مقایسه مهارت‌های اجتماعی و اضطراب امتحان در نوجوانان تیزهوش، تیزهوش کاذب و عادی

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

دوره 15، شماره 60، اسفند 1401، صفحه 85-106   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jinev.2023.1972679.2800

نویسندگان

مریم رنگرز¹؛ مصطفی خانزاده^{* 2}

¹کارشناس ارشد روانشناسی عمومی، مؤسسه آموزش عالی فیض‌الاسلام، خمینی شهر، ایران

²استادیار، گروه روانشناسی، مؤسسه آموزش عالی فیض‌الاسلام، خمینی شهر، ایران.

چکیده

پژوهش با هدف مقایسه مهارت‌های اجتماعی و اضطراب امتحان در نوجوانان تیزهوش، تیزهوش کاذب و عادی انجام شد. طرح پژوهش توصیفی و از نوع علیّ-مقایسه­ای بود. نمونه پژوهش شامل 147 دانش‌آموز (50 تیزهوش، 47 تیزهوش­کاذب و 50 عادی) بود که از بین دانش‌آموزان مدارس تیزهوشان و عادی متوسطه ­اول استان اصفهان به­صورت دردسترس و با توجه به ملاک­های ورود انتخاب شدند. برای تفکیک دانش‌آموزان تیزهوش و تیزهوش­ کاذب از آزمون هوش ریون استفاده شد. افراد نمونه به­صورت آنلاین به فرم دانش‌آموزان دبیرستانی نظام ارزیابی مهارت‌های اجتماعی و مقیاس اضطراب امتحان فریدمن پاسخ دادند. داده­ها با آزمون تحلیل­واریانس چندمتغیری (MANOVA) و آزمون تعقیبی LSD تحلیل شد. نتایج آزمون­های چندمتغیری تفاوت کلی و معنادار میانگین مهارت‌های اجتماعی و اضطراب­امتحان در بین سه­ گروه را نشان داد. آزمون اثرات بین­آزمودنی نشان داد که اثر خودکنترلی و همکاری از ابعاد مهارت‌های اجتماعی و خطای شناختی از ابعاد اضطراب امتحان معنادارند. نتایج LSD نشان­داد میانگین خودکنترلی دانش‌آموزان تیزهوش به­طور معناداری بزرگتر از سایرین است. میانگین همکاری دانش‌آموزان تیزهوش کاذب به­طور معناداری کمتر از سایرین و میانگین خطای شناختی دانش‌آموزان تیزهوش کاذب به­طور معناداری بیشتر از سایر گروه­ها است. نتایج این پژوهش، لزوم تفکیک دانش‌آموزان تیزهوش کاذب از دانش‌آموزان تیزهوش در مدارس تیزهوشان ایران را نشان می­دهد.

کلیدواژه‌ها

اضطراب امتحان؛ مهارت‌های اجتماعی؛ نوجوان؛ تیزهوش؛ تیزهوش‌کاذب

مراجع

احمدی, سهیلا، حسنی، محمد و موسوی، میرنجف. (1397). تفکیک نهادی و نابرابری در آموزش و پرورش ایران (مطالعۀ موردی: دبیرستان‌های متوسطۀ نظری شهر ارومیه). جامعه­شناسی کاربردی، 29(2)، 169-190.  https://dx.doi.org/10.22108/jas.2017.102412.1066

امیری، سهراب، قاسمی­نواب، امیر و جمالی، یوسف. (1397). مقایسه تنظیم­ هیجانی مثبت و منفی، توانایی شناختی و خودارزشمندی در نوجوانان تیزهوش و عادی. فصلنامه علمی- پژوهشی روانسنجی، 7(26)، 109-121.     https://jpsy.riau.ac.ir/article_1509.html

باعزت، فرشته، صادقی، منصوره سادات، ایزدی فرد، راضیه و روبن زاده، شرمین. (1391). اعتباریابی و رواسازی آزمون اضطراب امتحان فریدبن: فرم فارسی، مطالعات روانشناختی، 8(1)، 51-66. 

     https://dx.doi.org/10.22051/psy.2012.1528

برک، لورا. (1395). روانشناسی رشد: نوجوانی تا پایان عمر، (ترجمه یحی سیدمحمدی). تهران: ارسباران.

