پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 418 |
| تعداد شماره‌ها | 10,005 |
| تعداد مقالات | 83,625 |
| تعداد مشاهده مقاله | 78,450,616 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 55,467,272 |
تبیین هموارسازی سود از منظر تأمین مالی و قضاوت حسابرس در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری متفاوت | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| دوره 2، شماره 6، تیر 1402، صفحه 115-142 اصل مقاله (1.08 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jdaa.2023.702094 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| امید صباغیان طوسی1؛ زهرا مرادی* 2؛ شهره یزدانی2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1گروه حسابداری، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2گروه حسابداری، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده این پژوهش به تبیین هموارسازی سود از نظر تأمین مالی و قضاوت حسابرس در فرصتهای سرمایهگذاری متفاوت می‌پردازد. داده‌های 320 شرکت 1389 با استفاده از نرمافزار اقتصادسنجی ای‌ویوز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با استفاده از ارزش میانه در هر معیار فرصت سرمایهگذاری، جامعه آماری به دو گروه شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا و پایین طبقهبندی شد و آزمون‌های آماری با روشهای حداقل مربعات معمولی و حداکثر لگاریتم درست‌نمایی در پنلهای فاقد ساختار، صورت پذیرفت. یافته‌ها نشان داد بین هموارسازی سود و تأمین مالی در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا که با معیار نسبت مجموع ارزش بازار حقوق صاحبان سهام و ارزش دفتری بدهیهای بلندمدت به کل داراییها تفکیک شدهاند، رابطه مثبت و در معیار نسبت رشد اموال، ماشینآلات و تجهیزات رابطه منفی وجود دارد. بین هموارسازی سود و تأمین مالی در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری پایین که با معیار نسبت ارزش بازار داراییها به ارزش دفتری تفکیک شدهاند رابطهای مشاهده نشد ولی در معیار نسبت ناخالص اموال، ماشینآلات و تجهیزات به مجموع ارزش بازار حقوق صاحبان سهام و ارزش دفتری بدهیهای بلندمدت رابطه منفی وجود دارد. متغیرهای تبیین کننده قضاوت حسابرس در هر دو گروه بر هموارسازی سود اثرگذار هستند. می‌توان از یافته‌ها برای شناسایی شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا استفاده کرد. از طرفی به برای رسیدن به بازده مورد انتظار، توجه به قضاوت و تجربه حسابرس در کنترل هموارسازی سود و روش تأمین مالی شرکتها توصیه میشود. با مقایسه ضریب تعیین و آماره دوربین واتسن، مشخص شد که در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا، نسبت مجموع ارزش بازار حقوق صاحبان سهام و ارزش دفتری بدهیهای بلندمدت به کل داراییها و در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری پایین، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری داراییها، معیارهای بهینهای برای تفکیک فرصتهای سرمایهگذاری هستند. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| واژه‌های کلیدی: قضاوت حرفهای؛ اهمیت؛ هموارسازی سود؛ تأمین مالی؛ فرصت سرمایهگذاری | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
تبیین هموارسازی سود از منظر تأمین مالی و قضاوت حسابرس در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری متفاوت
چکیده این پژوهش به تبیین هموارسازی سود از نظر تأمین مالی و قضاوت حسابرس در فرصتهای سرمایهگذاری متفاوت می‌پردازد. داده‌های 320 شرکت 1389 با استفاده از نرمافزار اقتصادسنجی ای‌ویوز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با استفاده از ارزش میانه در هر معیار فرصت سرمایهگذاری، جامعه آماری به دو گروه شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا و پایین طبقهبندی شد و آزمون‌های آماری با روشهای حداقل مربعات معمولی و حداکثر لگاریتم درست‌نمایی در پنلهای فاقد ساختار، صورت پذیرفت. یافته‌ها نشان داد بین هموارسازی سود و تأمین مالی در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا که با معیار نسبت مجموع ارزش بازار حقوق صاحبان سهام و ارزش دفتری بدهیهای بلندمدت به کل داراییها تفکیک شدهاند، رابطه مثبت و در معیار نسبت رشد اموال، ماشینآلات و تجهیزات رابطه منفی وجود دارد. بین هموارسازی سود و تأمین مالی در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری پایین که با معیار نسبت ارزش بازار داراییها به ارزش دفتری تفکیک شدهاند رابطهای مشاهده نشد ولی در معیار نسبت ناخالص اموال، ماشینآلات و تجهیزات به مجموع ارزش بازار حقوق صاحبان سهام و ارزش دفتری بدهیهای بلندمدت رابطه منفی وجود دارد. متغیرهای تبیین کننده قضاوت حسابرس در هر دو گروه بر هموارسازی سود اثرگذار هستند. می‌توان از یافته‌ها برای شناسایی شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا استفاده کرد. از طرفی به برای رسیدن به بازده مورد انتظار، توجه به قضاوت و تجربه حسابرس در کنترل هموارسازی سود و روش تأمین مالی شرکتها توصیه میشود. با مقایسه ضریب تعیین و آماره دوربین واتسن، مشخص شد که در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا، نسبت مجموع ارزش بازار حقوق صاحبان سهام و ارزش دفتری بدهیهای بلندمدت به کل داراییها و در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری پایین، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری داراییها، معیارهای بهینهای برای تفکیک فرصتهای سرمایهگذاری هستند. واژه‌های کلیدی: قضاوت حرفهای، اهمیت، هموارسازی سود، تأمین مالی، فرصت سرمایهگذاری.
