تدوین و تبیین الگوی عوامل مؤثر برگزارشگری یکپارچه

پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی

دوره 15، شماره 58، تیر 1402، صفحه 237-270   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/faar.2023.702114

نویسندگان

اکبر گیوکی¹؛ منصور گرکز^{* 2}؛ مهدی صفری گرایلی³؛ علیرضا معطوفی⁴

¹گروه حسابداری ،واحد گرگان،دانشگاه آزاد اسلامی،گرگان،ایران

²گروه حسابداری، واحد گرگان،دانشگاه آزاد اسلامی،گرگان،ایران

³گروه حسابداری، واحد بندرگز، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرگز، ایران.

⁴گروه حسابداری، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.

چکیده

چکیده
گزارشگری یکپارچه به‌عنوان جدیدترین تحول گزارشگری، عصر جدیدی از ارائه و ارتباط اطلاعات مالی و غیرمالی و ارزش‌آفرینی ایجاد کرده است این امر باعث گردیده پایداری کسب‌وکار و مسئولیت اجتماعی از اهمیت بیشتری برخوردار شود. هدف اصلی این پژوهش، تدوین و تبیین الگوی عوامل مؤثر بر گزارشگری یکپارچه با روش آمیخته اکتشافی است. به این منظور ابتدا بخش کیفی، با استفاده از روش داده بنیاد و مصاحبه با 19 نفر از خبرگان به روش نمونه‌گیری گلوله برفی انجام شد، مقوله و محرک‌های گزارشگری یکپارچه شامل شرایط علی، شرایط زمینه‌ای، شرایط مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها تدوین و مدل نهایی ارائه شد. در بخش کمّی، فرضیه‌های پژوهش تدوین و برای آزمون آن‌ها پرسشنامه طراحی و اطلاعات توسط 368 نفر که در بخش کیفی مشارکت نداشتند، گردآوری و آزمون فرضیه‌ها با روش معادلات ساختاری و با استفاده از نرم‌افزار smart PLS صورت پذیرفت. نتایج مرحله کمّی نشان داد که مقوله علی (الزامات قانونی و شرایط و روابط سیاسی و اقتصادی) بر مقوله محوری (گزارشگری یکپارچه) تأثیرگذار است، مقوله محوری (گزارشگری یکپارچه) بر راهبردها تأثیرگذار است، شرایط مداخله‌گر (دستورالعمل‌ها و ویژگی‌های راهبری شرکت) بر راهبردها تأثیرگذار است، شرایط بستر (نظام پاسخگویی و ارزشیابی و امکانات شرکت) بر راهبردها تأثیرگذار است و راهبرها (ایجاد نهاد متولی و تعیین استاندارد و آموزش) بر پیامدها تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: گزارشگری یکپارچه؛ چارچوب بین‌المللی گزارشگری یکپارچه؛ تئوری داده بنیان؛ روش آمیخته

اصل مقاله

تدوین و تبیین الگوی عوامل مؤثر برگزارشگری یکپارچه

          

 

تاریخ دریافت: 22/01/1402                  تاریخ پذیرش: 27/03/1402

اکبر گیوکی[1] منصور گرکز*[2] مهدی صفری گرایلی[3] علیرضا معطوفی[4]

 

چکیده

گزارشگری یکپارچه به‌عنوان جدیدترین تحول گزارشگری، عصر جدیدی از ارائه و ارتباط اطلاعات مالی و غیرمالی و ارزش‌آفرینی ایجاد کرده است این امر باعث گردیده پایداری کسب‌وکار و مسئولیت اجتماعی از اهمیت بیشتری برخوردار شود. هدف اصلی این پژوهش، تدوین و تبیین الگوی عوامل مؤثر بر گزارشگری یکپارچه با روش آمیخته اکتشافی است. به این منظور ابتدا بخش کیفی، با استفاده از روش داده بنیاد و مصاحبه با 19 نفر از خبرگان به روش نمونه‌گیری گلوله برفی انجام شد، مقوله و محرک‌های گزارشگری یکپارچه شامل شرایط علی، شرایط زمینه‌ای، شرایط مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها تدوین و مدل نهایی ارائه شد. در بخش کمّی، فرضیه‌های پژوهش تدوین و برای آزمون آن‌ها پرسشنامه طراحی و اطلاعات توسط 368 نفر که در بخش کیفی مشارکت نداشتند، گردآوری و آزمون فرضیه‌ها با روش معادلات ساختاری و با استفاده از نرم‌افزار smart PLS صورت پذیرفت. نتایج مرحله کمّی نشان داد که مقوله علی (الزامات قانونی و شرایط و روابط سیاسی و اقتصادی) بر مقوله محوری (گزارشگری یکپارچه) تأثیرگذار است، مقوله محوری (گزارشگری یکپارچه) بر راهبردها تأثیرگذار است، شرایط مداخله‌گر (دستورالعمل‌ها و ویژگی‌های راهبری شرکت) بر راهبردها تأثیرگذار است، شرایط بستر (نظام پاسخگویی و ارزشیابی و امکانات شرکت) بر راهبردها تأثیرگذار است و راهبرها (ایجاد نهاد متولی و تعیین استاندارد و آموزش) بر پیامدها تأثیرگذار است.