بهادری، جعفر. (1397). اضطراب امتحان و شیوه های مقابله با آن. گرگان: نوروزی.

پاک­نظر، محدثه، میرمحمدخانی، مجید، ستوده اصل، نعمت، عاشوری، مهدی، بهنام، بهناز و پاک-نظر، فاطمه. (1400). مشکلات  سلامت روان در دانش‌آموزان مدارس تیزهوشان  و نمونه­ دولتی دوره ­اول متوسطه و مقایسه آن با مدارس عادی دولتی  در استان سمنان. فصلنامه کومش، 23(4)، 520 - 529.

     https://www.sid.ir/fA/Journal/ViewPaper.aspx?id=596555

جلیلی، اکبر، مبشری، مسلم و حجازی، مسعود. (۱۳۹۷). مقایسه سرزندگی تحصیلی، کمک­طلبی تحصیلی و اضطراب امتحان دانش آموزان عادی و تیزهوش مدارس دوره­اول متوسطه شهر خدابنده. نشریه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 12(5)، ۱۰-۱۸.  

     https://edcbmj.ir/browse.php?a_id=1837&sid=1&slc_lang=fa

حاج­کاظمیان، محسن، هویدا، رضا، عابدی، احمد و رجایی پور، سعید. (۱۳۹۷). بررسی تحلیلی روش گروه­بندی تمام­وقت دانش‌آموزان مدرسه استعداد درخشان. فصلنامه پژوهش‌های‌کاربردی‌روانشناختی، 9(1)،۹۳-۱۲۲.   https://dx.doi.org/10.22059/JAPR.2018.66957

حق­شناس، حسن، چمنی، امیررضا و فیروز­آبادی، علی. (1385). مقایسه ویژگی­های شخصیتی و سلامت­روان دانش‌آموزان دبیرستان­های تیزهوشان و دبیرستان­های عادی. فصلنامه اصول بهداشت روانی، 8(29 و 30)، 57-66. https://dx.doi.org/10.22038/JFMH.2006.1841

رجبی، فهیمه و شیرعلی­پور، عبدالهانی. (۱۳۹۵). مقایسه و بررسی رابطه ویژگی­های شخصیتی و سلامت­ روان در دانش‌آموزان دختر مدارس عادی و تیزهوشان شهر آباده. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 17(1)، (پیاپی ۶۳)، ۱۰۷- ۱۱۵. https://civilica.com/doc/886725

زارع، ناصر، منصوری­پور، زهرا و منصوری­پور، نجمه. (1394). اضطراب امتحان و راه­های غلبه برآن. کنفرانس ملی پژوهش‌های کاربردی در علوم تربیتی و روانشناسی و آسیب های اجتماعی ایران، دی­ماه 1394. https://civilica.com/doc/438508

ستوده­فر، فائزه، سلطانی­زاده، محمد و لعلی­دستجردی­زاده، محسن. (1393). مقایسه‌ی مؤلفه‌های کامل-گرایی، هوش­هیجانی و سلامت­روانی در دانش‌آموزان تیزهوش و عادی مقطع متوسطه­ی شهر اصفهان. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 1(پیاپی8) ، 41-59.   ensani.ir/fa/article/466440

سنگانی، علیرضا، مکوندی، بهنام و عسگری، پرویز. (1399). مدل­یابی روابط ساختاری نظریه­ذهن با گرایش به شبکه­های مجازی از طریق میانجی سازگاری اجتماعی در دانش‌آموزان تیزهوش. مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 13(4)، 351-359.   http://edcbmj.ir/article-1-2362-fa.html

