تبیین نقش اقوام در گسترش کالبدی- فضایی شهرهای چند قومیتی (نمونه موردی : شهر دوگنبدان)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 60، مهر 1402، صفحه 30-49   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

جلال کامران¹؛ کرامت اله زیاری^{* 2}؛ کیانوش ذاکر حقیقی²

¹دانشجو دکتری، گروه شهرسازی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

²استاد مدعو، گروه شهرسازی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

چکیده

شهرها به دلایلی چون رشد سریع جمعیت، مهاجرت اقوام با فرهنگ‌های متفاوت، عدم وجود برنامه و مدیریت کارآمد با مشکلاتی مانند ساختار کالبدی-فضایی ناهماهنگ و عدم وجود هویت شهری روبه‌رو شده‌اند. شهر دوگنبدان با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقتصادی که دارا می‌باشد به عنوان یکی از شهرهای مهم نفتی و مهاجرپذیر است که وجود اقوام مختلف از جمله ترک، لر، کرد و غیره در ساختار شهر از لحاظ ابعاد کالبدی-فضایی ، اقتصادی و اجتماعی چندگانگی به وجود آورده است. در همین راستا، در این پژوهش، هدف اصلی تبیین نقش اقوام در گسترش کالبدی-فضایی شهرها چند قومیتی(شهر دوگنبدان) است. این مقاله به لحاظ روش توصیفی-تحلیلی و از لحاظ هدف و ماهیت توسعه‌ای-کاربردی می‌باشد. برای شناسایی میزان تأثیرگذاری مؤلفه‌های تأثیرگذار بر ساختار کالبدی-فضایی یکپارچه شهر دوگنبدان از نرم افزار Spss و روش تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عوامل اقتصادی بیشترین تأثیر را در شکل‌گیری الگوی کنونی توسعه شهر دوگنبدان داشته‌اند. بررسی علل این توسعه ناموزون شهر و تأثیر پذیرفته از مهاجرت اقوام نشان دهنده آن است که شهر دوگنبدان در ۱۵ سال اخیر شاهد ناپایداری الگوی توسعه شهر بوده است و هم‌چنین، عوامل استخراج شده به ترتیب عامل شهر پاک و قابل زیست، شهری قوم محور، شهری اجتماع محور، شهری کالبد محور و در نهایت شهری اقتصاد محور از لحاظ محتوایی و طبق مرور متون نظری ارتباط نزدیکی با محدوده مطالعاتی دارند، نام‌گذاری شده است و در پیدایش و تکوین محلات شهر دوگنبدان اثرگذاری بیشتری داشته است.

کلیدواژه‌ها

کلمات کلیدی :گسترش کالبدی-فضایی؛ اقوام؛ شهرهای چند قومیتی؛ شهر دوگنبدان

مراجع

 منابع فارسی

سلیمانی مهرنجانی، م. مرصوصی، ن. دیوسالار، اسدالله، س.الملک فرد، ج.(1397). تحلیل عوامل و فرآیندهای محلی در تحولات فضایی شهر بجنورد طی سال های 1345 تا 1395. فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 10 (3)، 341-360.

سلیمی، س. م. حیدری، ج. نیکو ا.(1395). بررسی و تحلیل تاریخی عوامل موثر بر همگرایی و واگرایی اقوام ایرانی (نمونه پژوهی: قوم کرد). فصلنامه مطالعات تاریخ انتظامی، 3(8): 75 - 98.

شریف زادگان، م.ابراهیمی، ع.(1391). مدل‌سازی تغییرات فضایی در کاربری زمین و توسعه شهری با استفاده از مفهوم ماشین‌های سلولی. مجله علمی معماری و شهرسازی صفه، 22(4)، 4، 55-74.

صفایی پور، ز. آزادخانی، پ.(1399). بررسی نقش قومیت در دستیابی به توسعه پایدار شهری (نمونه موردی: محلات شهر ایلام). علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی) ، 16(33) ، 108-119.

طهماسبی زاده، ر. اسماعیلی، ر. حقیقتیان، م. (1401). بررسی عوامل مؤثر بر وفاق اجتماعی، در بین گروه‌های قومی ساکن در شاهین شهر (مورد مطالعه شهروندان 15تا 65 سال). فصلنامه‌ جامعه‌شناسی سیاسی ایران, 5(1).