واژه‌های کلیدی: گزارشگری یکپارچه، چارچوب بین‌المللی گزارشگری یکپارچه، تئوری داده بنیان، روش آمیخته

1- مقدمه

رسوایی‌های مالی اخیر و بحران مالی جهانی انتقادهای متعددی از ارزش و استفاده از گزارش‌های مالی و پایداری سالانه تهیه‌شده توسط شرکت‌ها را ایجاد کرده است (گارسیا و همکاران¹،2013، کمپ و وندرلوت²،2020). انتقادهایی از گزارشگری مالی سنتی به دلیل عدم افشاء کافی قوت‌ها و ضعف‌های واحد تجاری شده است زیرا این روش گزارشگری وضعیت مالی گذشته را ارائه می‌دهد و به موضوعات اجتماعی و محیطی اهمیت نمی‌دهد (نایتون و ونگ³،2015). به‌خصوص که با پیشرفت تکنولوژی و افزایش رقابت، مدیران و ذینفعان به اهمیت گزارشگری پی برده و به دنبال گزارش‌هایی می‌باشند که تصمیم‌گیرندگان را در اتخاذ تصمیم مربوط و به‌موقع یاری کند (نمازی و مقیمی، 1397). سازمان‌ها و هیئت‌های استانداردگذاری نیز به تدوین و ارائه رهنمودها و دستورالعمل‌های افشاء اطلاعات غیرمالی پرداخته‌اند. ازجمله انجمن حسابداران آمریکا⁴ در سال 1991 کمیته‌ای برای بهبود کیفیت صورت‌های مالی تشکیل داد، این کمیته با همکاری هیئت استاندارهای حسابداری مالی⁵ و کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا⁶، یافته‌هایشان را به‌عنوان بهبود در گزارشگری واحد تجاری به‌منظور رفع نیازهای اطلاعاتی سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان، منتشر نمودند چارچوب پیشنهادی کمیته در پنج طبقه عنوان گردید، اطلاعات مالی و غیرمالی، تجزیه‌وتحلیل مدیریت از داده‌های مالی و غیرمالی، چشم‌انداز آتی، اطلاعات درباره مدیریت و سهامداران و پیشینه شرکت این چارچوب بر نیازهای اطلاعاتی سرمایه‌گذار و اعتباردهنده تأکید دارد و بیانگر افشاء اختیاری کاملی برای گزارش واحد تجاری نیست (بشیریمنش و همکاران،1394) در سال 1998 هیئت استاندارهای حسابداری مالی آمریکا، کمیته جدیدی  را برای بررسی افشاء اطلاعات مالی و غیرمالی ایجاد کرد. هدف این کمیته کمک به شرکت‌ها برای بهبود گزارشگری واحد تجاری بود. اطلاعات مورد نظر این کمیته در شش گروه طبقه‌بندی شدند اطلاعات واحد تجاری، تحلیل مدیریت از اطلاعات واحد تجاری، اطلاعات چشم‌انداز آتی، اطلاعاتی درباره مدیریت و سهامداران، اطلاعات کلی درباره واحد تجاری، اطلاعاتی درباره دارایی‌های نامشهود (بشیریانش و همکاران، 1395). هیئت بین‌المللی استاندارهای حسابداری⁷ و هیئت استانداردهای حسابداری مالی به‌صورت مشترک، به توصیف افشاء اطلاعات مالی و غیرمالی، پرداخته است. در این کار مشترک، افشاء اطلاعات به‌عنوان یک ابزار ارتباطی آورده شده است و بیان می‌کند که صورت‌های مالی باید اطلاعات اضافی را در مورد اقلام شناسایی‌شده و سایر اطلاعات مربوط به استفاده‌کنندگان افشاء کند (هیئت بین‌المللی استاندارهای حسابداری، 2015). این امر به‌نوبه خود استفاده از یک مدل جدید از گزارش اطلاعات شرکت را ایجاد کرده است که جنبه‌های استراتژیک، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی را در نظر می‌گیرد (اسلک وکمپبل⁸،2016). این ابتکار جدید که به‌عنوان گزارش یکپارچه شناخته می‌شود به محدودیت‌های موجود در ارتباط با گزارش‌های مالی سنتی می‌پردازد که مورد انتقاد قرار می‌گیرند (زوو و همکاران⁹،2017). گزارش یکپارچه ارائه اطلاعات غیرمالی را تقویت کرده و شفافیت سازمان‌ها و ظرفیت آن‌ها را برای خلق ارزش افزایش می‌دهد (بک و همکاران¹⁰،2017). گـزارش یکپارچـه، ارائـه اطلاعاتـی دربـاره راهبـرد، راهبـری، عملکـرد و چشم‌انداز سـازمان در بافـت محیـط بیرونـی اسـت کـه منجـر بـه ایجـاد ارزش در کوتـاه، میـان و بلندمـدت می‌گردد (کنسـول بین‌المللی گزارشـگری یکپارچـه¹¹،2013). در تعریف دیگر گزارشگری یکپارچه تمام اطلاعات مربوط به استراتژی سازمان، ریسک‌ها، فرآیندهای نظارت، تأثیرات اجتماعی و محیطی و نتایج مالی را تلفیق می‌کند و در نهایت منجر به ایجاد یک مجموعه منسجم در عین سادگی و شفافیت می‌گردد )دلوییت¹²، 2016). در حال حاضر با توجه به تلاش‌های صورت پذیرفته توسط کمیته بین‌المللی گزارشگری یکپارچه شاهد گسترش این نوع گزارشگری در جوامع مختلف و شرکت‌های بین‌المللی از جمله آفریقای جنوبی و دانمارک هستیم (ودیعی و خلیلیان موحد،1392)، با توجه به این مهم و احتمال ورود شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران بین‌المللی به ایران و اهمیت شفافیت اطلاعات از طریق گزارشگری یکپارچه) فخاری و بابادی،1395). همچنین تهیه اطلاعات غیرمالی به‌صورت داوطلبانه و ناقص در گزارش تفسیری شرکت‌های بهابازار، انجام پژوهش در خصوص این موضوع ضروری است. پژوهش‌هایی به‌منظور ایجاد چارچوب گزارشگری در انطباق با چارچوب بین‌المللی گزارشگری یکپارچه¹³ به‌منظور تهیه گزارشگری یکپارچه انجام‌شده است از جمله پژوهشی که (ستایش و مهتری،1397) به‌منظور ارائه الگویی برای ارائه اطلاعات شرکت‌های ایرانی در قالب گزارشگری یکپارچه به روش پرسشنامه و (بهروز طحان جلالی و دکتر محمدعلی مرادی،1395) با موضوع استانداردگذاری یکپارچه برای گزارشگری مالی انجام داده‌اند، در پژوهش اول پژوهش‌گر رهنمودهای ارائه‌شده در چارچوب بین‌المللی گزارشگری یکپارچه را با توجه به شرایط داخلی در قالب چارچوبی بومی بیان نموده است و در پژوهش دوم نیز تلاش شده است به‌ضرورت ارائه چارچوب و رهنمود لازم به‌منظور ارائه گزارشگری به شکل یکپارچه پرداخته شود. لکن مسئله این است قبل از ارائه استانداردها و چارچوب‌های لازم نیازمند تدوین و تبیین بستر، شرایط و عوامل لازم برای پیاده‌سازی گزارشگری یکپارچه هستیم در نتیجه تفاوت آن با پژوهش‌های انجام‌شده تدوین بسترهای پیاده‌سازی گزارشگری یکپارچه است تا راهنمایی باشد برای ارائه چارچوب و اصول تهیه گزارشگری یکپارچه که موضوع پژوهش‌های فوق است، بررسی ادبیات مطالعه صورت گرفته در خصوص گزارشگری یکپارچه نشان می‌دهد تاکنون پژوهشی برای تدوین و تبیین الگوی عوامل مؤثر بر گزارشگری یکپارچه با توجه به ویژگی‌های خاص محیطی و گزارشگری مالی حاکم بر ایران و با استفاده از روش نظریه داده بنیاد انجام‌نشده است. این پژوهش تلاش می‌کند تا علاوه بر کمک به افزودن به ادبیات حوزه گزارشگری یکپارچه با استفاده از روش آمیخته اکتشافی به این مسئله بپردازد که مقوله و محرک‌های مؤثر بر گزارشگری یکپارچه چیست؟ و اعتبار مدل چگونه است؟ بنابراین انتظار بر این است تا یافته‌های این پژوهش بتواند موجب افزایش مبانی نظری پژوهش‌های گذشته در حوزه گزارشگری یکپارچه‌شده و با استفاده از روش ترکیبی باعث افزایش اعتبار الگوی به‌دست‌آمده از مقوله و محرک‌های مؤثر بر گزارشگری یکپارچه گردد، همچنین منجر به معرفی حوزه جدید پژوهشی برای پژوهشگران حسابداری و حسابرسی شود به‌خصوص برای آن‌هایی که در خصوص گزارشگری فعالیت دارند.

