پیامدهای ژئومورفولوژیکی دامنه‌ای متأثر از زمین‌لرزه سال 1396سرپل ذهاب-ازگله

جغرافیای طبیعی

مقاله 6، دوره 16، شماره 59، فروردین 1402، صفحه 87-105   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

امجد ملکی^{* 1}؛ علی عبدالملکی²

¹دانشیار، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

²دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

زمین‌لرزه‌ها به‌عنوان یکی از مخاطرات طبیعی مخرب و درعین‌حال ناگهانی‌ترین نیروی طبیعی به شمار می‌رود که درنتیجه شکست و تغییر مکان سنگ‌های زیر سطح زمین ایجاد می‌گردد. به دنبال وقوع زمین‌لرزه‌ها بسیاری از مخاطرات ژئومورفولوژیکی و پیامدهای محیطی به وقوع می‌پیوندد که موجب ایجاد خسارت زیادی به نواحی مستعد می‌گردد. منطقه مورد تحقیق باالقوه بسیار مستعد وقوع انواع حرکات و ناپایداری‌های ژئومورفولوژیکی است. در اثر زمین لرزه ازگله و سرپل ذهاب ناپایداری های ژئومورفولوژیکی فراوانی در مناطق تحت پوشش ایجاد شده است. وقوع زمین‌لرزه‌ها و تکان‌های ناشی از آن، وجود ساختمان زمین‌شناسی شکننده با لایه‌بندی سخت و سست، شیب زیاد و سابقه وقوع ناپایداری درگذشته از عوامل تشدیدکننده ایجادوفعال شدن فرآیندهای ژئومورفولوژیک در منطقه شده است. قرار گرفتن لایه‌های سخت آهک آسماری بر روی لایه‌های سست مارن و شیل پابده با خاصیت خمیری شدن متاثراز لرزش های ناشی از زمین‌لرزه از عوامل ذاتی واصلی وقوع زمین‌لغزش‌های بزرگ همچون زمین‌لغزش قورچی باشی- مله کبود و پهنه‌های لغزشی بزرگ در شمال فلات دالاهو است. وقوع جریان واریزه‌ای، نشست زمین و گسترش جانبی، بهمن‌های سنگی و سایر ناپایداری‌های دامنه‌ای در منطقه موردمطالعه از دیگر فرآیندهای ژئومورفولوژیک ناشی از زمین‌لرزه 21 آبان 1396 است که درنتیجه نزدیکی به کانون سطحی زمین‌لرزه،رخدادهای لغزش‌های قدیمی، توپوگرافی منطقه و شرایط سخت کوهستانی شرایط مساعدی را برای تشدید لغزش و سایر فرایندها و پیامدهای ژئومورفولوژیکی ایجاد کرده است.

کلیدواژه‌ها

زلزله سرپل ذهاب-ازگله؛ ناپایداری های ژئومورفولوژیکی؛ چین خوردگی‌ جوان زاگرس؛ فرایندهای دامنه‌ای؛ پیامدهای محیطی

مراجع

1- آرین، مهران. سیداحمد. هاشمی (1387): پهنه‌بندی لرزه زمین ساختی زاگرس"، مجله علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، 18 (69)، 76-63.

2- تبرزرد، فیروز. ملکی، امجد (1398): بررسی فرآیندهای ژئومورفولوژیکی و پیامدهای محیطی متأثر از زلزله از گله سرپل ذهاب. پایان‌نامه کارشناسی ارشد هیدروژئومورفولوژی در برنامه‌ریزی محیطی. دانشگاه رازی کرمانشاه.

3- حق‌شناس، ابراهیم. عشایری، ایمان. موسوی، سید مجتبی. بیگلری، مهنوش (1396): گزارش زمین‌لرزه 21 آبان ماه 1396 سرپل ذهاب استان کرمانشاه، ویرایش پنجم. جلد دوم پدیده‌های ژئوتکنیکی.

4- سیف، عبدالله. انتظاری، مژگان. بیرانوند، حجت‌ا... (1395): برآورد شاخص‌های مورفومتری زمین‌لغزش کبیر کوه، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 15، تابستان 1395.

5- عبدالملکی، علی. ملکی، امجد، خزایی، علی (1400): پایش جابجایی ارتفاعی زمین و تحلیل اثرات ژئومورفولوژیکی آن با استفاده از داده‌های دورسنجی. سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی (سال دوازدهم/ شماره چهارم) زمستان 1400.

6- عبدالملکی، علی. ملکی، امجد. خزایی، علی (1399): پایش تغییرات کمی و کیفی منابع آب سطحی متأثر از زلزله با استفاده از سنجش از دور )مطالعه موردی سرپل ذهاب. زلزله 21 آبان 1396). پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا، گرایش ژئومورفولوژی در برنامه‌ریزی محیطی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیای دانشگاه رازی، سال 1399.

