مهندسی عرفانی داستان تمثیلی پینوکیو بر اساس نظریه ی کنشی گریماس

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 5، دوره 15، شماره 55، اردیبهشت 1402، صفحه 102-127   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jpll.2023.1980539.1292

نویسنده

فرشته ناصری^*

مدرس وعضو هیات علمی

چکیده

مهندسی ادبیات ،به عنوان یک از اصلی ترین سازوکارهای ساختاری کلام در متون ادبی ،از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. زیرا بافت ساختاری سخن، بر مبنای نوع هر یک ازگونه های ادبی، فرم وساختار منحصر به فردی را در خود نشان می دهد که می تواند جلوه ای از روابط ومناسبات اخلاقی ،اجتماعی ،فرهنگی و...در یک دوره ویا در یک جامعه باشد. در این میان ادبیات عرفانی با ساختار نظامند خود به جهت برخورداری از مبانی سلوک وطریقت سالکان ،طیف عظیمی ازروابط ومناسبات ادبیات داستانی را در بر می گیرد.در این خصوص داستان تمثیلی پینوکیو به دلیل بهره گیری از ساختاربنیادین داستانی وتمثیلی وهمچنین مناسبات ادبیات عرفانی ،بستر مناسبی را جهت نقد وتحلیل اصول ساختاری کلام بر مبنای اصول فکری ساختارگرایان فراهم می آورد. این پژوهش به شیوه ی توصیفی -تحلیلی وبه روش کتاب خانه ای (مطالعات کتاب ها وپایان نامه ها) به تبیین مهندسی عرفانی این داستان پرداخته است .هدف پژوهش حاضر،انعکاس مبانی جامعه ی یک دوران وشناخت ارزش های متعدد آن در افکار ،اندیشه ها وفرهنگ مردم یک دوره است.ضرورت پرداختن به چنین پژوهش هایی، بهره وری از شیوه های بیانی ادبیات عرفانی، به عنوان یکی از اصلی ترین مباحث انتقال سازوکارهای عرفانی ومبانی اصل خلقت است.

کلیدواژه‌ها

تمثیل پینوکیو؛ گریماس؛ کارل کلودی؛ ادبیات داستانی؛ نظریه‌ی کنشی

مراجع

1- اخوت، احمد، (1371)، دستور زبان داستان، اصفهان: فردا، چ 1

2- اسکولز، رابرت (1379)، در آمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: آگه، چ 1

3- ایگلتون، تری، (1368) پیش در آمدی بر نظریه ادبی، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز.

4- ایوتادیه، ژان، (1381)، نقد ادبی در قرن بیستم، ترجمه‌ی مهشید نونهالی، تهران: نیلوفر، چ 2

5- برتنس، یوهاس، (1387)، مبانی نظریه ادبی، ترجمه محمد رضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی، چ 2

6- پور نامداریان، تقی (1388). در سایه آفتاب، تهران: نشر سخن.

7- خادمی، نرگس وابوالقاسم قوام، (1390) شخصیت کنیزکدر مثنوی معنوی، فصلنامه‌ی علمی وپژوهشی نقد ادبی، س 4، ش 13، صص 115-91

8- داد، سیما، (۱۳۸۳)، فرهنگ اصطلاحات ادبی - واژه نامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی تطبیقی و توضیحی)، (ویرایش جدید)، تهران، مروارید، چ دوم

9- سلدن، رامان؛ ویدوسون، پیتر، (1372)، راهنمایی نظریه ادبی معاصر، ترجمه‌ی عباس مخبر، تهران: طرح نو.

10- شفیعی کدکنی، محمدرضا. ۱۳۶۶. صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.

11- شفیعی کدکنی، محمد رضا، (1368) موسیقی شعر، تهران: آگاه.

12- شیری، قهرمان، (۱۳۸۷)، مکتب‌های داستان نویسی در ایران، تهران، چشمه.

13- فتوحی، محمود. ۱۳۸۵. بلاغت تصویر. تهران: سخن.

14- قیس رازی، شمس. 1338. المعجم فی معاییر اشعار العجم. به کوشش محمد قزوینی و مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.

15- فرهنگ سخن، (1381)، به سرپرستی حسن انوری، تهران: سخن، چ 6

16- کریمی، پرستو؛ فتحی، امیر (1391)؛ تحلیل ساختاری طرح داستان کیومرث بر اساس الگوهای تودوروف، برمون وگریماس، فصلنامه‌ی تخصصی مطالعات داستانی، سال اول، شماره اول

17- مظفری، سولماز؛ جانباز، فاطمه، (1397) بررسی شخصیت پینوکیو کارلو کلودی بر اساس نظریه‌ی خودشکوفایی آبراهام مزلو، اولین کنفرانس ملی تحقیقات بنیادین در مطالعات زبان وادبیات.

18- مظفری، سولماز، (1397) زهرا کاظمی؛ بررسی سفر قهرمانی شخصیت در داستان پینوکیومطابق با نظریه‌ی جوزف کمبل. اولین کنفرانس ملی تحقیقات بنیادین در مطالعات زبان وادبیات

19- میرصادقی، جمال، (1364)، ادبیات داستانی، تهران: امیر کبیر، چ 4

20- مه زاد شیخ الاسلامی (1395)، نقش کلیدی کلام و زبان در بازآفرینی یک اثر، پژوهش ادبیات معاصر جهان، س 21، ش 1، صص 92-75.