 

2- مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1- مبانی نظری

محدودیت‌های صورت‌های مالی ازجمله مربوط نبودن و عدم ارائه و افشاء کامل دارایی‌ها خصوصاً دارایی‌های نامشهود، عملکرد اجتماعی و پایداری شرکت‌ها، باعث ایجاد نگرانی برای استفاده‌کنندگان این گزارش‌ها گردید، به ‌نحوی ‌که با آغاز دهه 90 مباحث مربوط به ارائه گزارش‌های مسئولیت اجتماعی مطرح گردید و هر شرکتی فعالیت‌های اجتماعی خود را گزارش می‌نمود این گزارش به‌صورت چارچوب استاندارد تعیین‌شده نبود و بر اساس چارچوب و سلیقه هر شرکت تهیه می‌گردید. این امر منجر به این شد که دفتر محیط‌زیست سازمان ملل¹⁴ با همکاری چند مؤسسه دیگر کارگروهی را در سال 1997 تشکیل دهد. نتیجه تلاش این کارگروه ارائه اولین نسخه راهنمای گزارشگری پایدار کسب‌وکار¹⁵ در سال 1999 بود؛ اما با به وجود آمدن گزارش‌های مختلف در خصوص عملکرد اجتماعی، محیط‌زیست و پایداری ایده خلاصه کردن این گزارش‌ها به‌صورت یکپارچه و گزارشگری یکپارچه مطرح گردید، برای این منظور سال 2004 موسسه کینگ¹⁶ تشکیل شد، این مؤسسه در پی بررسی ارتباط بین گزارشگری اجتماعی، اقتصادی، محیط‌زیست و پایداری بود (مرشد زاده و قربانی، 1396). نقطه آغاز گزارشگری یکپارچه را می‌توان از سال 2008 دانست زیرا در آن زمان بحران مالی سراسر اروپا را درگیر کرده بود و مطالبی مطرح‌شده بود مبنی بر اینکه چرا شرکت‌هایی که در تهیه صورت‌های مالی از اصول پذیرفته‌شده حسابداری استفاده می‌کنند دچار شکست می‌شوند آیا ارزش‌گذاری‌ها مناسب نبوده اگر چنین نیست پس چه اتفاقی رخ‌داده است. فراتر از این، مسائل و نگرانی‌ها در خصوص دارایی‌هایی که در گزارش‌های مالی ارائه می‌شد به‌طور چشمگیری افزایش‌یافته چراکه این دارایی‌ها منعکس‌کننده کمترین ارزش شرکت‌ها بود. در نتیجه توجه به دارایی‌های نامشهود معطوف شد به‌طور مثال در سال 1975، حدود 83% ارزش بازار شرکت را دارایی‌های فیزیکی و مشهود تشکیل می‌داد و این در حالی بود که در سال 2009 تنها 19% ارزش بازار شرکت‌ها را به خود اختصاص می‌داد. یک تغییر روشنی در مدل‌های شرکت وجود داشت که در صورت‌های مالی سنتی منعکس نمی‌شد. (محمدحسین ودیعی، علی خلیلیان موحد، 1395) این امر باعث اهمیت گزارشگری غیرمالی و اقبال به گزارشگری یکپارچه گردید به ‌نحوی ‌که با پیگیری‌های صورت گرفته، در سال 2010 کمیته بین‌المللی گزارشگری یکپارچه با هدف ایجاد چارچوبی مدون برای تهیه آن ایجاد شد و در نهایت این کمیته در دسامبر 2013 چارچوب گزارشگری یکپارچه را تهیه کرد این چارچوب اصولی را برای شرکت‌هایی که قصد تهیه گزارش یکپارچه را دارند ارائه می‌کند. در واقع انتشار این چارچوب که در سطح جهان پذیرفته‌شده است نقطه عطفی در گزارشگری شرکت‌ها محسوب می‌شود. در مقایسه با گزارشگری دیگر (پایداری، اجتماعی، راهبری شرکتی) رویکرد گزارشگری یکپارچه مبتنی بر منابع و مصارف ارزش شرکت است و تمامی ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، محیطی، راهبری و مالی) را دربرمی‌گیرد (ستایش و محمدیان، 1397)؛ اما گزارشگری یکپارچه در دوران کودکی خود به سر می‌برد (محمدحسین ستایش و زینب مهتری، 1398). در ایران در خصوص تدوین چارچوب و استاندارد گزارشگری یکپارچه اقدام مؤثری صورت نگرفته است. قدم اول در این خصوص بررسی عوامل تأثیرگذار بر گزارشگری یکپارچه است. پژوهش‌های انجام‌شده نشان می‌دهد عوامل مختلفی بر گزارشگری تأثیرگذار است از قبیل استراتژی تجاری شرکت (مهدی صفری گرایلی و یاسر رضایی پیته نوئی، 1398) فرهنگ، قوانین عرفی و حقوقی (محمدحسین ستایش و زینب مهتری، 1398) افزایش سهامداران خرد، توسعه بازار سرمایه، خصوصی‌سازی مالکیت، افزایش رقابت، افزایش نقش نهادهای ناظر، مطالبه شفافیت و فشار افکار عمومی، ورود به عرصه اقتصاد جهانی و پذیرش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (باباجانی جعفر و همکاران، 1399). رقابت در بازار محصول به‌عنوان یکـی از سازوکارهای نظم‌دهنده فرآیند گزارشگری مـالی بیـان می‌شود (بالاکریشـنان و کوهن¹⁷، 2011). همچنین، نتایج برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که رقابت در بازار محصولات به‌عنوان یکی از عوامل مؤثر در بهبود کیفیت اطلاعات حسابداری است (چنگ و همکـاران، ¹⁸2013). افزایش شفافیت در ارائه اطلاعات مالی به کاهش مشکلات اطلاعات، برای نمونه کاهش مشکلات انگیزشی و افزایش توانایی مدیران در پاسخگویی به افراد برون‌سازمانی، منجر می‌شود. یکی از اهداف در نظر گرفته‌شده برای اطلاعات مالی، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی است که خود باعث فراهم کردن مبنایی مناسب برای فراهم‌کنندگان برون‌سازمانی سرمایه در مورد ارزیابی فرصت‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و نظارت بر عملکرد مدیران می‌شود. کیفیت اطلاعات مالی در تسهیل جریان منابع مالی به درون شرکت‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. این نقش در شرکت‌های خصوصی نسبت به شرکت‌های دولتی بیشتر است و تأثیر زیادی بر جلب نظر فراهم‌کنندگان بیرونی سرمایه دارد و به‌نوبه خود می‌تواند بر تأمین مالی خارجی شرکت‌ها تأثیر داشته باشد (هوپ و توماس، ¹⁹2009). بین ارزش شرکت و امتیاز گزارشگری مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها همبستگی مثبت وجود دارد در نظر گرفتن هم‌زمان اطلاعات مالی گزارش‌های سالانه و اطلاعات مسئولیت اجتماعی، نسبت به توجه صرف به اطلاعات مالی، به نحو بهتری تغییرات ارزش سهام را توضیح می‌دهد (حساس یگانه و همکاران، 1399). شرکت‌ها با مسئولیت‌پذیری اجتماعی بالاتر، ارزش بازار بیشتری و هزینه سرمایه کمتری دارند ولی جریان نقدی عملیاتی بالاتری ندارند. در نتیجه، مطابق با پیش‌بینی، استفاده‌کنندگان از