1- مقدمه یکی از مباحثی که به خوبی در مبانی نظری اقتصاد مالی به آن پرداخته شده است، حساسیت هزینه‌های سرمایهگذاری نسبت به جریان وجه‌نقد است (مدانلو، نادریان، خوزین و گرگانلی‌دوجی، 1400). از آنجا که میزان اتکای یک شرکت بر منابع داخلی از طریق حساسیت سرمایهگذاری به جریان نقدی آن شرکت تعیین میشود، اعتباردهندگان علاقهمند به اطلاعاتی هستند که بتوانند توان واحد تجاری را در بازپرداخت به موقع اصل و فرع تسهیلات دریافتی ارزیابی کنند (پیترسون و آرون[4]، 2018). از طرفی قضاوت و تصمیمگیری صحیح، کارایی بازارهای مالی و تخصیص مناسب منابع را در پی خواهد داشت و منجر به تحقق اهداف اقتصادی و اجتماعی میگردد (اسکالرا و تالپوا[5]، 2014). لذا فرصتهای سرمایهگذاری نقش مهمی در حیطه مالی بازی میکنند و مسئله تأمین مالی و قضاوت حرفهای برای شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا بیشتر دارای اهمیت است (برزینسکایا[6]، 2017 و دو، لی، لین و وانگ[7]، 2018). از سوی دیگر مطابق با نظریه نمایندگی[8] عدم تقارن اطلاعاتی باعث میشود تا تأمینکنندگان سرمایه، قیمت سهام را کاهش و هزینه تأمین مالی را افزایش دهند، زیرا استنباط میکنند که شرکتهایی که در حال تأمین مالی هستند، به شیوهای نامناسب عمل میکنند (سیدنی، لئونگ، سیرینیدهی و زی[9]، 2017). همچنین با استناد به نظریه کیفیت سود[10] تصمیمات انفرادی و اختیار عمل مدیران در استفاده از اصول تحقق و تطابق، برآورد و پیشبینی از عواملی است که کیفیت سود را تحت تأثیر قرار میدهد (خواجوی و ناظمی، 1384). بنابراین شناخت انگیزهها، قضاوت و تصمیمگیری در مورد ابزارهای هموارسازی سود امری ضروری است (قائمی، قیطاسوند و توجکی، 1382). از طرفی بحران‌های مالی و گسترش رسوایی‌های ناشی از آن، قضاوت در حسابرسی را به عنوان موضوعی چالش برانگیز و با اهمیت مطرح کرده بطوری که می‌توان با بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی، برای کاهش بحران‌های مالی، قدمی مهم برداشت (رمضانی، آذین‌فر، غلامنیاروشن و فلاح، 1401). همان‌گونه که ویسی‌زاده، شکرخواه و امیری (1400) از ارزش در معرض ریسک به عنوان سنجه‌ای برای کمی‌سازی ریسک و مبنایی برای محاسبه سرمایه مورد نیاز نهادهای مالی در حوزه نظارتی استفاده کردند. نقش نظارتی حسابرس در ارزشیابی و محدود کردن هموارسازی سود در داد و ستدهای اقتصادی بزرگ دنیا و پدیدار شدن بازار، قابل تامل است و موفقیت آینده حرفه حسابرسی در گرو شفافسازی، ارائه به موقع گزارش‌ها، استقلال و قضاوت حرفهای است (باباجانی، بولو، و عالی زاده،1391). ارزش حسابرسی نیز در بازنگری تحمیلی در صلاحدید مدیریت و ریسک اطلاعات، به واسطهی مقدار احتیاط انباشته شده و تعیین سطوح اهمیت در انجام هر کار حسابرسی نمایان میشود (چن، زیان چن، لوبو و وانگ[11]، 2011). از آنجا که شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا و پایین، در ساختار مالکیت متفاوتاند، (لای[12]، 2009)، روابط نمایندگی و ریسکهای ورشکستگی نیز سبب تفاوت در اثربخشی حسابرسی در گزارشگری مالی آنها میشود (نورتون[13]، 2018). این محیط شرایطی را فراهم میکند تا بتوان در پژوهش حاضر، قضاوت حرفهای حسابرس در شرکتهای با فرصتهای سرمایهگذاری متفاوت و مسئله نمایندگی و تفاوت در انگیزه مدیران، در هموارسازی سود و محدودیتهای مداخلهگر در فرآیند تأمین مالی را با هم مقایسه کرد. اگرچه پژوهشهای زیادی در این حوزه صورت گرفته و یافتههای ارزشمندی نیز کشف شده است، اما تاکنون پژوهشی که به تبیین هموارسازی سود از منظر تأمین مالی و قضاوت حسابرس در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری متفاوت بپردازد، مشاهده نشده است. در نتیجه، ضروری است این موضوع مورد بررسی تجربی قرار گیرد تا مشخص گردد که آیا بین هموارسازی سود و تأمین مالی در شرکتهای با فرصتهای سرمایهگذاری متفاوت رابطه وجود دارد؟ و آیا هموارسازی سود متأثر از قضاوت حسابرس در شرکتهای با فرصتهای سرمایهگذاری متفاوت بوده است؟ به عبارت دیگر آیا متغیرهای مستقل توانایی توضیح و تبیین متغیر وابسته را دارند یا خیر؟ و اینکه قدرت توضیح‌دهندگی متغیر مستقل در فرصتهای سرمایهگذاری بالا و پایین چگونه بوده است؟ ایده اصلی این مطالعه از منابع خارجی گرفته شده و ترکیب این متغیرها با هم دیگر در یک پژوهش، تاکنون در ایران انجام نشده است. لذا پیشبینی میشود نتایج آن نوآور باشد و انتظار میرود رهنمودهایی برای تصمیم‌های تحلیلگران مالی و عملیاتی، کارگزاران بورس و شرکتهای سرمایهگذاری در اتخاذ پرتفوی بهینه، فراهم کند. همچنین یافته‌ها میتواند در راستای کسب شناخت بیشتر و تدوین مقررات و ضوابط حاکم بر نحوه گزارشگری مالی مؤثر باشد. لذا هدف پژوهش بر این منظور استوار است که در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری متفاوت میزان اثربخشی قضاوت حسابرسی بر کنترل هموارسازی سود در زمان تأمین مالی و محدودیتهای مالی، که منجر به حفظ اطلاعات واقعی در گزارشگری مالی و حمایت از حقوق سهامداران میشود، با هم دیگر مقایسه گردد. ساختار مقاله در ادامه به این ترتیب است که ابتدا با مروری بر مبانی نظری و پیشینه تجربی، پژوهشهای متنوعی که در حوزههای هموارسازی سود، تأمین مالی، قضاوت حسابرسی و فرصتهای سرمایهگذاری صورت گرفته، مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با بسط فرضیهها، به تشریح روش پژوهش و نحوه محاسبه متغیرها پرداخته شده است. در گام بعدی با انجام آزمون‌های آماری و با استناد به یافته‌ها، نتیجهگیری موضوع ارائه شده است. در بخش انتهایی نیز پیشنهادهای کاربردی بیان شده است.
