معرفی نوآوری های مفسران قرآن کریم در قرون5و6ق (مطالعه موردی سوره مبارکه جمعه)

نامه الهیات

مقاله 2، دوره 15، شماره 61، بهمن 1401   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

رامش حلاجیان اصفهانی¹؛ مهدی مهریزی^{* 2}؛ سید محمد علی ایازی³

¹دانشجوی دکترای گروه علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

³دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

قرآن در دوره‌های مختلف تفسیر شده و تفاسیر در هر دوره دارای نوآوری بوده اند . این نوشتار در سه بخش علوم قرآن، ادبیات، نکات تفسیری به معرفی نوآوری‌های مفسران می‌پردازد. به منظور مطالعه‌ی دقیق‌تر، مختصات این نوشتار، تفاسیرمذهب شیعه و اهل تسنن در قرن پنجم و ششم هجری قمری، با تمرکز بر تفسیر سوره‌ی مبارکه‌ی جمعه تعیین شده است. بررسی ها حاکی از آن است که مفسران این دوره در مباحث علوم قرآنی، به زمان و مکان نزول از جنبه ی تاریخی، نقد قولی و تحلیل محتوایی روایات و همچنین طرح اختلاف قرائاتی که با حذف یا افزودن حرکات، حروف و تشدید بوده، طرح قرائات شاذ، ارائه طبقه‌بندی نو، به موازات تحلیل و تعلیل ادبی پرداخته‌اند. در این دوره اغلب مفسران اهتمام فراوانی بر طرح مصادیقی نو از نکات صرف و نحوی داشته‌اند، زمخشری به نکات بلاغی نیز توجه داشته است. نکات تفسیری نو و بدیعی در این دوره، بروز و ظهور داشته است. نقدی معناشناسانه از واژگان، جامع‌نگری و ارائه طبقه-بندی نو و بررسی سیر تاریخی واژه، روش برخی از مفسران این دوره در بررسی واژه‌ها بوده و آیات نیز در زمینه‌ی واژه، موضوع و حکم صادره، مقارنه گردیده‌اند. پیوند ادبیات و عرفان و ضرب بی سابقه‌ی روایات و ظرائف عرفانی در تفسیر، نگارش تفسیر عرفانی بر کل سوره های قرآن و نگارش تفسیر چند سطحی نیز از نوآوری‌های تفاسیر عرفانی این قرون است. همچنین گرایش عقلی- اجتهادی، به پرچمداری شیخ طوسی و گرایش تاریخی از گرایشات نوین این قرون به شمار می‌آید.

کلیدواژه‌ها

نوآوری»؛ سوره جمعه»؛ مفسران»؛ «؛ قرون5 و6 ه‌ق»

سایر فایل های مرتبط با مقاله

معرفی نوآوری‌های مفسرین قرآن کریم در قرون5و6ق (مطالعه موردی سوره مبارکه جمعه).pdf

مراجع