گزارش‌های مالی به مقوله مسئولیت‌پذیری اجتماعی توجه دارند و افشای این اطلاعات بار اطلاعاتی داشته و جزء اطلاعات مربوط در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود (گروسی و همکاران، 1399). شفافیت ابزاری برای تسهیل فرایند ارزیابی عملکرد شرکت‌ها است. تأکید بر حق دسترسی به اطلاعات با در نظر داشتن حریم هر دو طرف تهیه‌کننده و استفاده‌کننده است. در واقع شفافیت ارتباط بسیار زیادی با پاسخگویی دارد (فلورینی، ²⁰1999). دولت‌ها بر بازار اوراق بهادار به‌منظور اهداف متنوعی نظارت می‌کنند. جریان اطلاعاتی که با دقت، کارا و بی‌طرفانه باشد به عملکرد خوب بازار سرمایه کمک می‌کند نیاز همه استفاده‌کنندگان را برطرف کرده و باعث افزایش رشد اقتصادی و ثبات در جامعه می‌شود (بایلی، ²¹2002). افشا اجباری در سطح ملی یا منطقه‌ای از سوی مقام‌های دولتی و سازمان‌های حرفه‌ای وضع می‌گردد و همه شرکت‌ها صرف‌نظر از اندازه، سیستم حسابداری مالی، منابع مالی و سایر عوامل مؤثر در افشا، ملزم به رعایت آن می‌باشند هدف از افشای اجباری تأمین نیاز اطلاعاتی استفاده‌کنندگان و تضمین کیفیت اطلاعات از طریق رعایت استانداردها و قوانین است (پوپا، ²²2008). ویژگی‌های راهبری شرکتی می‌تواند بر افشای محیطی مؤثر باشد (نانسون²³و همکاران، 2010). تنوع جنسیتی هیئت‌مدیره تأثیر مثبتی بر سطح افشای اطلاعات حسابداری دارد (عریبی، ²⁴2018). متغیر تمرکز مالکیت، نفوذ مدیرعامل، استقلال هیئت‌مدیره و مدت تصدی مدیرعامل بر کیفیت اطلاعات مالی تأثیر مثبت و معنادار دارند (دیانتی دیلمی و همکاران، 1392). در مباحث مربوط به حاکمیت شرکتی، یکی از مسائل بحث‌انگیز، تصدی هم‌زمان پست‌های رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل توسط یک شخص است. طبق تئوری نمایندگی، قرار گرفتن یک فرد در نقش مدیرعامل و رئیس هیئت‌مدیره به‌طور معنی‌داری مسئولیت‌های مهم هیئت‌مدیره ازجمله نظارت را مخدوش می‌کند و با افزایش نفوذ مدیرعامل بر هیئت‌مدیره امکان کاهش افشای اطلاعات زیاد می‌شود (فورکر، ²⁵1992). خودشیفتگی مدیران عامل اثر منفی بر شفافیت گزارشگری مالی دارد، همچنین بین دیگر ویژگی رفتاری مدیران یعنی اطمینان بیش ‌از حد و شفافیت گزارشگری مالی رابطه منفی و معناداری مشاهده گردیده است (طاهری عابد و همکاران، 1399). مباحث سیاسی شامل میزان دخالت دولت در بازارهای مالی و پولی، تمرکز در قدرت سیاسی، هزینه تشکیل شرکت‌های جدید و ریسک مصادره اموال بخش خصوصی در هر کشور نیز بر الزامات افشاء و متغیرهای تبیین‌کننده کیفیت افشای شرکت‌ها در یک کشور تأثیر دارد (بوشمن²⁶ و همکاران، 2003). در شرکت‌های با کمیته حسابرسی با اعضای مستقل و دارای تخصص حسابداری و مالی، احتمال بیشتری وجود دارد که صورت‌های مالی اشتباه و معاملات نادرست کشف شوند؛ زیرا آن‌ها باید برای حفظ شهرتشان به منشور اخلاقی حرفه عمل کنند در نتیجه کمیته حسابرسی دارای تخصص هنگام نظارت بر شرکت باید اثربخشی بیشتری داشته باشد که این می‌تواند بر افشای اختیاری شرکت‌ها اثری مثبت بگذارد (پرسون، ²⁷2009). شرکت‌هایی با روابط سیاسی بالا نسبت به شرکت‌های فاقد روابط سیاسی، به دلیل ضعف در انگیزه‌های بازار سرمایه و یا کاهش ریسک دادرسی، سطح افشای داوطلبانه پایینی دارند. تئوری‌های افشاء پیش‌بینی می‌کنند که شرکت‌ها زمانی که انگیزه‌های بازار سرمایه قوی بوده و ریسک دادرسی بالا است، با احتمال بیشتری سطوح افشای داوطلبانه را فراهم می‌کنند (فرایس و همکاران، ²⁸2011). یکی از این عوامل محیطی فرهنگ است. عوامل فرهنگی به‌طور مستقیم بر توسعه نظام‌های گزارشگری و حسابداری مالی در سطح هر کشور اثرگذار است (دووپینک، ²⁹2004). کشوری که استراتژی اقتصاد باز را دنبال می‌کند می‌بایست درهای خود را نه‌تنها بر روی تجارت خارجی بلکه بر روی گردش بین‌المللی عوامل تولیدی چون کار، سرمایه و تکنولوژی، باز بگذارد. یکی از الزامات مهم داشتن ارتباطات مالی، تجاری و گردش سرمایه در سطح بین‌المللی و حرکت به سمت اقتصاد باز پذیرش اجباری کنوانسیون‌ها و پیمان‌های بین‌المللی مربوط به بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول، سازمان ملل متحد و... در حوزه‌های اقتصادی ازجمله گزارشگری مالی و به‌ویژه استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی جهت ارائه اطاعات با کیفیت و قابل‌ مقایسه است. منطق اصلی چنین اجباری نیز افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران و کارایی بازارهای سرمایه در سراسر جهان است (میر و رحمان³⁰، 2005). به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی به افراد متخصص نیاز دارد که بستگی به فراهم نمودن فرصت آموزش کافی و مرتبط برای افراد دارد. با توجه به پیشرفت‌های قابل ‌توجه حسابداری، آگاهی از دانش‌ها و مهارت‌های دنیای امروزی در محیط تجاری کنونی برای متخصصان حسابداری امری حیاتی است (هگارت و همکاران، ³¹2004). بدیهی است گزارش یکپارچه نیز به‌عنوان آخرین تحول گزارشگری می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد، به همین دلیل تهیه الگویی برای ارائه گزارشگری یکپارچه را با توجه به شرایط خاص هر کشور از ابعاد و جنبه‌های مختلفی می‌توان بررسی کرد (محمدحسین ستایش و زینب مهتری، 1398). درنتیجه این پژوهش از طریق روش پژوهش آمیخته و تعیین عوامل علی، زمینه‌ای، مداخله‌گر، راهبردها و پیامدهای گزارشگری یکپارچه با روش داده بنیان و سپس تأیید آن با استفاده از روش معادلات ساختاری به تدوین و تبیین الگوی عوامل مؤثر بر گزارشگری یکپارچه می‌پردازد زیرا تاکنون در این خصوص پژوهش انجام ‌نشده است. این پژوهش از لحاظ این‌که یک مدل و الگویی از عوامل مؤثر بر گزارشگری ارائه می‌دهد می‌تواند اطلاعات کافی برای تصمیم‌گیری ذینفعان را فراهم کند.