2- مبانی نظری پژوهش هدف از حسابرسی صورتهای مالی این است که حسابرس بتواند در مورد تهیه صورتهای مالی براساس استانداردهای حسابداری از تمام جنبههای با اهمیت اظهارنظر کند. تعیین این که چه چیز با اهمیت میباشد، قضاوت حرفهای است. حسابرس در برنامهریزی حسابرسی، میزان قابل قبولی از اهمیت را مشخص میکند که بتواند اشتباهات و یا تحریفهای با اهمیت را کشف نماید. ارائه صحیح و منصفانه صورتهای مالی بر مفهوم اهمیت استوار میباشد. در این رابطه موضوعاتی وجود دارند که باید در تصمیمگیری درباره اهمیت لحاظ شوند. هیچ مجموعه قانونی مشخصی وجود ندارد که برای تعیین اهمیت در همه شرایط قابل اعمال باشد، زیرا که اهمیت موضوعی نسبی است. آنچه که میتواند در موقعیتی مهم باشد ممکن است در موقعیتی دیگر مهم نباشد. ارزیابی آنچه مهم میباشد، موضوع قضاوت حرفهای و تجربه حسابرس است (ISA. No.320). با افزایش دوره تصدی و تخصص در صنعت صاحبکار، حسابرسان میتوانند خدمات حرفهای بهتری را به جامعه ارائه دهند. هموارسازی سود[14]: نوعی عمل آگاهانه است که توسط مدیریت و با استفاده از ابزارهای خاصی در حسابداری برای کاستن از نوسانات در سود انجام میگیرد. به بیان دیگر هموارسازی سود در محدوده اصول و استانداردهای پذیرفته شده حسابداری حاصل میشود و عبارت است از اعمال نظر مدیریت شرکت در تقدم و تاخر ثبت حسابداری هزینه‌ها و درآمدها یا انتقال آنها به سالهای بعد، بطوری که شرکت در طول چند سال متوالی از روند سود بدون تغییرات عمده برخوردار شود و هدف از آن نشان دادن ثبات و پویایی شرکت است (دو، لی، لین و وانگ، 2018). تأمین مالی از طریق بدهی: پولی است که معمولاً در مقابل یک وثیقه داده میشود؛ مشروط بر این که اصل بدهی به همراه بهرهای ثابت یا متغیر در زمانی خاص بازپرداخت شود. تأمین مالی از طریق سهام: فرآیند افزایش سرمایه از طریق فروش سهام است که عمدتا به فروش بهره مالکیت برای جمعآوری وجوه لازم برای اهداف تجاری اشاره دارد. این نوع تأمین مالی شامل طیف گسترده‌ای از عرضه بلوکی سهام تا عرضههای اولیه عمومی را در بر میگیرد (لینک، نتر و شو[15]،2013). سرمایهگذاری[16]: فعالیت در قالب به کارگیری وجوهی است که بتواند منجر به ورود جریان نقدی سودآور در آینده باشد و از به تعویق انداختن مصرف فعلی برای دستیابی به امکان بیشتر در آینده حاصل میشود. با استناد به نظریه‌های شتاب ساده[17] و شتاب انعطاف‌پذیر[18] سرمایهگذاری و کیوتوبین[19]، فرصتهای سرمایهگذاری خود به خود اتفاق نمیافتند. بلکه آنها را باید شناسایی نمود و یا اینکه آنها را بوجود آورد. انواع فرصتهای سرمایهگذاری ممکن است از سطوح مختلف شرکت سرچشمه بگیرد. برخی از فرصتها، ممکن است توسط مدیریت عالی سازمان یا اعضای هیات مدیره از طریق اقدامات استراتژیک نظیر بسط و گسترش فعالیت شرکت با اتخاذ سیاستهای مالی برای ورود به بازارهای جدید به جهت رفع محدودیتهای مالی ارائه شود (حویت، مکس، هوج، فرانک، پرت و جامی[20] ، 2015). از طرفی مطابق با نظریه علامتدهی[21] شرکتهایی که حسابرس با کیفیت بالا انتخاب میکنند، دارای کیفیت سود بالایی هستند و با این انتخاب به طور ضمنی در خصوص ارزش سرمایهگذاری در سهام‌شان به بازار سرمایه علامت میدهند. این سیگنال وقتی همراه با دریافت گزارش حسابرسی مقبول باشد، توان تأمین مالی از طریق بازار سرمایه برای شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا را دو چندان میکند.
3- پیشینه تجربی پژوهش صالح و فلایح[22] (2021) با مطالعه سنجش تأثیر کیفیت حسابرسی بر کاهش ریسکهای حرفه و در نظر گرفتن خطر پروندههای فساد اداری و مالی و فقدان قوانین حاکم بر حرفه، بیان کردند که انعطافپذیری قوانین، اجازه صدور دستورالعملهایی که منشاء این تخلفات را محدود کند به جامعه مالی میدهد. ضمن این که حفظ استقلال حرفه حسابرسی در ارائه گزارش افشاء مالی، بیان صادقانه و نظر فنی در مورد صورتهای مالی، میتواند سبب دستیابی به منافع عمومی در بخش دولتی و خصوصی شود. با بررسی رفتارهای فرصت‌طلبانه چودهاری، مرکلی و اسچیپر[23] (2020) مشاهده کردند شرکتهایی که انگیزه مدیریت سود دارند و دارای گزارشگری مالی با کیفیت ضعیف هستند، بیشتر از تعدیلات پیشنهادی حسابرس استفاده میکنند. در پژوهشی دیگر نورتون (2018) اثبات کرد که پول‌شویی در سالهای اخیر به دلیل سازگاری با تروریسم، باعث تغییر قوانین شده و نقش نظارتی حسابرسان در معرض تبدیل شدن به یک مقام اجرایی قضائی در بخش خصوصی است. حسابرسان موظفاند گزارش فعالیتهای مشکوک را در یک پایگاه داده آنلاین (ELMER[24])، اما بدون راهنمایی در مورد چگونگی تنظیم شکایت بارگذاری کنند و محدودیتها را بعنوان موارد عدم رسیدگی افشا کنند. پیترسون و آرون (2018) نیز مشاهده کردند بانک‌هایی که دارای وام‌های قابل‌توجهی بوده و سودآورتر هستند و از حداقل کنترل نظارتی بهره میبرند، هموارسازی سود بیشتری انجام میدهند. آنها در زمان رکود به دنبال تأمین مالی بوده و از ارقام حسابداری و هموارسازی سود با هدف پایداری سیستم بانکی و مقررات وام استفاده میکنند. جیپر، هایل و لئوز[25] (2018) از زاویه‌ای دیگر به موضوع نگاه کرده