7- عوضیان، فرشاد. ملکی، امجد (1396): پهنه‌بندی پتانسیل زمین‌لغزش در روستاهای اسلام‌آباد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد هیدروژئومورفولوژی در برنامه‌ریزی محیطی. دانشگاه رازی کرمانشاه.

8- علایی طالقانی، محمود. رحیم زاده، زهرا (1391): نقش گسل کرند در تحول شکل چین ها در شمال غرب (مطالعه موردی ناودیس معلق ریجاب)، جغرافیا و توسعه شماره 30 بهار 1392.

9- علایی طالقانی، محمود (1388): ژئومورفولوژی ایران، انتشارات قومس، چاپ هفتم، 1391.

10- فاطمی عقدا، سید محمود. مهدویفر، محمدرضا (1393): پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش‌های ناشی از زمین‌لرزه 1375 سرعین، ایران با استفاده از روش‌های کیفی و کمی، نشریه زمین‌شناسی مهندسی جلد هفتم، شماره 1 بهار و تابستان 1392.

11- کرمی، فریبا. بیاتی خطیبی، مریم. ملکی، شهرام (1396): بررسی مخاطرات ناشی از زلزله اهر ورزقان در حوضه سرند چای و پیرامونان. مجله مخاطرات محیط طبیعی، دوره ششم، شماره 14، زمستان 1396.

12- کلانتری، افشین. داودی، محمد (1391): مروری بر مخاطرات ژئوتکنیکی و آسیب‌های سازه‌ای در زلزله‌های 21 مرداد 1391 اهر ورزقان، پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله.

13- گزارش زمین‌لرزه 21 آبان ماه (1396): سرپل ذهاب استان کرمانشاه (ویرایش پنجم(، جلد اول جنبه‌های زلزله‌شناسی. پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله. 5 دی‌ماه 1396.

14- مقیمی، ابراهیم (1392): ژئومورفولوژی ایران، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، چاپ دوم.

15- نادری، فتح‌ا.... فتوحی، صمد. نگارش، حسین. خلیلی، مرضیه (1399): تحلیل و پهنه‌بندی ناپایداری‌های ژئومورفولوژیکی ناشی از زلزله از گله (21 آبان 1396، 7.3Mw=)، در استان‌های ایلام و کرمانشاه. فصل­نامه علمی پژوهشی زمین‌شناسی محیط‌زیست سال چهاردهم، شماره 52، پاییز 99.

 

16- Arif, Ismul,H, Kirbani Sri,B, Subagyo, Pramumijoyo And Hary Christade, H(2018): Regional Landslide Potential Mapping In The Earthquake- Prone Areas Of The Kepahiang Regencu, Bengkulu Pronce, Indonesia, Published Of Geos Ciences Jornal 2018.

17- Chi-Yuen Wang, Doglas S. Dreger, CHANG- Ho Wang,Deniel. Mayeri, (2003): Field Relations Among Cosicmic Ground Motion, Water Level Change And Liquefaction For The 1999 Chi-Chi (Mw=7.5) Earthquake,Taiwan.

18- Cheng-Shin Jang, Cheng-Wiung Liu (2008): Hydro Geological Proprtise Of The Rivwer Choushiu Allvial Fan Aquifer Due The 1999 Chi-Chi Earthquake.TAIWAN. Hydro Geological Journal.

19- Ferretti A, Monti A, Prati C, Rocca F, Massonet D. (2007): Insar Principles: Guidelines Forsar Inter Ferometry Processingand Inter Pretation. Https://Www.Researchg Ate. Net/Publication/234226330 Insar Principles Guidelines For SAR Inter Ferometry Processing And Interpretation.

20- Harp L. And Anthony J. Crone (2005): Landslides Triggered By The Octocber Y.8.2005 Pakistan Earthquake And Associted Land Slide- Dammed Resernors, U.S Geologic Survey.

21- Kargel.J. S. G. J. Leonard, Dan H. Shugar (2015): Geomorphic And Geologic Controls Of Geohazards Induced By Nepal’s 2015 Gorkha Earthquake.

22- Pain. C.F. (1972): Charteristics And Geomorphic E Ffects Of Earth Quake Initated Land Slides In The ADELBERT Range PAPUA New GUINEA, Engineering Geology,Elsevier Publishing Company,Amesterdam- Printed In The Netherland.

23- Shiva, C, (2015): Earthquake In Nepal: A Misrabale Envirmental Hazard Visited By Nature. Academic Voices 2015.

24- Sujit, D, (2011): Earthquake Geology, Geomorphology And Scenario In North East India: An Appraisal. National Workshop Onearthquake Risk Mitigation Strategy In North East Ke Risk Mitigation Strategy In North East February 24-25, 2011, Guwahati, Assam.

25- Turker, M.San, B.T, Detection Of Collapsed Buildings Caused By The (1999): Izmit, Turkey Earthquake Through Digital Analysis Of Post-Event Aerial Photographs". International Journal Of Remote Sensing. Pages 4701-4714 | Published Online: 26 Nov 2010. Https://Doi.Org/10.1080/01431160410001709976.