ارائه مدل ارتقاء رهبری اخلاقی در مدیریت ستادی وزارت آموزش و پرورش

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 63، خرداد 1402، صفحه 30-57   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علیرضا سلطانی فرد¹؛ امیر حسین محمد داودی^{* 2}؛ نادرقلی قورچیان³

¹دانشجوی دکتری رشته مدیریت آموزشی، گروه مدیریت آموزشی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار گروه مدیریت اموزشی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران و استاد مدعو واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³استاد و مدیر گروه دکتری مدیریت آموزشی و آموزش عالی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف ارائه مدلی برای ارتقاء رهبری اخلاقی در مدیریت ستادی وزارت آموزش و پرورش انجام پذیرفت.
روش: این پژوهش توسعه ای - کاربردی از نوع پژهش های آمیخته(کیفی – کمی) است که در بخش کیفی از روش تحلیل مضمون برای شناسایی ابعاد، مولفه ها و عوامل موثر استفاده شد و در بخش کمی از روش توصیفی-پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری در بخش کیفی شامل اعضای هیات علمی دانشگاه در رشته های مدیریت آموزشی و مدیریت فرهنگی همچنین مدیران ارشد وزارت آموزش و پرورش بودند که با 14 مصاحبه به اشباع نظری رسید. در بخش کمی با فرمول کوکران تعداد 202 نفر از مدیران کل و معاونین در سطح ستادی وزارت آموزش و پرورش به عنوان نمونه انتخاب شدند. روایی پرسشنامه با روش CVR  تایید شد. آلفای کرونباخ با ضریب 0.802 نشان از پایایی بالای این پرسشنامه دارد.
یافته ها: در بخش کیفی برای رهبری اخلاقی 5 بعد و 31 مولفه و برای عوامل موثر بر رهبری اخلاقی 9 عامل اصلی و 43 عامل فرعی شناسایی گردید. با توجه به نتایج به دست آمده، مدل تحقیق نشان داد که از بین ابعاد رهبری اخلاقی و عوامل موثر بر رهبری اخلاقی، ابعاد رهبری اخلاقی با ضریب 0.524 و عوامل موثر با ضریب 0.491 بر رهبری اخلاقی تاثیر دارند که نشان دهنده این است که ابعاد  اهمیت بیشتری در ارتقاء رهبری اخلاقی دارند.
نتیجه گیری: مدیریت ستادی در وزارت آموزش و پرورش از طریق بکارگیری مولفه های رهبری اخلاقی بهتر می تواند رهنمودهای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را محقق کند.

کلیدواژه‌ها

رهبری؛ اخلاق؛ ارتقاء رهبری اخلاقی؛ آموزش و پرورش

مراجع

ایمانی، محمد نقی. یوسفی، زهره. شریفی، اصغر. (1400). ارائه مدل پیش بینی رهبری اخلاقی بر اساس متغیرهای هنجاری و فردی (رفتاری)، مشاوره شغلی و سازمانی، 13(1): 183-200.

بادله، علیرضا. نعمتی، سمیه. حسینی، حسن. (1399). رابطۀ رهبری اخلاقی مدیران مدارس با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان دورۀ ابتدایی، مدیریت مدرسه، 8(1): 114-97.

تاجدار، سمیرا و صفر محمدلو، شیما. (1398). بررسی رابطه رهبری اخلاقی و توانمندسازی روانشناختی با توجه به نقش تعدیلگری رفتار شهروندی سازمانی، دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 17(2): 61-76.

حبیبی، شهربانو. محمد داوودی، امیرحسین. محمدخانی، کامران. (1400). ارائه مدل ارتقاء اخلاق حرفه‌ای مدیران مدارس متوسطه شهر تهران، تحقیقات مدیریت آموزشی، 12(3): 293-307.

خدایی، ارشیا. فرهی، علی. طاهرپور کلانتری، حبیب الله. بازرگان، عباس. زاهدی، سید محمد. (1400). ساخت و اعتباریابی ابزار سنجش رهبری اخلاقی مدیران بخش دولتی ایران، پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 12(3): 9-39.

رستگار، سحر. عنایتی، ترانه.(1399). رابطه رهبری اخلاقی با عملکرد شغلی اعضای هیأت علمی دانشگاه ها، اخلاق در علوم و فنّاوری، ۱۵ (۱) :۹۹-۱۰۷.

رجب دری، حسین. مالمیر، مریم. خرمین، منوچهر. (1400). رابطه رهبری اخلاقی و خلاقیت کارکنان: نقش تعدیل‌گر ارتباط مدیر و کارکنان، اخلاق در علوم و فنّاوری، ۱۶ (۲) :۱۰۸-۱۱۴.