 

2-2-پیشینه پژوهش

روباتوم و لاک³²(2019) به بررسی گزارشگری یکپارچه که توسط کمیسیون بین‌المللی گزارشگری یکپارچه توسعه‌یافته است پرداختند، هدف این پژوهش تأثیر گزارشگری یکپارچه بر شیوه گزارشگری شرکت‌ها است. نتیجه حاکی است که گزارشگری یکپارچه موجب می‌شود پایه گزارشگری شرکت‌ها تغییر کند البته این تغییر بدون توجه به چارچوب‌های موجود گزارشگری رخ نمی‌دهد. این نوع گزارشگری نگرانی‌های مربوط به پیچیدگی و غیراصولی بودن گزارش‌های موجود را مشخص و چارچوبی قابل‌قبول برای گزارشگری محیطی، اجتماعی و راهبردی فراهم می‌کند.

امانول آتردیس²⁹(2019 )  به بررسی ارتباط بین سطح کیفیت یکپارچه و ارزیابی بازار یک شرکت می‌پردازد که هدف آن تعیین ارتباط گزارشگری یکپارچه و عملکرد مالی است. برای این منظور از اطلاعات گزارش یکپارچه شرکت‌ها برای سال‌های 2011 تا 2015 استفاده‌شده است. نتایج نشان می‌دهد درزمانی که شرکت‌ها تمایل دارند کیفیت افشا را افزایش دهند با گزارشگری یکپارچه و عملکرد شرکت ارتباط مثبت وجود دارد.

