شناسایی عناصر و مولفه‌های تشکیل دهنده‌ی مدل‌های ذهنی مدیران سازمان آموزش و پرورش ایران

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 16، شماره 4 - شماره پیاپی 62، اسفند 1401، صفحه 246-275   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد بلال حبشی¹؛ جواد سلیمانپور^{* 2}؛ میترا صدوقی³

¹دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه مدیریت آموزشی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن ، ایران

²استادیارعلوم تربیتی، گروه مدیریت آموزشی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران.

³استادیار علوم تربیتی، گروه مدیریت آموزشی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران

چکیده

هدف ازاین پژوهش، شناسایی عناصر و مؤلفه های تشکیل دهنده ی مدل های ذهنی مدیران سازمان آموزش و پرورش می باشد. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری کلیه مدیران رسمی آموزش و پرورش ایران در سال تحصیلی 1401-1400 بودند. نمونه گیری به روش تصادفی خوشه ای انجام گردید. براساس جدول مورگان از بین 97596 نفرمدیران ، تعداد430 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارگردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه توسط متخصصان صاحب نظر (خبرگان) تایید شد. پایایی پرسشنامه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ  بالاتر از70/0 به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی- تاییدی و ارائه مدل معادلات ساختاری در نرم افزار SPSS و PLS انجام شد. نتایج یافته ها نشان داد که مقدار معیار GOF برابر 767/0  بود و نشان از برازش کلی قوی مدل در این پژوهش دارد. ضریب همبستگی اسپیرمن بین ابعاد نشان داد که تمامی ابعاد با یکدیگر همبستگی مثبت و معنا داری دارند. همچنین با محاسبه ضریب مسیر، اولویت بندی عناصر تشکیل دهنده مدل های ذهنی مدیران در ابعاد ( شرایط علّی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها) ارا ئه شد. اولویت اول  به ترتیب به برنامه ریزی، ارزش محوری، ترک تعصب، ارتقای سطح فنی و حرفه ای کارکنان و مشارکت پذیری داده شد. در نهایت الگوی مدل ذهنی مناسب سازمان آموزش و پرورش ایران طراحی و پیشنهاد گردید.

کلیدواژه‌ها

مدل های ذهنی؛ مدیریت آموزشی؛ سازمان آموزش و پرورش

مراجع

اربابیان، زهرا. خورشیدی، عباس. شهریاری، محمدرضا. شریفی، مانی.(1399).ارائه الگو ی مدیریت توانمند سازی برای مدیران مدارس متوسطه آموزش و پرورش، مشاوره شغلی و سازمانی، 12(2):2.

احسانی، وحید. واعظی، موسی. نجفی‌، سید محمد باقر. سهیلی، فرامرز. (1395). مقدمه ای بر تبیین جایگاه مفهوم اثربخشی در مدل ذهنی رایج در ایران در راستای بررسی علل کم­توجهی به اثربخشی پژوهش­های فرایندة کشور، سیاست نامه علم و فناوری، 6، (2): 5- 27.

اسکات، ریچارد.(1998).سازمانها سیستمهای حقوقی، حقیقی و باز، ترجمه محمدرضا بهرنگی- برنجی، چاپ چهارم، تهران: کمال تربیت.

ایمانی، جواد. باقری، مهدی. قورچیان، نادرقلی. جعفری، پریوش .(1396). بررسی مؤلفه­ها و شاخص­های اثربخشی مدارس برای ارائه مدل در راستای بهبود سیستم آموزش مدارس، فصلنامه پژوهش­های رهبری و مدیریت آموزشی، 4، (14)  : 25- 61.

بازرگان ، عباس.( 1395). مقدمه ای بر روشهای تحقیق کمی - کیفی، تهران : نشر دیدار.

پورمیرزا، حمیدرضا. سجادی، سید خلیل­الله.(1393). بررسی مدل ذهنی مدیران موفق بانک شهر، فصلنامه مدیریت، 14(1):  115- 140.

تدریس حسنی، معصومه. امیری، مقصود. رحمانسرشت، حسین. یوسفلی، امیر.(1401). بررسی نقش مدل های ذهنی بر عملکرد  سازمانی مبتنی بر کارت امتیازی متوازن پایدار مورد مطالعه شعب بانک رفاه استان گیلان، تصمیم گیری و تحقیق در عملیات، 7 (1):  54-53.

جریحی، عبدالرحمان. نیلی، محمدرضا. نوروزی، داریوش. سعدی پور، اسماعیل.(1398).تدوین و اعتباریابی الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه مدل ذهنی، روش ها و مدل های روان-شناختی، 10 (35): 67-47.

جوهچ، ماری.(1993). نظریه سازمان مدرن، نمادین-تفسیری و پست مدرن، ترجمه حسن دانایی فرد، چاپ یازدهم، تهران: موسسه کتاب مهربان نشر.

خلخالی، علی. (1394). تئوری مدیریت پیشرفته ( بازخوانی و بازسازی نقش رشته ­ها)، مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد، تنکابن.