و دوره شناخت صاحبکار را مدنظر قرار دادند، و به این باور رسیدند که در طول دوره تصدی، کاهشی در کیفیت حسابرسی رخ نخواهد داد و اثر چرخش اجباری پنج ساله مؤسسات بر کیفیت حسابرسی، با توجه به زمان صرف شده و بهای تمام شده هر کار حسابرسی ناچیز خواهد بود و فقط طول دوره رسیدگی را افزایش میدهد. در مقابل سیدنی، لئونگ، سیرینیدهی و زی (2017) بیان کردند که معتبر بودن حسابرس، کیفیت سود را بهبود میبخشد و احتمال بهبود آن با افزایش دوره تصدی برای شرکتهای با عدم تقارن اطلاعاتی، بیشتر است و نیاز به دانش خاص نوع فعالیت صاحبکار دارد. در زمینه سرمایهگذاری چن و پیر[26] (2017) دریافتند که افزایش انحراف استاندارد در سرمایهگذاری شرکتهای همکار، با افزایش ۴ درصدی سرمایهگذاری شرکت مرتبط است و با شناسایی پیامدهای اقتصادی اثرات هم‌ترازان، متوجه شدند که وقتی آنها دارای مزایای اطلاعاتی هستند و کیفیت افشا بالاتری دارند، با رقابت شدیدتری روبهرو میشوند. از طرفی ارشوا[27] (2017) در خصوص بهبود شرایط سرمایهگذاری در روسیه و تأثیر مثبت آن بر ورود سرمایهگذار خارجی، توجه به ایدهها و واکنش به موضوعات و موانع فعالیتهای سرمایهگذاری، را مطرح کرد. همچنین دیبروا[28] (2015) در فرانسه در رابطه با سرمایهگذاری فرشتگان کسب و کار، تجزیه و تحلیل SWOT[29] را به پژوهش‌گران پیشنهاد داد. گوتیرز، آزوفرا و اولما[30] (2015) نیز به این نتیجه رسیدند که تأثیر آشفتگی مالی بر سرمایهگذاری با توجه به فرصتهای موجود برای شرکتها متفاوت است. شرکتهای در بحران مالی با فرصتهای کمتر، تمایل بیشتری به سرمایهگذاری دارند، در حالی که شرکتهایی که در بحران مالی، فرصتهای بهتری دارند، رفتار سرمایهگذاری متفاوتی نسبت به شرکتهای سالم ارائه نمی‌دهند. از منظر رویکردهای مدیریت مالی حویت، مکس، هوج، فرانک، پرت و جامی (2014) بیان کردند که روش مدیریت سود تنها وقتی متأثر از تمایل به سرمایهگذاری در شرکت است که انگیزه اساسی مدیریت سود، اعتماد سرمایهگذار به مدیر را نقض نکرده باشد. از طرفی سرمایهگذاران دیدگاه منفی بیشتری در خصوص مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی نسبت به مدیریت سود واقعی دارند. با هدف بهبود حرفه حسابرسی راهمینا و آگوس[31] (2014) معتقدند باید انجمن حسابرسان مستقل راهاندازی شود و به مسائل چرخش اجباری شرکای حسابرسی، اخذ کد اخلاقی و چرخش شریک حسابرسی هر هفت سال یکبار برای حفظ منافع عمومی توجه شود و در پژوهشی دیگر ساروکو و آگوس[32] (2014) دریافتند که تخصص و استقلال حسابرس در اجرای روشهای حسابرسی کشف تقلب تأثیر داشته و روشهای کشف تقلب باید اثر قابل توجهی در کیفیت حسابرسی بگذارد. لینک، نتر و شو (2013) نیز به این نتیجه رسیدند که یک شرکت با سرمایه مالی محدود، میتواند با استفاده از اقلام تعهدی اختیاری و به اعتبار تئوری علامتدهی چشمانداز مثبت، قادر به افزایش سرمایه و تأمین مالی با صدور سهام باشد. چن و همکاران (2011) کشف کردند که با توجه به تفاوت در نوع مالکیت و روابط نمایندگی و ریسکهای ورشکستگی، اثر کیفیت حسابرسی بر کاهش مدیریت سود در بخش خصوصی بیشتر خواهد بود. ضمن اینکه لای (2009) هم به این نتیجه رسید که شرکتهای با فرصتهای سرمایهگذاری بالا ممکن است برای مهار کردن مدیریت سود تقاضا برای کیفیت حسابرسی بالا داشته باشند و احتمال وجود اقلام تعهدی اختیاری در شرکتها وقتی 5 حسابرس بزرگ را بخدمت بگیرند، ضعیف خواهد بود. نتایج پژوهش عارف‌منش و موسوی (1401) دلالت بر این دارد که رابطه خودکارآمدی مذاکرات با بی‌طرفی حسابرس با حضور هویت حرفهای تقویت میشود. لذا خودکارآمدی حسابرس به منزله یک برنامه توسعه‌محور در حرفه حسابرسی بوده و توجه به عوامل فردی و سازمانی مؤثر بر هویت حرفهای حسابرس، از جمله مواردی است که میبایست مدنظر قرار گیرد. رجب‌دری، وکیلی فرد، سالاری و امیری (1401) نیز بیان کردند که رفتار اخلاقی موضوعی مهم و حیاتی برای حرفه حسابرسی است که بدون وجود آن، اعتماد عمومی نسبت به حرفه مخدوش خواهد شد و آثار زیان‌باری متوجه حرفه میشود. یافته‌ها نشان میدهد که نظریه‌های دیگر‌گرایی (22 درصد)، عدالت‌گرایی (29 درصد)، خیر‌گرایی (58 درصد) و فضیلت محور (21 درصد) رابطه مثبت و معناداری با رفتار اخلاقی در حسابرسان دارد. بنابراین با توجه به اهمیت فلسفه اخلاق و نظریه‌های اخلاقی در راستای گسترش اخلاق حرفهای، ضروری است این موضوع مورد توجه بیشتری قرار گیرد تا بتوان در آینده سطح اخلاق حرفه حسابرسی را افزایش داد. در مقابل علی‌زاده‌گان، صمدی‌لرگانی و ایمنی (1401) دریافتند که انواع تیپ‌های شخصیتی حسابرسان، اخلاق حرفهای و تردید حرفهای بر توانایی کشف تقلب در صورتهای مالی توسط حسابرسان رابطه مثبت و معناداری دارند. بنابراین هر چه حسابرسان در هنگام حسابرسی شک و تردید حرفهای بیشتری نشان دهند، تمایل آنها برای جستجوی اطلاعات در خصوص علائم تقلب بیشتر و از این رو توانایی کشف تقلب آنها بالاتر است. علی‌اکبری و وقفی (1401) به این نتیجه رسیدند که کیفیت حسابرسی با ضریب مثبت نقش تعدیل‌کنندگی مستقیم و معناداری بر رابطه بین سطح فناوری اطلاعات و خطر اقامه دعوا