شاه­حسینی تازیک، سعید، هاشمی­گلپایگانی، فاطمه، فروزانفر، آزاده و طاهری، نجمه. (۱۳۹۷). مقایسه ناگویی هیجانی و خلاقیت هیجانی در دانش آموزان دختر تیزهوش و عادی. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 7 (19)، ۵۰-۵۹.   http://www.ceciranj.ir/article_63671.html

شیرخانی، خدیجه، الهی، طاهره و کاظمی، محمود. (1394). بررسی و مقایسه­ی مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان دبیرستانی تیزهوش و عادی و ارتباط آن با مهارت حل­مسئله و شیوه­های فرزندپروری ادراک شده. مجله کودکان استثنائی،3(پیاپی57)، 77-88.     http://ensani.ir/fa/article/353547

طلوعی، سمیرا. (1395). مقایسه خودکارامدی تحصیلی و اضطراب امتحان دانش‌آموزان عادی و تیزهوش. سومین همایش ملی روانشناسی مدرسه. اردبیل.

عینی، ساناز، حسینی، سیدعلی و عبادی، متینه. (1400). مقایسه پریشانی روا‌نشناختی، ذهن‌آگاهی و خودکار آمدی تحصیلی در دانش‌آموزان تیزهوش و عادی. رویش روانشناسی. ۱۰(۱۱) :۱۴-۱

     http://frooyesh.ir/article-1-2872-fa.html

عطارد، عرفان و عباسی، بدری. (1400). مقایسه عملکرد تحصیلی و سلامت­روان دانش‌آموزان دختر تیزهوش و عادی. انجمن جامعه شناسی آموزش و پرورش، 14(2)، 154-164.

لیوارجانی، شعله؛ گل محمدنژاد، غلامرضا و شهانقی، قاسم. (۱۳۸۸). بررسی رابطه هوش هیجانی و مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان دختر دوره دبیرستانی تیزهوش و عادی شهرستان خوی در سال تحصیلی ۸۸-۸۹. علوم تربیتی، ۵(4)، ۱۸۵-۲۱۱.     http://ensani.ir/fa/article/260260

ماهر، فرهاد، بهاری، سیف­الله و آیت­الله­زاده قمی، شیرین. (۱۳۸۶). مقایسه مهارت‌های اجتماعی مثبت و منفی دختران پیش دانشگاهی مدارس دولتی، تیزهوشان و غیر انتفاعی. فصلنامه اندیشه­های تازه در علوم تربیتی، 2(3)،  ۸۷-۱۰۰.    https://www.sid.ir/FA/JOURNAL/ViewPaper.aspx?ID=128093

مرادی­زاده، سیروس، بازگیر، لیلا و سپهوند، اسفندیار. (1398). بررسی و مقایسه­ی سازگاری عاطفی، اجتماعی، آموزشی، خودتنظیمی و اضطراب امتحان دانش‌آموزان پسر تیزهوش و عادی. مجله رویش روانشناسی، 7 (پیاپی40) ، 39-48.   http://ensani.ir/fa/article/416701

ممقانی، جعفرریا، افروز، غلامعلی، غباری بناب، باقر و قاسم زاده، سوگند. (1398). پیش­بینی خلاقیت نوجوانان تیزهوش با توانایی­های هوشی ، سبک­های فرزندپروری، نشاط معنوی و محبوبیت در خانواده. مجله زن و مطالعات خانواده، 11(44)، 85-107. https://dx.doi.org/10.30495/JWSF.2019.673388

نظری، شهلا، اژه­ای، جواد و آزاد فلاح، پرویز. (۱۳۸۲). بررسی مهارت‌های اجتماعی دختران نوجوان سرآمد شاغل به تحصیل در مراکز آموزش استعداد درخشان غیرانتفاعی و عادی تهران. استعدادهای درخشان،   ۱۲(4)، 81- 114. https://dx.doi.org/10.22051/JONTOE.2017.2680

هارجی، ساندرز و دیکسون. (1393). مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات میان­فردی. ترجمه: خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت (1390). تهران: رشد.