پیستونی و همکاران³⁴ (2018) به بررسی میزان کیفیت گزارشگری یکپارچه شرکت‌هایی که این نوع گزارشگری را در دستور کار قرار داده‌اند، پرداختند. هدف آن ارزیابی کیفیت گزارشگری یکپارچه شرکت‌ها است و از اطلاعات گزارش یکپارچه 116 شرکت برای سال‌های 2013 تا 2014 استفاده‌ شده است. روش پژوهش تجزیه و تجلیل اطلاعات و یک مدل امتیازدهی است. نتیجه پژوهش آن‌ها نشان می‌دهد کیفیت گزارشگری یکپارچه پایین است و اطلاعات مربوط به جنبه‌های گزارشگری یکپارچه، از جمله سرمایه، مدل کسب‌وکار و روند ایجاد ارزش در افزوده شرکت‌ها، به‌صورت ناقص گزارش‌ شده است و برای بهبود افشای این اطلاعات، باید چارچوب گزارشگری یکپارچه تقویت شود.

کیان و همکاران³⁵ (2018) در پژوهشی به بررسی حسابداری مدیریت زیست‌محیطی و تأثیر آن در کنترل کربن و کیفیت افشاء پرداختند. نتایج پژوهش آنان با استفاده از داده‌های جمع‌آوری ‌شده از 114 شرکت بزرگ در ایالات متحد آمریکا، آلمان، استرالیا و ژاپن نشان داد که تعداد کمی از این شرکت‌ها از ابزارهای حسابداری مدیریت زیست‌محیطی استفاده کرده‌اند و بیشتر آن‌ها تنها برخی از این ابزار را بکار گرفته‌اند. همچنین، کاربرد حسابداری مدیریت زیست‌محیطی تأثیر قابل‌ توجهی در مدیریت مسائل زیست‌محیطی و کیفیت افشای شرکت دارد.

بوبیتان و همکاران³⁶ (2017) در پژوهشی به بررسی گزارشگری یکپارچه، حاکمیت شرکتی و آینده عملکرد حسابداری پرداختند. نتایج نشان می‌دهد که گزارش یکپارچه می‌تواند به حاکمیت شرکتی با افزایش پاسخگویی، مدیریت عملکرد بهتر، شفافیت بیشتر و رهبری مؤثر و مدیریت مؤثرتر ریسک کمک کند.

نور اله زاده و همکاران (1399) به بررسی پیامدهای کیفیت گزارشگری یکپارچه بر ارزش‌گذاری شرکت‌ها و عملکرد آتی شرکت‌ با تأکید بر نقش پیچیدگی و نیازهای تأمین منابع مالی خارجی پرداختند هدف این پژوهش بررسی پیامدهای کیفیت گزارشگری یکپارچه بر ارزش‌گذاری شرکت‌ها و عملکرد آتی شرکت‌ با تأکید بر نقش پیچیدگی و نیازهای تأمین منابع مالی خارجی است. به همین منظور، داده‌های مربوط به شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و فرا بورس تهران برای دوره زمانی 7 ساله بین سال‌های 1390 الی 1396 برای 120 شرکت استخراج و از الگوی رگرسیونی داده‌های ترکیبی برای آزمون فرضیه‌ها استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بازار سرمایه نگرش مثبتی نسبت به شرکت‌‌هایی دارد که از رویکرد گزارشگری یکپارچه برای ارائه اطلاعات خود استفاده می‌کنند؛ و این نگرش مثبت منجر به افزایش ارزش‌گذاری شرکت‌ می‌گردد. همچنین نتایج پژوهش نشان‌دهنده‌ی آن است که رابطه‌ی مثبت میان ارزش‌گذاری شرکت و گزارشگری یکپارچه در شرکت‌های دارای پیچیدگی سازمانی و شرکت‌های نیاز به تأمین مالی خارجی بالاتر، قوی‌تر است؛ و در پایان نتایج پژوهش بیان می‌کند که گزارشگری یکپارچه از طریق ارائه اطلاعات شفاف و جامع سبب می‌گردد تصمیم‌گیرندگان داخلی بتوانند تصمیمات بهینه‌ای را اتخاذ نمایند که موجبات بهبود عملکرد آتی شرکت را فراهم می‌آورد.

رضایی و همکاران (1398) به بررسی ارتباط ارزش اطلاعات حسابدار یکپارچه در رویکردی گزارشگری یکپارچه پرداختند، هدف پژوهش بررسی ارتباط ارزش اطلاعات حسابدار در رویکرد گزارشگری یکپارچه در بورس اوراق بهادار تهران است. بدین منظور داده‌های موردنیاز از 51 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران، در طی دوره زمانی 1385 تا 1395 جمع‌آوری گردیده است. نتایج پژوهش نشان داد که بین سود خالص و ارزش بازار سهام ارتباط خطی معناداری وجود دارد. بین سود خالص و ارزش بازار سهام ارتباط غیرخطی معناداری وجود دارد. بین ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام و ارزش بازار سهام ارتباط خطی معناداری وجود دارد. بین ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام و ارزش بازار سهام ارتباط غیرخطی معناداری وجود دارد. بین سودوزیان جامع و ارزش بازار سهام ارتباط خطی معناداری وجود دارد. بین سودوزیان جامع و ارزش بازار سهام ارتباط غیرخطی معناداری وجود دارد.