علیه حسابرس دارد. از طرفی خزایی، زلقی و افلاطونی (1400) دریافتند که بین قابلیت مقایسه صورتهای مالی و مدیریت سود رابطه منفی وجود دارد. همچنین حساس یگانه و توکل نیا (1400) مشاهده کردند که کیفیت گزارشگری مالی تأثیری معکوس بر سرمایهگذاری در داراییهای ثابت دارد. نیکبخت، سلیمانی امیری، مومنی و حسینپور (1400) هم معتقدند که انگیزه مدیریت نسبت به مدیریت سود و ارتباط کمیته حسابرسی با حسابرس مستقل بر کیفیت قضاوت حسابرس تأثیر مثبت و معناداری دارد. در تحقیق دیگری مرفوع و حسنزاده دیوا (1399) به این نتیجه رسیدند که بین مدیریت سود و درماندگی مالی رابطه مثبت وجود دارد. درخشان مهر و کرمی (1398) نیز دریافتند که کیفیت اطلاعات حسابداری که توسط موسسات حسابرسی رتبه 1 رسیدگی میشود، متفاوت از سایر شرکتها است. توانگر حمزه کلایی و اسکافی اصل (1397) بیان کردند که کیفیت کنترل داخلی یکی از ساز و کارهای نظارتی و کنترلی واحدهای تجاری تلقی میشود و کمیته حسابرسی نیز مهم‌ترین مکانیزم راهبری شرکتی است و به این نتیجه رسیدند که بین ویژگی‌های کمیته حسابرسی، تخصص مالی اعضا و اندازه کمیته حسابرسی با کیفیت کنترل داخلی رابطه معنادار وجود دارد و از طرفی قدرت مدیرعامل تنها تأثیر تعدیل‌کننده بر ارتباط بین اندازه کمیته حسابرسی و کیفیت کنترل داخلی دارد. در پایان با استناد به مبانی نظری مدل مفهومی پژوهش مطابق شکل 1 در نظر گرفته شده است:
شکل 1 مدل مفهومی پژوهش منبع: یافتههای پژوهشگر 4- فرضیههای پژوهش با توجه به ادبیات پژوهش، مدیران در زمانی که انگیزههای سودجویانه و منافع شخصی دارند، اقدام به هموارسازی سود مینمایند، این موضوع در شرکتهایی که دارای فرصتهای بیشتری جهت سرمایهگذاری هستند، مشخصتر است، زیرا میتوانند از این طریق محدودیتهای مالی شرکت را پوشش دهند. از طرفی قضاوت تجربی حسابرس نقش مهمی در کنترل هموارسازی سود خواهد داشت. به‌طوری‌که حسابرسی یک نوع بازنگری حرفهای مبتنی بر تجربه حسابرس در رفتار مدیریت، به‌وسیله اظهارنظر بی‌طرفانه نسبت به صورتهای مالی است. با عنایت به اینکه در ادبیات موجود، هموارسازی سود در شرکتهایی که دارای فرصتهای سرمایهگذاری متفاوتی هستند، متمایز از هم میباشد، میبایست با استفاده از متغیرهای تعدیل‌کننده، معیارهای فرصتهای سرمایهگذاری محاسبه شود. سپس با مبنا قراردادن میانه این معیارها، جامعه آماری به دو گروه شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا و پایین تقسیم گردد. در مورد فرضیههای گروه و پژوهشگر به دنبال رسیدن به این مهم است که: آیا در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا، رابطهی قویتری بین هموارسازی سود و تأمین مالی وجود دارد؟ یا اینکه در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری پایین، رابطهی قویتری بین آنها برقرار است؟ یا اینکه هر دو گروه شرکتها در شرایط مشابهای قرار دارند. به بیان دیگر داشتن شرایط مشابه در هر دو گروه، در این پژوهش بدین معنی است که شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا و شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری پایین، به‌طور میانگین سیاست هموارسازی سود را به یک شکل پیاده میکنند. در فرضیههای گروه و نیز با مقایسه چگونگی توزیع صفت متغیر، تبیین رابطه بین قضاوت حسابرس و هموارسازی سود در فرصت سرمایهگذاری متفاوت صورت خواهد پذیرفت. به عبارت دیگر مشخص خواهد شد که در کدام گروه، هموارسازی سود بیشتر تحت کنترل قضاوت حرفهای حسابرس قرار دارد و کدام شاخص‌ها در بیان قضاوت حرفهای حسابرسی نقش پر رنگ‌تری دارند؟ در نهایت نتایج فرضیههای گروههای مختلف مقایسه میشود و تبیین لازم براساس ضریب تعیین هر مدل در هر گروه انجام خواهد شد. بین هموارسازی سود و تأمین مالی در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا که با روش MEQLDTA تفکیک شدهاند، رابطه مثبت وجود دارد. بین هموارسازی سود و نقش قضاوتی حسابرس در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا که با روش MEQLDTA تفکیک شدهاند، رابطه وجود دارد. بین هموارسازی سود و تأمین مالی در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا که با روش GROWTHPPE تفکیک شدهاند، رابطه منفی وجود دارد. بین هموارسازی سود و نقش قضاوتی حسابرس در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا که با روش GROWTHPPE تفکیک شدهاند، رابطه وجود دارد. بین هموارسازی سود و تأمین مالی در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری پایین که با روش MB تفکیک شدهاند، رابطه منفی وجود دارد. بین هموارسازی سود و نقش قضاوتی حسابرس در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری پایین که با روش MB تفکیک شدهاند، رابطه مثبت وجود دارد. بین هموارسازی سود و تأمین مالی در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری پایین که با روش PPEQGMEQLD تفکیک شدهاند، رابطه منفی وجود دارد. بین هموارسازی سود و نقش قضاوتی حسابرس در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری پایین که با روشPPEQGMEQLD تفکیک شدهاند، رابطه وجود دارد.