یوسفی رودپیش، علی و خوش­روش، وحید. (1397). مقایسه خودکارآمدی تحصیلی، جهت­گیری هدف و اضطراب امتحان در دانش‌آموزان پسر تیزهوش و عادی، پنجمین همایش ملی روان­شناسی مدرسه، تهران.

Ahmadi, S., Hosni, M., & Mousavi, M. (2018). Institutional segregation and inequality in Iran's education (case study: theoretical high schools in Urmia city). Applied Sociology, 29(2): 169-190. [In Persian]

Akanbi, S. T. (2013). Comparisons of test anxiety level of senior secondary school students across gender, year of study, school type and parental educational background. IFE Psychologia: An International Journal, 21(1): 40-54.

     DOI:10.4314/IFEP.V21I1Corpus ID: 142718635

Amiri, S., Ghasemi Nawab, A., & Jamali, Y. (2018). Comparison of positive and negative emotional regulation, cognitive ability and self-esteem in gifted and normal teenagers. Psychometric Scientific Research Quarterly, 7(26): 109-121. [In Persian]

Angela, F. R., & Caterina, B. (2020). Creativity, emotional intelligence and coping style in intellectually gifted adults. Curr Psychol 41, 1191-1197.

     https://link.springer.com/article/10.1007/s12144-020-00651-1

Atarod, E., & Abbasi, B. (2021). Comparison of academic performance and mental health of gifted and normal female students. Society of Sociology of Education, 14(2): 154-164. [In Persian]

Baezat, F., Sadeghi, M. S., Izadifard, R., & Rubenzadeh, Sh. (2012). Validation and validation of Faridin's exam anxiety test: Farsi Qorm. Psychological Studies, 8(1): 51-66. [In Persian]

Bahadri, J.  (2018). Exam anxiety and ways to deal with it.  Gorgan: New Year. [In Persian]

Balwan, W. K., & Kour, S. (2022). Test Anxiety Research: Twenty First Century in Retrospect. Journal of Advances in Education and Philosophy, 6(5): 306-310.

     DOI: 10.36348/jaep. 2022.v06i05.008

Bracken, B. A., & Brown, E. F. (2006). Behavioral identification and assessment of gifted and talented students. Journal of Psychoeducational assessment, 24(2): 112-122.

     https://doi.org/10.1177/0734282905285246

Burke, H. R. (1985). Raven's Progressive Matrices (1938): More on norms, reliability, and validity. Journal of Clinical Psychology, 41(2): 231-235.

     https://doi.org/10.1002/1097-4679(198503)41:2<231::AID JCLP2270410216> 3.0.CO;2-Z

Burke, L. (2016). Psychology of development: adolescence to the end of life, (translated by Yahya Seyed Mohammadi).  Tehran: Arsabaran. [In Persian]

De França-Freitas, M. L. P., Del Prette, A., & Del Prette, Z. A. P. (2014). Social skills of gifted and talented children. Estudos de Psicologia, 19(4): 288–295.

     https://doi.org/10.1590/S1413-294X2014000400006

Eslami, A. A., Mazaheri, M. A., Mostafavi, F., Abbasi, M. H., & Noroozi, E. (2014). Farsi version of social skills rating system-secondary student form: Cultural adaptation, reliability and construct validity. Iranian journal of psychiatry and behavioral sciences, 8(2): 97-104.

     https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4105611/

Friedman, I. A., & Bendas-Jacob, O. (1997). Measuring perceived test anxiety in adolescents: A self-report scale. Educational and Psychological Measurement, 57(6): 1035-1046. https://doi.org/10.1177/0013164497057006012

Gresham, F. M., & Elliott, S. N. (1990). The Social Skills Rating System. Circle Pines, MN: American Guidance Service.

