف داده‌های خارج از حیطه تخصص را پیشنهاد داده است. راهبرد سیره معصومین علیهم‌السلام در مواجهه با این پدیده در همین راستا، شامل گزینش پسندیده‌ترین داده‌ها، غربال داده‌های غیرضروری، حذف داده‌های زیان‌بار و غیر نافع، غربال داده‌های نامربوط بوده است.

کلیدواژه‌ها

اضافه بار اطلاعات؛ فن آوری اطلاعات؛ ارتباطات؛ تربیت و اسلام

مراجع

Abu Hayyan al-Tawhidi, A. i. M. (2004). al-Imta wa-al-muanasah. Dār al-Maʻrifah lil-Ṭibāʻah wa-al-Nashr wa-al-Tawzīʻ

Ahmadvand, k., zahra taghizade, g., & soheila gholami, d. (2018). Functions and challenges of virtual space in the field of religious and moral education. The 9th Conference of the Association for the Philosophy of Education of Iran, 

Anderson, J. R., Lee. . (2018). The Future of Well-Being in a Tech-Saturated World.

Appadurai, A. (2020). Globalization and the Rush to History. Global Perspectives, 1.

barghi, a. I. M. I. K. (1991). almahasen (Vol. 1). dar ol kutub al Islamia.

barghi, r., mastane, yadollah. (2018). rahavard noor 63, 35-45.

Bawden, D., & Robinson, L. (2009). The dark side of information: overload, anxiety and other paradoxes and pathologies. Journal of Information Science, 35(2), 180-191.

Gaertner, S. (2019). Fear of Missing Out Vs. Information Overload – Researcher Challenges in a Digital and Open Research Era. The Wiley Network.

Girard, J., & Allison, M. (2008). Information Anxiety: Fact, Fable or Fallacy. The Electronic Journal of Knowledge Management 6(2), 111-124.

Hartog, P. (2017). A Generation of Information Anxiety: Refinements and Recommendations. The Christian Librarian, 60, 56-80.

Hilbert, M. (2012). How much information is there in the “information society”? Significance, 9, 8-12.

Hsieh, H. F., & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qual Health Res, 15(9), 1277-1288.

ibn-hazm. (1983). rasel ibn hazm (Vol. 4). Arab Institute for Research & Publishing.

Ibn Abd al-Barr, a.-Q. (2015). Jami' Bayan al-'Ilm wa-Fadlih. Resalah Publishing.

Ibn Abi al-Ḥadid, A. a.-H. i. H. A. (1963). Sharh Nahj al-balaghah. dar ehye alkotob alarabia.

Ibn Hạmdūn, B. ʼ. a.-D. n. M. a. i. a.-H. a. (1996). al-Tadhkirah al-Hạmdūnīyah (Vol. 1). Dār Sạ̄dir.

Ibn Rahwayh, I. i. I. (2015). Musnad Ishaq ibn Rahwayh tunsharu li-awwal marrah (Vol. 2). Dar al-ʻAsmah lil-Nashr wa-al-Tawzi.

Ibnkhaldon. (2012). alibar (Vol. 1). alami.

jafarian yasar, h. k., nahid. hasan zade, leyla. (2016). Pathology of cyberspace and family. Psychology studies and educational sciences, 2(4), 15-24.

Jāhịz, ʻ. i. B. (1995). Kitab al-Hạyawan (Vol. 1).

Karājikī, M. a. i. ʻ. d. (1985). Kanz al-fawāʼid. Dār al-Aḍwāʼ.

Karajiki, M. i. ʿ. (1990). Kanz al-fawaid. maktab almostafavi.

kaviani, m. (2016). Islamic education (A transition from general to behavioral objectives). Interdisciplinary Quranic Studies, 3(1), 1-10.

Kayali, G. (2018). A commentary on Hippocrates ’ " Of the Epidemics " ( Sharh Kitab Al-Epidemia ).

Kulaynī, M. i. Y. (2015). Osol Al-Kafi (English translation, second edition. ed., Vol. 2). The Islamic Seminary, Inc.

Levitin, D. J. (2014). The organized mind: Thinking straight in the age of information overload. Plume/Penguin Books.

Lyotard, J.-F. (1991). The Inhuman: Reflections on Time (Vol. 183). Stanford University Press.

mofid, S. (2013). Al-amali. Createspace Independent Pub.

nekofar, h. (2018). The effect of cyberspace on children's morals and identity National conference on the identity of children of Islamic Iran in the preschool period, yazd.

Niroomand, Z., Mohebbi, A., & Vakili, N. (2021). An Assessment of the Goals of Religious Training of the Adolescents through Enjoyable Approach. Scientific Journal of Islamic Education, 28(49), 155-179.

ojagh, z. (2005). Information society - information explosion: information phobia. Tahavol-e-Edari 8(50), 97-105.

Opiłowski, P. (2018). Infophobia – Identification of the Concept and Characteristics of the Phenomenon. Toruńskie Studia Bibliologiczne, 11, 43.

Pfattheicher, S., Lazarević, L. B., Westgate, E. C., & Schindler, S. (2021). On the relation of boredom and sadistic aggression. Journal of Personality and Social Psychology, 121(3), 573-600.

Rāghib al-Isfahānī, H. i. M. a. (1961). Muhạ̄dạrāt al-udabāʼ wa-muhạ̄warāt al-shuʻarāʼ wa-al-bulaghāʼ (Vol. 1). Dār Maktabat al-Hạyāh

 

Rahmani, J., Movahedinia, N., & Salimi, G. (2006). A Conceptual Model of Pedagogical Roles of Information and Communication Technology (ICT) in Education. Research in Curriculum Planning, 3(10), 49-66.

razi, s. (1991). Nahj Al-balagha (Vol. 3). daralzakher.

Roetzel, P. G. (2019). Information overload in the information age: a review of the literature from business administration, business psychology, and related disciplines with a bibliometric approach and framework development. Business Research, 12(2), 479-522.

Rosenberg, D. (2003a). Early Modern Information Overload. Journal of the History of Ideas, 64, 1-9.

Rosenberg, D. (2003b). Early Modern Information Overload. Journal of the History of Ideas, 64(1), 1-9.

Shahid al-Thani, Z. a.-D. i. A. (1988). Munyat al-murid fi adab al-mufid wa-al-mustafid. Dar al-Kitab al-Islami.

shariatmadari, A. (2016). Issues in curriculum development (Vol. 1). Amirkabir

Publications.

tashkobrizade, a. i. m. (2001). meftah alsadat , mesbah alsiadat (Vol. 1). daralkoob alelmie.

telmasani, a. i. m. a. (2009). nafkh altib men ghosan alonolos alratib (Vol. 5). dar isdar.

Tusi, M. i. a.-H. (2010). Tafsir al-tibyan. Maktabat al-Amīn.

Ware, M., & Mabe, M. (2015). The STM Report: An overview of scientific and scholarly journal publishing.

Weber, R. P. (1990). Basic content analysis, 2nd ed. Sage Publications, Inc.

White, K. E. (2019). Science and Engineering Publication Output Trends: 2017 Shows U.S. Output Level Slightly Below That of China but the United States Maintains Lead with Highly Cited Publications. National Science Foundation

Wurman, R. S. (1989). Information anxiety. Doubleday.

Yaqubi, A. i. A. Y. (1979). Tarikh al-Yaqubi (Vol. 2). Matbaat al-Ghurri.

Zamakhshari. (1966). [Koran]. ʾal-Kashshaf ʻan ḥaqaʾiq ʾal-tanzil wa-ʻuyun ʾal-ʾaqawil fi wujuh ʾal-taʾwil (Vol. 3).