بازتاب هفت خان رستم، اسفندیار و دوازده خان هرکول

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

دوره 15، شماره 56، تیر 1402، صفحه 531-551   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2021.1890201.1813

نویسندگان

نگهدار شادکام¹؛ سید احمد حسینی کازرونی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.

²استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.

چکیده

اسطوره ­ها، حکایت ­های روزگار کهن و ماجرای ماقبل تاریخ هستند که بن­ مایه ­ای از حقیقت دارند و از طریق نقل، از پیشینیان به آیندگان منتقل شده ­اند. اقوام ایرانی و یونانی در گذشته به دلیل مبادلات فرهنگی، دارای اسطوره­ های نزدیک به هم و مشترک بوده ­اند. به همین دلیل است که نسبت به پهلوانانی چون: رستم، اسفندیار در ایران، و هرکول در یونان، با نگاهی احترام آمیز و حتی تقدس می ­نگریسته ­اند. بخشی از اساطیر در اعداد نمود پیدا کرده­ اند از آن جمله: عدد هفت و دوازده، در شاهنامه فردوسی به هفت­خان رستم و اسفندیار اشاره شده که مضمون ­های این حکایت ­ها، با دوازده ­خان هرکول می­ تواند مرتبط باشد. کنکاش در خان‌های اساطیری، باعث کشف اشتراک­ های فرهنگی ایران و یونان می­ شود. اختلافات و اشتراکات  میان آن­ ها، روند توسعه فرهنگی این ملت­ ها را تا حد زیادی روشن می­ کند. سه پهلوان اساطیری- رستم، اسفندیار و هرکول- دارای ظرفیت­ های فراطبیعی بوده ­اند. اشتراک عمل سه پهلوان، گزینش راه دشوار به جای راه سهل و آسان بوده است.

کلیدواژه‌ها

اساطیر؛ شاهنامه؛ اعداد؛ خان‌ (خوان)؛ اشتراکات و افتراقات خان ها (خوان ها)

مراجع

کتاب‌ها

قرآن مجید. اسلامی ندوشن، محمدعلی (1391) زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تهران: شرکت سهامی انتشار.

بهار، مهرداد (1391) پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: میترا.

روزنبرگ، دونار (1386) اساطیر جهان، عبدالحسین شریفیان، جلد 1، تهران: اساطیر.

سرّامی، قدمعلی (1373) از رنگ گل تا رنج خار، تهران: علمی فرهنگی.

شمیسا، سیروس (1378) کلیات سبک‌شناسی، تهران: فردوسی.

فره‌وشی، بهرام (1390) جهان‌فروری، تهران: دانشگاه تهران.

کزازی، میرجلال‌الدین (1385) نامۀ باستان، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

معین، محمد (1387) فرهنگ فارسی معین، تهران: آزاد.

نفیسی، سعید (1385) اودیسه هومر، تهران: علمی و فرهنگی.

واحددوست، مهوش (1389) رویکردی علمی به اسطوره‌شناسی، تهران: سروش.

مقالات

حبیبی، اصغر، سید صادقی، سید محمود، اردلانی، شمس الحاجیه. (1398). خودپرورانی یا دیدار با خویشتنِ خویش در هفت‌خوان رستم و اسفندیار از دیدگاه روانکاوی یونگ. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 11(39)، 77-98.