Haj Kazemian, M., Hoyda, R., Abedi, A., & Rajaipour, S.  (2018). Analytical study of the method of full-time grouping of students of the gifted school.  Applied Psychological Research Quarterly, 9(1): 93-122. [In Persian]

Haqshanas, H., Chamani, A. R., & Firouzabadi, Ali. (2006). Comparison of personality traits and mental health of gifted high school students and normal high schools.  Usul Mental Health Quarterly, 8 (29 and 30): 57-66. [In Persian]

Harji, S. and Dixon. (2014). Social skills in interpersonal communication.  Translation: Khashayar Begi and Mehrdad Firoz Bakht (2011). Tehran: Roshd. [In Persian]

Jalili, A., Mobashari, M., & Jazai, M. (2018). comparison of academic vitality, academic support and test anxiety of normal and gifted students of the first year secondary schools of Khodabande city. Journal of Education Strategies in Medical Sciences, 12(5): 10-18. [In Persian]

Kahyaoglu, M. (2013). A comparision between gifted students and non-gifted students' learning styles and their motivation styles towards science learning. Educational Research and Reviews, 8(12): 890. DOI: 10.5897/ERR2013.1415

Livarjani, Sh., Gol‌Mohammadnejad, Gh. R., & Shahanghi, Q. (2008).  Investigating the relationship between emotional intelligence and social skills of gifted and normal high school girl students in Khoi city in the academic year 2008-2009.  Educational Sciences, 5(4): 185-211. [In Persian]

Maher, F., Behari, S., & Ayatollah Zadeh Qomi, Sh. (2006). Comparison of positive and negative social skills of pre-university girls of public, gifted and non-profit schools. New Thoughts Quarterly in Educational Sciences, 2(3): 87-100. [In Persian]

Miedijensky, S. (2018). Learning environment for the gifted—What do outstanding teachers of the gifted think? Gifted Education International, 34(3): 222-244.

     https://doi.org/10.1177/0261429417754204

Momqani, J. R., Afrooz, Gh. A., Ghobari Bonab, B., & Qasimzadeh, S. (2018).  Predicting the creativity of gifted teenagers with intelligence abilities, parenting styles, spiritual vitality and popularity in the family. Journal of Women and Family Studies, 11(44): 85-107. [In Persian]

Moon, J. H., & Kim, S. H. (2010). A comparison of study habits and test anxiety between gifted and non-gifted in middle-school children: Mathematically and scientifically gifted at cyber education center and non-gifted as subjects. Journal of Gifted/Talented Education, 20(3): 831-846.

     https://doi.org/10.6115/fer.2014.038

Moradizadeh, S., Bazgir, L., & Sephond, E, (2018).  Investigation and comparison of emotional, social, educational, self-regulation and test anxiety of gifted and normal male students.  Roish Psychology Journal, 7(40): 39-48. [In Persian]

Nazari, Sh., Ajei, J., & Azad Fallah, P. (2003). Investigating the social skills of teenage girls who are able to study in non-profit and normal gifted education centers in Tehran. Gifted and Gifted, 12(4): 12-31. [In Persian]

Noriah Mohd, I., Mohd Hakimie, Z., & Abu Yazid, A. B. (2014). Dimensions of social skills and their relationship with empathy among gifted and talented students in Malaysia. Procedia-Social and behavioral sciences, 116: 750-753. DOI:10.1016/j.sbspro.2014.01.292

Ozbey, A. (2020). Human values and psychological well-being of gifted/talented students and their peers with average development. Global Journal of Guidance and Counseling in Schools: Current Perspectives, 10(2): 64-78.

