تاثیر ایدئولوژی بر قانونگذاری کیفری با رویکردی به اندیشه ‏های سیاسی مدرن

فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

دوره 4، شماره 1(پیاپی13)، دی 1402، صفحه 25-53   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد شمعی^{* 1}؛ کوروش معلمی²؛ محمد شهانقی³

¹دکترای تخصصی، مدرس دانشگاه اصفهان و دانش آموخته دکتری حقوق عمومی (نویسنده مسئول): [e-mail]

²کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، تبریز، ایران، [e-mail]

³کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد الکترونیک، تهران، ایران. [e-mail]

چکیده

قانون‌گذاری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مقوله‌های حقوق عمومی، فرایندی است که تنها منجر به تولد متن جدید قانون به‌واسطۀ نمایندگان مجلس نمی‌شود؛ بلکه مسلماً کاستن از حجم قوانین را در مواقع لازم و ضروری باید از کارکردهای نظام تقنینی به شمار آورد. این موضوع به‌ویژه در شاخۀ حقوق جزا واجد اهمیت است؛ زیرا به دلایل مختلف، شاهد افزایش حجم قوانین کیفری و درنتیجه تحدید حقوق بنیادین و آزادی‌های عمومی افراد بوده‌ایم. رابطۀ بین ایدئولوژی دولت و تقنین کیفری، به دلیل میان‌رشته‌ای‌بودن و تعامل با حقوق عمومی و علوم سیاسی از یک سو و تعامل با جرم‌شناسی از سوی دیگر، کمتر مجال بحث و تحلیل در مجامع علمی و دانشگاهی کشور را پیدا کرده است؛ از‌ این‌رو، در این مقاله پس از شناخت مفهوم ایدئولوژی، اثرگذاری ایدئولوژی دولت بر فرایند قانونگذاری کیفری را در دوره‌های مختلف تاریخی بررسی می‏شود. با توسعۀ مداخله‌های روزافزون دولت در زندگی فردی و اجتماعی شهروندان، این پرسش مهم مطرح می‌شود که در رابطه با وضع قوانین در شاخۀ حقوق جزا، قانون‌گذار از چه عواملی تأثیر می‌پذیرد و تابع چه اصولی است. در این مجال، به عوامل مؤثر بر فرایند تقنین کیفری (جرم انگاری) اشاره خواهیم کرد. فارغ از ارائۀ مدل تقسیم‌بندی‌شده‌ای از عوامل سیاسی، اقتصادی و..، می‌توان از اثرگذاری ایدئولوژی، به‌عنوان یک عامل سیاسی اثربخش بر وضع قانون سخن گفت. روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

دولت؛ ایدئولوژی؛ قانونگذاری؛ نظریه های سیاسی

مراجع