5- روششناسی پژوهش برای پردازش دادهها از نرمافزار Eviews استفاده شد. جامعه آماری شامل شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از ابتدای سال 1389 تا انتهای سال 1399 میباشد که با روش حذف سیستماتیک و اعمال محدودیتهای زیر، تعداد 320 شرکت انتخاب شدهاند: 1- نام شرکت در فهرست بورس درج شده باشد و در طول دوره تحقیق، حذف نشده باشد. 2-شرکت قبل از سال 1386 عضو بورس باشد و اطلاعات مالی و غیر مالی شرکت در دسترس باشد. روش انجام پژوهش، براساس مبانی نظری کتاب پژوهشهای تجربی و روششناسی در حسابداری به شرح شکل 2 انجام شده است (بنیمهد و همکاران، 2016).
شکل 2 روش انواع پژوهش
6- متغیرهای پژوهش با پیروی از (بکر، دیفاند، جیمبالو و سابرامانیام[33]،1998) برای محاسبه کل اقلام تعهدی از مدل 1 استفاده گردید: (1)
سپس از ضرایب ، و بدست آمده از مدل 1، برای اندازهگیری هموارسازی سود استفاده شد: (فرانسیس و میشل[34]، 2007)
(2)
اولین متغیر مستقل، تأمین مالی از طریق انتشار سهام (افزایش سرمایه) و استقراض میباشد: استقراض که شامل: CCL[35] و با مدل (3) بدست میآید: مدل 3 وCLL[36] که با مدل 4 بدست میآید: (سانگ با[37]،2009) مدل4 دومین متغیر مستقل، قضاوت حرفهای حسابرس است که محاسبه آن نیاز به بررسی متغیرهای کمی و کیفی حسابرسی است و در این پژوهش با تعداد 7 عامل بررسی میشود: از جمله AREVENUE[38] که براساس مدل 5 محاسبه خواهد شد: (لنوکس، او و زانگ[39]، 2016 و ویلکسون و کلمنت[40]، 2006) (5)
با استفاده از معیارهای زیر، که نمایندهای برای فرصتهای سرمایهگذاری هستند، جامعه آماری با 4 معیار به 2 گروه طبقهبندی شد. در مورد معیار چهارم رابطه عکس حاکم است لای (2009). معیار : در معیار اول، شرکتهایی که در هر سال اندازهای بیشتر از میانه داشتند جز فرصت سرمایهگذاری بالا طبقهبندی شدند. (6)
معیار GrowthPPE: که از نسبت رشد اموال، ماشینآلات و تجهیزات بدست میآید. هر چه این نسبت بالاتر باشد، فرصت رشد پایینتر است. در معیار دوم، شرکتهایی که در هر سال اندازهای کمتر از میانه داشتند جز فرصت سرمایهگذاری بالا طبقهبندی شدند. (7)
معیار[42]MB: (لویس، چان، هاماو و لاکونیشک[43]، 1991). در معیار سوم، شرکتهایی که در هر سال اندازهای کمتر از میانه داشتند جز فرصت سرمایهگذاری پایین طبقهبندی شدند. (8) معیار PPEQGMEQLD[44]: در معیار چهارم، شرکتهایی که در هر سال اندازهای کمتر از میانه داشتند جز فرصت سرمایهگذاری پایین طبقهبندی شدند. (9)
مدل رگرسیونی نهایی: در نهایت معادله اصلی ذیل در هر دو گروه شرکتها برازش گردید: (10) شرح و نحوه محاسبه متغیرها در جدول 1 درج شده است:
جدول 1_ شرح متغیرها
منبع: یافتههای پژوهشگر
7- آمار توصیفی طبق جدول 2 ضریب کشیدگی (ATEN) (002/1) نسبت به سایر متغیرها کمتر است و نشان میدهد که تغییرات غیرعادی کمتری نسبت به سایر متغیرها دارد. ضریب کشیدگی (AIE) (498/2)، (INDIR) (575/2) و (OWNER) (406/2) نیز نسبت به سایر متغیرها کمتر است، بنابراین این متغیرها، تغییرات غیرعادی کمتری نسبت به سایر متغیرها دارند.
جدول 2_ آمار توصیفی (3520 مشاهده، شرکت – سال)
ادامه جدول 2_ آمار توصیفی (3520 مشاهده، شرکت – سال)
منبع: یافتههای پژوهشگر 7-1- فروض کلاسیک رگرسیون با توجه به نتایج حاصل از شکل 3 مقدار آماره جارکوبرا برابر 40029.17 و مقدار احتمال آن 0.000 است. بنابراین فرضیه صفر مبنی بر نرمال بودن توزیع اجزای اخلال در سطح معنیداری 5% رد میشود. توزیع باقیماندهها در مدل نرمال نمیباشد. مقادیر مربوط به چولگی 2.905627 و کشیدگی 18.46465 نیز از مقادیر آنها در توزیع نرمال تفاوت دارند.
شکل3 تست باقیماندهها (3520 مشاهده شرکت / سال) منبع: یافتههای پژوهشگر
بررسی پایین بودن کواریانس بین متغیرها در ماتریس تاوکندال حاکی از رابطه خطی ضعیف بین متغیرها میباشد، هرچند ممکن است رابطه غیر خطی قوی بین این متغیرها وجود داشته باشد. بنابراین کواریانس صفر هیچ‌گاه بیانگر فرض استقلال دو متغیر نیست ولی چنان‌چه دو متغیر مستقل از هم باشند کواریانس بین آن دو صفر خواهد بود. همچنین با توجه به قرار گرفتن آماره دوربین واتسن در بازه بهینه 5/2– 5/1 خودهمبستگی مرتبه اول در مدل‌های آماری مشاهده نشد.
7-2-آزمون فرضیههای گروه اول و (شرکت با فرصت سرمایهگذاری بالا) جدول 3 برآورد ARMA را براساس حد بالای میانه متغیر MEQLDTA خلاصه میکند. بین هموارسازی سود و (CCL)، همبستگی مثبت وجود دارد. همچنین بین هموارسازی سود و (AQ)، رابطه مثبت مشاهده شد. بین هموارسازی سود و (AREVENUE) نیز رابطه منفی برقرار است.