     DOI: https://doi.org/10.18844/gjgc.v10i2.4656

Ozbey, A., Saricam, H., & Karduz, F. F. A. (2018). The Examination of Emotional Intelligence, Sense of Community, Perception of Social Values in Gifted and Talented Students. Journal of Educational Sciences & Psychology, 8: 64-79. DOI:10.17759/jmfp.2021100405

Pak Nazar, M., Mir Mohammad Khani, M., Sotoudeh Asal, N., Ashuri, M., Behnam, B., & Pak Nazar, F. (2021). Mental health problems in gifted school students and The government sample of the first year of high school and its comparison with normal government schools in Semnan province. Komesh Quarterly, (4)23: 520 – 529. [In Persian]

Pfeiffer, S. I. (2018). Handbook of Giftedness in Children. Psycho-educational Theory, Research, and Best Practices. Second Editing. New York: Springer.

Rajabi, F., & Shi Alipour, A. (2016). Comparing and examining the relationship between personality traits and mental health in female students of normal and gifted schools in Abadeh city. Knowledge and research in applied psychology, 17(1): (63 series), 107-115. [In Persian]

Richards, J., Encel, J., & Shute, R. (2003). The emotional and behavioral adjustment of intellectually gifted adolescents: A multi-dimensional, multi-informant approach. High Ability Studies, 14(2): 153-163. https://doi.org/10.1590/S1413-294X2014000400006

Roos, A. L., Goetz, T., Voracek, M., Krannich, M., Bieg, M., Jarrell, A., & Pekrun, R. (2021). Test anxiety and physiological arousal: a systematic review and meta-analysis. Educational Psychology Review, 33(2): 579-618.DOI:10.1007/s10648-020-09543-z

Rushton, J. P., Skuy, M., & Bons, T. A. (2004). Construct validity of Raven's advanced progressive matrices for African and non‐African engineering students in South Africa. International journal of selection and assessment, 12(3): 220-229. https://doi.org/10.1111/j.0965-075X.2004.00276.x

Sangani, A. R., Makundi, B., & Asgari, P. (2020). Modeling the structural relationships of theory of mind with tendency towards virtual networks through the mediation of social adaptation in gifted students. Journal of Education Strategies in Medical Sciences, 13(4): 351-359. [In Persian]

Shah Hosseini Tazik, S., Hashemi Golpaigani, F., Farozanfar, A., & Taheri, N. (2018).  Comparison of emotional dyslexia and emotional creativity in gifted and normal female students. Exceptional Children's Empowerment Quarterly, 7(19): 50-59. [In Persian]

Shirkhani, Kh., Elahi, T., & Kazemi, M.  (2015).  Investigating and comparing the social skills of gifted and normal high school students and its relationship with problem solving skills and perceived parenting methods.  Exceptional Children Magazine, 3(57): 77- 88. [In Persian]

Sotoude Far, F., Soltanizadeh, M., & Laali Dastjardizadeh, M.  (2014). Comparison of the components of perfectionism, emotional intelligence and mental health in gifted and normal high school students of Isfahan city. Educational and Educational Studies, 1(8): 41-59. [In Persian]

Toloi, S. (2016). Comparison of academic self-efficacy and test anxiety of normal and gifted students. the third national school psychology conference, Ardabil. [In Persian]

Wholuba, B. H. (2014). Examination of the motivation for learning of gifted and nongifted students as it relates to academic performance (Doctoral dissertation, The Florida State University).

Yousefi Roud Pish, A., & Khosh Rosh, V. (2018). Comparison of academic self-efficacy, goal orientation and test anxiety in intelligent and normal male students. 5th National School Psychology Conference, Tehran. [In Persian]

Zare, N., Mansouri pour, Z., & Mansouripour, N. (2015). Exam anxiety and ways to overcome it. National conference of applied researches in educational sciences and psychology and social harms of Iran, January 2014. [In Persian]

Zeidner, M., & Schleyer, E. J. (1999). Test anxiety in intellectually gifted school students. Anxiety, Stress and Coping, 12(2): 163-189. https://doi.org/10.1080/10615809908248328.