زارع، امین. رمضانی قطب آبادی، علی. فرهادی، پیام. (1398). تاثیر رهبری خودکامه بر سکوت و رفتارهای کاری مخرب: تبیین نقش میانجی‌گر معضلاتِ درک شدنِ اشتباه، چشم انداز مدیریت دولتی، 10(1): 171-187

سلیم زاده، کمال. محمدی، اسفندیار. سلیم زاده، جمال. محمدی، اسفندیار. (1399). بررسی تاثیر رهبری استراتژیک بر نوآوری استراتژیک با نقش تعدیل گر هوشیاری کارآفرینانه (مطالعه موردی: شرکت های تولیدی استان ایلام)، آینده پژوهی مدیریت، 31 (2): 141-122.

شفیع زاده، حمید. اسلامی، فرشته. (1395). بررسی رابطه رهبری اخلاقی مدیران مدارس با کیفیت زندگی کاری معلمان، مدیریت فرهنگی، 10 (3): 109-122.

طیبی، سعید. شجاعی، سامره. چراغعلی، محمود رضا. (1400). الگوی ساختاری جو اخلاقی مبتنی بر رهبری پدرسالارانه در ادارات کل آموزش و پرورش استان‌های شمالی کشور، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، 15(1): 189-212.

عباس پور، محمدرضا. اکبری، احمد. زیرک، مهدی. مؤمنی مهمویی، حسین. (1399). طراحی مدل مطلوب رهبری اصیل برای مدیران مدارس، مدیریت مدرسه، 8(4): 27-1.

علیمحمدی، سعیده. صالحی، مسلم. احمدی، عباداله. امیریان زاده، مژگان.(1400). تدوین و ارزیابی مدل رهبری اخلاقی در سازمان آموزش و پرورش استان فارس: رویکرد ترکیبی، مدیریت بر آموزش سازمانها، ۱0 (۲):۱۳-۵۰.

قنبری، سیروس. عبدالملکی، جمال. (1400). نقش رهبری اخلاقی در وفاداری سازمانی با میانجی‌گری فضیلت سازمانی، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 11(38): 47-66.

مجدزاده، منور. هویدا، رضا. رجایی پور، سعید. (1398). شناسایی و اعتباریابی ابعاد و مؤلفه‌ها و ارزیابی میزان اعمال رهبری اخلاقی مدیران دانشگاهی از دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاه، مدیریت و برنامه ریزی در نظام های آموزشی، 12(2): 267-294.

ویسه، صید مهدی. کرامتی، حسین. شیری، اردشیری. (1400). بررسی تأثیر رهبری اخلاقی و نگرش مثبت مدیران بر ایجاد اصالت کار با لحاظ کردن نقش میانجی حمایت سازمانی درک‌شده (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی دزفول)، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 11(38): 3-24.

Ahmad, S., Islam, T., Sadiq, M., & Kaleem, A. (2021). Promoting green behavior through ethical leadership: a model of green human resource management and environmental knowledge, Leadership & Organization Development, 14 (1):13-22.

Aljbour, H. (2020). The extent of practicing ethical leadership by public secondary school principals in Amman, Journal of Education and Practice, 11(4): 57-63.

  Arar, K., Haj, I., Abramovitz, R. and Oplatka, I. (2016), Ethical leadership in education and its relation to ethical decision-making: The case of Arab school leaders in Israel, Journal of Educational Administration, 54 (6): 647-660.

Boydak Özan, M., Yavuz Özdemir, T., & Yirci, R. (2017). Ethical Leadership Behaviours of School Administrators from Teachers’ Point of View, Foro de Educación, 15(2): 161-184.

Carrington, S., & Kimber, M. (2020). Ethical leadership for inclusive schools, Australian Educational Leader, 42(2) :10-14.

Işik, A. N. (2020). Ethical leadership and school effectiveness: The mediating roles of affective commitment and job satisfaction, International Journal of Educational Leadership and Management, 8(1): 60-87.

Luthra, A., & Dahiya, R. (2015). Effective Leadership is all About Communicating Effectively: Connecting, Leadership and Communication, International Journal of Management and Business Studies, 5(3): 43–48.

Markey, K., Ventura, C. A. A., Donnell, C. O., & Doody, O. (2021). Cultivating ethical leadership in the recovery of COVID‐19, Journal of nursing management, 29(2) :351-355.

McKimm, J., & McLean, M. (2020). Rethinking health professions’ education leadership: Developing ‘eco-ethical’leaders for a more sustainable world and future, Medical teacher, 42(8): 855-860.

Zeng, J., & Xu, G. (2020). Ethical leadership and young university teachers’ work engagement: a moderated mediation model, International journal of environmental research and public health, 17(1): 21.