ملکیان و همکاران (1398) به بررسی تأثیر ویژگی‌های هیئت‌مدیره شرکت بر میزان گزارشگری زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی پرداختند این پژوهش با هدف بررسی تأثیر ویژگی‌های هیئت‌مدیره شرکت بر میزان گزارشگری زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی طی دوره زمانی 5 ساله از سال 1391 تا سال 1395 انجام ‌شده است. روش گردآوری داده‌ها، روش اسناد کاوی و مراجعه به بانک‌های اطلاعاتی و روش تحلیل داده‌ها از نوع استنباطی است. این پژوهش از جهت تحلیل آماری از نوع همبستگی و مبتنی بر الگوی معادلات ساختاری است. نتایج نشان می‌دهد که از بین هشت متغیر هیئت‌مدیره، متغیرهای نسبت اعضای غیرموظف هیئت‌مدیره، نسبت مالکیت هیئت‌مدیره و نسبت زنان هیئت‌مدیره و نسبت ثبات اعضای هیئت‌مدیره بر میزان گزارشگری زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی تأثیر مثبت و معنادار و دوگانگی وظیفه مدیرعامل و نسبت تحصیلات هیئت‌مدیره بر میزان گزارشگری زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی تأثیر منفی و معنادار دارند. بین اندازه هیئت‌مدیره و تعداد جلسات هیئت‌مدیره با میزان گزارشگری زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی، رابطه‌ای مشاهده نشده است.

حاجیان نژاد و همکاران (1394) به تدوین چارچوبی برای گزارشگری غیرمالی شرکت‌ها بر مبنای چارچوب مفهومی و حسابداری پرداختند نتایج تحقیق آن‌ها نشان می‌دهد ازنظر اهداف گزارشگری و همچنین ویژگی‌های کیفی اطلاعات، مشابهت‌های زیادی بین چارچوب مفهومی و حسابداری و چارچوب قابل‌ارائه برای گزارشگری غیرمالی در ایران و جود دارد.

عرب صالحی و همکاران (1392) در پژوهشی با عنوان رابطه مسئولیت اجتماعی با عملکرد مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران به بررسی رابطه بین مسئولیت اجتماعی و عملکرد مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. در این پژوهش از اطلاعات 59 شرکت در طول سال‌های 1389 – 1385 استفاده‌ شده است. نتایج پژوهش آن‌ها نشان می‌دهد که عملکرد مالی با مسئولیت اجتماعی شرکت نسبت به مشتریان و نهادهای موجود در جامعه ارتباط دارد. ولی عملکرد مالی با مسئولیت اجتماعی شرکت نسبت به کارکنان و محیط‌زیست رابطه معناداری ندارد.

 

3-سؤالات پژوهش

• محرک‌های گزارشگری یکپارچه چیست؟
• الگوی مفهومی گزارشگری یکپارچه چیست؟
• میزان اعتبار الگوی مفهومی چگونه است؟

 

 

4-روش‌شناسی پژوهش

روش انجام پژوهش ترکیبی یا آمیخته و از نوع اکتشافی است در بخش اول با استفاده از روش داده بنیان به طراحی الگوی عوامل مؤثر بر گزارشگری یکپارچه می‌پردازد. زمانی از این روش استفاده می‌شود که در حوزه موردمطالعه تقریباً چیز شناخته ‌شده کمی وجود داشته باشد، دوم اینکه پژوهشگر بخواهد ادراکات و تجارب مشارکت‌کنندگان را بداند و سوم قصد پژوهشگر گسترش یک نظریه جدید باشد (دانایی فر و امامی، 1396). در این بخش فرایند اجرا کیفی است؛ زیرا در این پژوهش از روش مصاحبه برای گردآوری داده‌ها استفاده‌ شده است و سپس به تحلیل و تفسیر برای دستیابی به داده‌ها پرداخته می‌شود و در نهایت نتایج به شکل نمودار ارائه می‌شود و از لحاظ زمانی مقطعی است با عنایت به اینکه انجام مصاحبه در سال 1399 انجام‌ شده است. نظریه‌پردازی داده بنیان، یک روش‌شناسی استقرائی کشف نظریه است که این امکان را فراهم می‌آورد تا گزارشی نظری از ویژگی‌های عمومی موضوع پرورش دهد درحالی‌که به‌طور هم‌زمان، پایه این گزارش را در مشاهدات تجربی داده‌ها محکم می‌سازد. (فرناندز³⁷،2004) منظور از استقرایی بودن نظریه داده بنیان این است که در این روش به آزمودن فرضیه پرداخته نمی‌شود و نظریه تدوین‌شده درنتیجه گردآوری و تحلیل هم‌زمان داده روییده و زاییده می‌شود (گولدینگ³⁸،2002 و نوری و مهرمحمدی، 1390). در این تحقیق از نظریه استراتوس و کوربین استفاده می‌شود. استِراتوس و کوربین برای تحلیل داده‌ها سه فن کدگذاری پیشنهاد دادند، کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی، در کدگذاری باز، تحلیل‌گر به پدید آوردن مقوله‌ها و ویژگی‌های آن‌ها می‌پردازد و سپس می‌کوشد تا مشخص کند که چگونه مقوله‌ها در طول عددهای تعیین‌شده تغییر می‌کنند. در کدگذاری محوری، مقوله‌ها به‌طور نظام‌مند بهبودیافته و با زیر مقوله‌ها پیوند داده می‌شوند. بااین‌حال، این‌ها هنوز مقوله اصلی نیستند که درنهایت برای تشکیل یک آرایش نظری بزرگ‌تر یکپارچه شوند، به‌طوری‌که نتایج تحقیق، شکل نظریه پیدا کنند. کدگذاری انتخابی فرآیند یکپارچه‌سازی و بهبودیافته مقوله‌هاست. (استراتوس و کوربین³⁹،2001). جامعه آماری با توجه به موضوع تحقیق از بین افرادی که دارای تخصص در این زمینه بوده و به‌صورت اجرایی با آن سروکار داشته و همچنین به‌عنوان سیاست‌گذار و تأثیرگذار در این موضوع می‌باشند انتخاب‌شده است لذا جامعه آماری از اساتید دانشگاهی که صاحب‌نظر و دارای تجربه حرفه‌ای در خصوص حسابداری و گزارشگری مالی هستند، اعضا جامعه حسابداران رسمی ایران، اعضا کمیته تدوین استانداردهای حسابداری سازمان حسابرسی، مدیران ارشد سازمان بورس و اوراق بهادار و مدیران شرکت‌ها تشکیل‌شده است. نمونه‌گیری به روش گلوله برفی⁴⁰ بوده به ‌این ‌ترتیب که ابتدا با 7 نفر از افرادی که درزمینه کاری خود تصمیم‌گیرنده و صاحب‌نظر بودند مصاحبه شروع گردید سپس از آن‌ها معرفی افراد مطلع و صاحب‌نظر برای مصاحبه درخواست می‌گردید. با پیش رفتن پژوهش و گردآوری و تحلیل داده‌ها، برای شناخت بهتر مفاهیم و مقوله‌ها با سایر افراد خبره در حوزه پژوهش آشنا به زمینه گزارشگری شامل اساتید دانشگاه، مدیران و شرکا مؤسسات حسابرسی و ناظرین بر گزارشگری بهابازار، مصاحبه ‌شد. درنتیجه با 19 نفر از افراد صاحب‌نظر مصاحبه به عمل آمد و پس از برگزاری این مصاحبه‌ها، مفاهیم و مقوله‌ها به اشباع رسیدند. مصاحبه‌ها تا جایی که مصاحبه‌شوندگان اجازه می‌دادند ضبط شدند و افرادی بودند که با ضبط صدا موافق نبودند، در این موارد یادداشت‌برداری انجام می‌شد تمامی مقوله‌های مدل پارادایمی نظریه داده بنیاد با آلفای بالای 7/0 از میزان پایایی مناسب برخوردار هستند. در بخش کمّی پرسشنامه طراحی و جامعه نمونه از تحلیلگران صندوق‌های سرمایه‌گذاری که به تحلیل گزارش می‌پردازند، شرکا و مدیران مؤسسات حسابرسی و مدیران و رؤسای مالی شرکت‌های بورسی می‌باشند. در این بخش از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری برای آزمون مدل به ‌دست ‌آمده استفاده ‌شده است. پرسشنامه محقق ساخته است و سؤالات آن برگرفته از الگوی حاصل‌شده از بخش اول و ادبیات و مبانی پژوهش است. این پرسشنامه دارای 24 سؤال و بر اساس طیف 5 درجه‌ای لیکرت، از خیلی زیاد تا خیلی کم طراحی‌ شده است و از دو بخش تشکیل‌شده است، بخش اول شامل متغیرهای جمعیت شناختی (سمت، میزان تحصیلات، میزان سابقه کار) و بخش دوم شامل سؤالات مربوط به موضوع اصلی پژوهش است. با توجه اینکه اطلاعات دقیقی از تعداد جامعه آماری در دسترس نیست نامحدود فرض شده و برای تعیین تعداد آن از فرمول کوکران برای جامعه نامحدود شده است، درمجموع تعداد 397 پرسشنامه دریافت گردید؛ که در نهایت 368 پرسشنامه انتخاب گردید.