جدول 3_ آزمون فرضیههای گروه اول و براساس حد بالای میانه متغیر MEQLDTA
منبع: یافتههای پژوهشگر 7-3- آزمون فرضیههای گروه دوم و (شرکت با فرصت سرمایهگذاری بالا) جدول 4 برآورد LEAST SQUAERS را براساس حد پایین میانه متغیر GROWTHPPEخلاصه میکند. بین هموارسازی سود و تسهیلات دریافتی جاری همبستگی مشاهده شد. همبستگی معنیداری نیز بین هموارسازی سود و (AQ) رابطه مثبت مشاهده شد. بین هموارسازی سود و (AREVENUE) نیز رابطه منفی برقرار است.
جدول 4_ آزمون فرضیههای گروه دوم و براساس حد پایین میانه متغیر GROWTHPPE
منبع: یافتههای پژوهشگر
7-4- آزمون فرضیههای گروه اول و (شرکت با فرصت سرمایهگذاری پایین) جدول 5 برآورد ARMA را نشان میدهد. در این گروه بین هموارسازی سود با (TARFS) و (AREVENUE) رابطه مثبت برقرار است. جدول 5_ آزمون فرضیههای گروه اول و براساس حد پایین میانه متغیر MB
7-5- آزمون فرضیههای گروه دوم و (شرکت با فرصت سرمایهگذاری پایین) جدول 6 برآورد LEAST SQUAERS را براساس حد پایین میانه متغیر PPEQGMEQLD خلاصه میکند. بین هموارسازی سود و (CCL) همبستگی منفی مشاهده شد. بین هموارسازی سود و (AQ) نیز همبستگی مثبت وجود دارد. بین هموارسازی سود و (AREVENUE) هم رابطه منفی برقرار است. جدول 6_آزمون فرضیههای گروه دوم و براساس حد پایین میانه متغیر PPEQGMEQLD
8- سایر یافتههای پژوهش در شرکتهای با فرصتهای سرمایهگذاری بالا، در گروهی که با روش MEQLDTA تفکیک شدهاند، یافته‌ها وجود رابطه مثبت و معنیدار در جدول 3 بین تسهیلات دریافتی جاری نشان میدهند این موضوع بیانگر این مطلب است که این شرکتها محدودیتهای مالی خود را از طریق اخذ تسهیلات مالی کوتاهمدت تأمین میکنند و طبق نتایج جدول 7 بیشتر در وضعیتهای اهرمی قرار میگیرند (LEV) و تمایل بیشتری به هموارسازی سود خواهند داشت. از طرفی نسبت بدهیهای بلندمدت (LDR)، نیز رابطه منفی با هموارسازی سود در اینگونه شرکتها دارد. بالعکس وجود سهامداران عمده (OWNER)، بازده داراییها (ROA) و اندوخته انباشته (RER) بالا در این گروه، احتمال هموارسازی سود را کاهش میدهد. ولی گزارش زیان در دو سال متوالی (STPT)، سبب افزایش احتمال هموارسازی سود خواهد شد. در شرکتهای با فرصتهای سرمایهگذاری بالا، در گروهی که با روش GROWTHPPE تفکیک شدهاند، در جدول 4 رابطه منفی تسهیلات دریافتی جاری بیانگر این موضوع است که احتمالاً اینگونه شرکتها به دلیل رشد فزاینده ارزش داراییهای‌شان در محدودیتهای مالی کوتاهمدت قرار نمیگیرند. از نظر قضاوت حرفهای حسابرس، شرکتهای موجود در این گروه، غالباً برای کنترل انگیزه هموارسازی سود، تمایل به انتخاب حسابرسان حرفهای و با کیفیت بالا دارند. از طرفی وجود مؤسسه حسابرسی با درآمد بالا میتواند بعنوان سدی در برابر هموارسازی سود قرار گیرد. ضمن این که به احتمال بیشتر، اعضای غیرموظف هیات مدیره (INDIR) این گروه از شرکتها تمایل بیشتری به گزارش و ارائه سودهای هموار دارند. در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری پایین در گروهی که با روش MB تفکیک شدهاند، ضریب بتا سهام در جدول 7 رابطه منفی با هموارسازی سود دارد و از نظر قضاوت حرفهای حسابرس در جدول 5، وجود رابطه مثبت بین هموارسازی سود و نوع گزارش حسابرسی بیانگر این موضوع است که، حسابرسان قطعاً به بندهای با اهمیت اساسی اشاره کردهاند، لذا استفادهکنندگان بهتر است گزارش حسابرسی را به منظور آگاهی از آثار هموارسازی سود مطالعه نمایند. در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری پایین در گروهی که با روش PPEQGMEQLD تفکیک شدهاند، وجود رابطه منفی تسهیلات دریافتی جاری در جدول 6 بیانگر این موضوع است که تا زمانی که آنها محدودیتهای مالی خود را از طریق اخذ تسهیلات مالی کوتاهمدت تأمین میکنند، احتمالاً انگیزهای برای هموارسازی سود نخواهند داشت، هر چند که در وضعیتهای اهرمی (LEV) قرار گیرند. در مقابل وجود زیانهای متوالی (STPT)، میتواند انگیزه لازم برای هموارسازی سود در آنها را تقویت کند.