رجبعلی­بگلو، رضا. فتاحی، رحمت الله. پریرخ، مهر.(1394). توسعه و تکامل مفهوم مدل ذهنی دریافت نظام­های اطلاعاتی از نگاهی عام تا پیش­بینی عملکرد، مجله مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 4 (4) 18- 1.

سلامی، تکتم. طاهری­لاری، مسعود.(1395). عوامل موثر بر شکل ­گیری مدل­های ذهنی مدیران (مورد مطالعه شهرداری شهر مشهد)، همایش بین­المللی مدیریت نوین در افق.

سنگه ، پیتر.(1988). پنجمین فرمان خلق سازمان یادگیرنده، (ترجمه کمال هدایت و روشن مشاوره آموزش تحقیق، سازمان مدیریت صنعتی)، چاپ سیزدهم، انتشارات تهران.

عباسی دومشهری، زهرا. (1397). مدیریت مدل­های ذهنی در فرایند تغییر سازمانی، کنفرانس بین ­المللی مدیریت و توسعه پایدار، تهران: ایران.

عدلی، فریبا. مطلبی ورکانی، ابوطالب .(1397). درک مدیران مدارس از ماهیت و کارکرد تخصصی و حرفه­ ای خود، مدیریت مدرسه، 6 (2): 29.

علی­محمدی، غلامعلی. جباری، نگین. نیازآذری، کیومرث.(1398). توانمندسازی حرفه­ ای معلمان در چشم­ انداز آینده و ارائه مدل، فصلنامه نوآوری­های آموزشی، 18، (69): 7 .

کرس ول، جان دبلیو.(2009). طرح پژوهشهای رویکردهای کمی- کیفی، ترکیبی، ترجمه علیرضا کیامنش و مریم دانایی توس، جهاد دانشگاهی واحد علامه طباطبایی.

گلابیان مقدم، مرضیه.(1397). مدل­های ذهنی در نظام اطلاعاتی،  نشریه الکترونیکی تسمه، 10، (41-40 ): 46.

محب­زادگان، یوسف. پرداختچی، محمد حسن. قهرمانی، محمد. فراستخواه، مقصود.(1392). تدوین الگویی برای بالندگی اعضای هیئت علمی با رویکرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد، فصلنامه پژوهش و برنامه ­ریزی در آموزش عالی، 16 (4): 25- 1.

موسوی، سید نجم الدین. سپهوند، رضا. باقرزاده، راضیه.(1399). شناسایی الگوهای ذهنی مدیران درخصوص بهزیستی ذهنی منابع انسانی سازمان ها با کاربست روش کیو Q، رفاه اجتماعی، 20 (78):46-9.

Brant, D, S, & udenl. (2003). insight int to mental modelse of novice internet seatcher, Communtations of Acm, 46 (47): 133-136.

Creswell, J.w. (2012). educathinal research: planning, condacting and evaluating quantitative and qualilitive research,4th edition boston: pearson publication.

Gary, M. S., & Wood, R. E. (2008). Mental Models, Decision Rules, Strategies and performance Heterogeneity, Atlanta Competitive Advantage Conference paper.

Gray. Shayne, Wood. Rabert. (2011). Mental models, Decision Rules, and performance heterogenetiy, Strategic Manegment Journal,32:569-594.

Jacobe, clausd.; Heracleous, loizos Th.; Ansewers for questions to come: reflective dialogue as and enabler of strategic innovations, journal of organizational change management, 18 (4): 338-352.

Juarez, R. & Gonzalez, V. M. (2013). Mental models, performance and usability of a complex interactive system: The case of Twitter. In Computer Science (ENC), Mexican International Conferenc.

Li, P. (2007). mental models of a wed search engine: An exploratory study, (unpublished dissertation), a MCGill university.

Morgan, D. L. (1997). Focus Groups as Qualitative Research, Newbury Park, CA: sage.

Payne, S. J. (2005). Mental models in Human-Computer Interaction. In Human–Computer Interaction handbook: fundamentals, evolving technologies, and emerging applications, Edited by A. Sears & J. A. Jacko. Newyork: Taylor & Francis.

Senge, p. (1992). Mental models: Putting strategies Deas in to practice, Planning Review, 20 (2): 90-97.

Simoni, J. (2022). Education leaders and their time: A grounded theory study of the mental of secondary school principals in Western New York State secondary school, Fisher Digital Publications, 25:1-4.

Toikka, T, Tarnanen, M. (2022). Understanding teacher’s mental models of collaboration to enhance the learning community, Taylor and Francis Group, 12: 1-20.

Young.india. (2008). mental models: aligning design strategy whit human behavior, New york: Rosenfeld media.

Zhang, X. (1998). Assessment of the Effects of User Characteristics on Mental Models of Information Retrieval Systems, Journal of American Society for Information Science & Technology, 52(6): 445-459.

Zhang, Y. (2009). Dimensions and elements of people`s mental models of an informationrich Web space, Journal of the American Society for Information Science and Technology, 61(11): 6-22.