منتظری،م. جهانشاهلو، ل. ماجدی، ح.(1396). تحولات ساختار کالبدی – فضایی شهر یزد و عوامل مؤثر بر آن. فصلنامه مطالعات محیطی هفت حصار، 6(21): 27-42.

منصوریان، ح. رجایی، س.ع. حاتمی، ا. عاشوری، ح. (1398). آسیب شناسی مدیریت شهری در شهر اقوام (مطالعۀ موردی: شهر نورآباد، استان لرستان). جغرافیای اجتماعی شهری، 6(1) ، 193-211.

نجفی، ک. فرهمند، م. (1398). بررسی عوامل مؤثر بر وفاق اجتماعی اقوام لک و لر (مورد مطالعه: مردان شهر خرم‌آباد).توسعه اجتماعی, 13(4), 153-186.

References

Askari, N. Ezzati, E. Faraji Rad, A. (2017). An Analysis of the Role of Ethnicity (Kurds) in the Organization of Tehran Municipal Squares with Consideration of Middle East Developments (with Emphasis on Divergence and Food Security. Quarterly Journal of New Attitudes in Human Geography, 9 (4), 121-139.

Azami-Aghdash, S. Ghojazadeh, M. Dehdilani, N. Mohammadi, M. (2014). Prevalence and causes of cesarean section in Iran: systematic review and meta-analysis. journal of public health, 43(5), 545.

Korotaev, V.V., Pantiushin, A.V., Serikova, M.G. Anisimov, A.G. (2016). Deflection measuring system for floating dry docks. Ocean Engineering, 117, 39-44.

Knies, G. Nandi, A. Platt, L.(2016). Life satisfaction, ethnicity and neighborhoods: Is there an effect of neighborhood ethnic composition on life satisfaction?. Social science research, 60, 110-124.

Lotfata, Y. Lotfata, A. (2018). Effect of physical changes on the spatial structure of historical area, the Historical District of Urmia city as a case study. Journal of Sustainable Development, 11(4), 174.

Montazeri, M. Jahanshahloo, L. Majidi, H. (2017). The evolution of the physical-spatial structure of Yazd city and the factors affecting it. hafthesar. 6 (21) :27-42. (In persian)

Nasiri Lakeh, M. Molaei Hashjin, N. Pourmozan, I. (2019). Analysis of modern rural management system and rural-environmental-ecological and physical-spatial development (Case study: Central region of Guilan province).Journal of New Attitudes in Human Geography, 11 (3), 223-244. (In persian)

Naghibi, F. Shirmohammadi, H. (2008). Physical spatial development: a GIS analysis with emphasis on environmental impacts-case study Nalo’s city, Iran. Journal of Environmental Health Science & Engineering, 5(1), 43-50.

Rong-Jun, C. Xiang-Lin, H. Siu-Ming, L. Hong-Xia, G. (2014). A control method applied to mixed traffic flow for the coupled-map car-following model. Chinese Physics B, 23(3), 030507.

Sandercock, L. (2009). Towards a cosmopolitan urbanism: from theory to practice. In L. Sandercock, & G. Attili, Where Strangers Become Neighbours: Integrating Immigrants in Vancouver, Canada (Urban and Lanscape Perspectives ed., 4: 193-230.

Schneider-Sliwa, R. (2015). Urban geography. Spring.

Shankar, R. Shah, A.(2003). Bridging the economic divide within countries: A scorecard on the performance of regional policies in reducing regional income disparities.World development, 31(8), 1421-1441.

Salimi, S.M. Heidari,J. Nikjoo,I.(2016).Historical Examination and Analysis of Factors Affecting Iranian Ethnicities' Convergence and Divergence (case study: the Kurdish nation). Disciplinary history studies. Article 4, 3(8): 75-98. (In persian)

Sharifzadegan, M. Ebrahimi, A.(2012). Modeling spatial changes in land use and urban development using the concept of cellular machines. Scientific Journal of Soffeh Architecture and Urban Planning, 22(4), 4, 55-74. (In persian)

Soleimani Mehrnjani, M. Marsousi, N. Divasalar, Assadollah, S. Al-Molk Fard, J.(2018). Analysis of local factors and processes in the spatial developments of Bojnourd city during the years 1345 to 1395. Quarterly Journal of New Attitudes in Human Geography, 10 (3), 341-360. (In persian)

Wang, S., & Liu, X. (2017). China’s city-level energy-related CO2 emissions: Spatiotemporal patterns and driving forces. Applied energy, 200.