جدول 7_ آزمون t اثر متغیرهای کنترلی بر متغیر وابسته هموارسازی سود در معیارهای فرصت های سرمایه گذاری متفاوت
منبع: یافتههای پژوهشگر 9- بحث و نتیجهگیری انتظار میرود سطح بالاتری از هموارسازی سود برای شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا، نسبت به گروه مقابل وجود داشته باشد و فرصتهای سرمایهگذاری بر اقلام تعهدی تأثیرگذار باشند (کارلوس و همکاران، 2015 و اسکالرا و تالپوا، 2014). همانند پژوهشهای پیشین، شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا، اقلام تعهدی اختیاری بیشتری دارند و هموارسازی سود در آنها بیشتر است (دیبروا، 2015، لینک و همکاران، 2013 و دی فوند، ونگ و لی[45]، 2000). این گروه شرکتها از انعطافپذیری مالی بیشتری برخوردار هستند، و نیاز به تأمین مالی و محدودیتهای مالی سبب میشود که هموارسازی سود در آنها افزایش یابد (پیترسون و آرون، 2018، حویت و همکاران، 2014، لینک و همکاران، 2013 و چن و همکاران،2011). سرمایهگذاران نیز به وجود این انگیزهها در ارائه گزارشهای مالی آگاهی دارند. از طرفی متغیرهای کمی و کیفی بیانگر قضاوت حرفهای حسابرس، سبب کنترل هموارسازی سود میشود. طبق ادبیات پژوهش، فاصله بین مدیریت سود و تقلبهای گزارش شده چندان زیاد نیست و با بررسی ارتباط بین مدیریت سود و تأمین مالی، امید است که خطر و نقش تقلب در شرکتهایی که مدیریت سود را دنبال نمودهاند برای استفادهکنندگان روشن شود و به نقش قضاوت حسابرس توجه ویژه گردد تا امکان درک بهتر از فرصتهای سرمایهگذاری برای تصمیمگیری صحیح با توجه به محدودیتهای مالی ایجاد شود. نتایج پژوهش در گروه a، از نظر هموارسازی سود با پژوهش حویت و همکاران (2015) و از نظر فرصت سرمایهگذاری در زمان بحران مالی با پژوهش کارلوس و همکاران (2015) هماهنگ است. این نتایج از منظر تأمین مالی و ایجاد فرصت سرمایهگذاری با پژوهشهای دیبروا (2015) و لینک و همکاران (2013) و از نظر انگیزه مدیریت و هموارسازی سود با پژوهشهای خزایی و همکاران(2021) و پیترسون و آرون (2018) نیز در یک راستا می‌باشند. نتایج آماری در گروه b نیز از نظر تأثیر کیفیت حسابرسی با پژوهش راهمینا و آگوس (2014) و از نظر تقاضای شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا برای انتخاب حسابرسان با کیفیت با پژوهشهای لای (2009) و فرانسیس و میشل (2007) هماهنگ میباشد. یافته‌ها از نظر اثر موسسات حسابرسی رتبه 1 بر کیفیت اطلاعات حسابداری با پژوهش درخشان مهر و کرمی (2019) و از نظر کیفیت قضاوت حسابرس و انگیزه مدیریت سود با پژوهش نیکبخت و همکاران (2020) هماهنگ است. جدول 8 نتیجه نهایی آزمون فرضیهها، ضرایب تعیین و آماره دوربین واتسن را نشان میدهد با مقایسه آنها، مشخص گردید که معیار MEQLDTAروش بهینهای برای تفکیک شرکتها از نظر فرصت سرمایهگذاری بالا است. از طرفی معیارMB مناسبترین روش برای تفکیک شرکتها از نظر فرصت سرمایهگذاری پایین در نظر گرفته شد.
جدول 8_ خلاصه نتایج آزمون فرضیهها
منبع: یافتههای پژوهشگر
باتوجه به نتایج حاصل از فرضیههای گروه a پیشنهاد میگردد استفادهکنندگان برای تفکیک شرکتها از نظر فرصتهای سرمایهگذاری بالا از روش MEQLDTA استفاده کنند. در این گروه وجود رابطه مثبت بین هموارسازی سود و تأمین مالی از طریق (تسهیلات دریافتی جاری) بیانگر این موضوع است که اینشرکتها محدودیتهای مالی خود را از طریق اخذ تسهیلات مالی کوتاه مدت تأمین میکنند. لذا بیشتر در وضعیتهای اهرمی قرار خواهند گرفت. به این نکته نیز توجه داشته باشند که وجود سهامداران عمده، بازده دارایی مناسب و اندوخته انباشته در شرکتهای با فرصت سرمایهگذاری بالا، احتمال هموارسازی سود را کاهش میدهد. از طرفی وجود زیان انباشته در صورتهای مالی میتواند احتمال هموارسازی سود را افزایش دهد. باتوجه به نتایج حاصل از فرضیههای b پیشنهاد میگردد استفادهکنندگان و تحلیلگران مالی رعایت تبصره 2 ماده 10 دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس اوراق بهادار، مصوب جلسه 08/05/1386 و اصلاحیههای مورخ 17/11/1390 و 31/04/1392 شورای عالی بورس و اوراق بهادار را در خصوص رعایت موضوع دوره تصدی حسابرس کنترل نمایند و نسبت به تغییر حسابرس در شرکتها بعد از سال ارائه گزارش حسابرسی با بندهای اساسی، حساس باشند، چرا که تحریفهای با اهمیت میتواند عاملی برای سقوط قیمت سهام باشد.
[1] گروه حسابداری، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران. Omidsabaghiyan@yahoo.com [2] گروه حسابداری، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران. (نویسنده مسئول): z-Moradi@damavandiau.ac.ir [3] گروه حسابداری، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران. yazdani-82@yahoo.com [5] Scalera & Talpová [6] Berezinskaya [7] Du, Li, Lin,Wang [8] Agency Theory [9] Sidney, Leung, Srinidhi and Xie [10] Earning Quality Theory [11] Chen, Zeyun Chen, Lobo & Wang [12] Lai [13] Norton [14] Income Smoothing [15] Linck, Netter and Shu [16] Investment [17] Acceleration Principle Theory [18] Flexible Acceleration Theory [19] Tobin's Q [20] Hewitt, Max, Hodge, Frank, Pratt, Jamie [21] Signalling Theory [22] Salih &Flayyih [23] Choudhary, Merkley, Schipper [24] Electronic Legislation, Manuals and Essential References (ELMER) [25] Gipper, Hail, Leuz [26] Chen, Peer [27] Ershova [29] Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats (SWOT) [30] Gutiérrez, Azofra, Olmo [31] Rahmina, Agoes [32] Sarwoko, Agoes [33] Becker, DeFond, Jiambalvo, Subramanyam [34] Francis, Micheal [35] Positive Changes in Current Loan (CCL) [36] Positive Changes in Long Loan (CLL) [37] Sungg .Bae [38] Auditing Institute Revenue [39] Lennox, Wu and Zhang [40] Wilkinson & Clements [41] ratio of the sum of market value of equity and book value of long-term debt to total assets [42] Market to Book Value (MB) [43] Louis, Chan, Hamao and Lakonishok [44] ratio of gross Property, Plant and Equipment to the sum of Market value of Equity and Book value of Long-term Debt of the firm [45] DeFond, Wong and Li | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
فهرست منابع
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,055 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 290 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||