 

5-یافته‌های پژوهش

5-1-یافته‌های بخش کیفی

5-1-1-کدگذاری باز

کدگذاری باز، فرآیند تحلیلی است که از طریق آن، مفاهیم شناسایی‌شده و ویژگی‌ها و ابعاد آن‌ها در داده‌ها کشف می‌شوند. در این پژوهش درمجموع، تعداد 111 مفهوم از مصاحبه‌ها استخراج‌ شده است، مفاهیم استخراج‌شده فوق به 24 مقوله شامل الزامات قانونی، خصوصی‌سازی و بازار فعال، دیدگاه قانون‌گذاران و سیاست‌گذاران، روابط بین‌الملل، تهیه دستورالعمل و ایجاد بستر رعایت آن‌ها، سیاست میزان و نحوه افشاء اطلاعات، ترکیب و ویژگی کمیته‌های درون سازمان، خصوصیت مدیران، شرایط و نیاز صنعت، نظام ارزشیابی سازمانی، ویژگی‌های منابع سرمایه‌ای، مشوق‌ها و تنبیهات، فرهنگ پاسخگویی و پاسخ‌خواهی، ایجاد نهادی برای نظارت و سازمان‌دهی، تعیین معیار و استاندارد لازم، ایجاد مکانیسم اعلام شرکت‌های فاقد افشاء کافی، آموزش و ترویج از دانشگاه، نهاد هماهنگ‌کننده درون‌سازمانی، افزایش ارزش سازمان، ایجاد حس مسئولیت‌پذیری در برابر اجتماع، تهیه اطلاعات برای تصمیم‌گیری، ایجاد شفافیت، جلوگیری از هدر رفت منابع و جذب سرمایه‌گذار خارجی است. مفاهیم و مقوله‌ها در جدول 1 تا 5 توصیف ‌شده است.

 

 

 

5-1-2-کدگذاری محوری

همان‌گونه که استراتوس و کوربین (1998) یادآوری می‌کنند، پژوهشگران باید مقوله‌های شناسایی‌شده را در دسته‌های پنج‌گانه زیر طبقه‌بندی کنند. به این مرحله، کدگذاری محوری می‌گویند.

الف-شرایط علی یا سبب‌ساز: منظور متغیرها یا رویدادهایی است که ایجاد یا توسعه یک پدیده را هدایت می‌کنند. شرایط علی گزارشگر یکپارچه به شرح جدول 1 است:

 

جدول 1- شرایط علی

نظر خبرگان	مفاهیم	مقوله
قوانین و مقررات به‌منظور پیاده‌سازی باید وجود داشته باشد، لایحه در مجلس برای ایجاد نظارت بیشتر بر شفاف‌سازی شرکت‌ها تنظیم و تصویب شود، سازمان بهابازار دستورالعمل لازم را باید تصویب کند، اسباب اجرایی شدن هر موضوع الزامات تعیین‌شده توسط نهاد مسئول است	-قوانین و مقررات -تنظیم لایحه و تصویب -صدور دستورالعمل -الزامات نهاد مسئول	الزامات قانونی
در اقتصاد دولتی انگیزه لازم برای افشاء وجود ندارد، گزارشگری در اقتصاد وابسته به دولت به‌صورت دستوری است، در اقتصاد آزاد و پویا رقابت وجود دارد، عرضه و تقاضا برای اطلاعات در شرکت‌های خصوصی است نه شرکت دولتی، لازمه حرکت به این نوع گزارشگری خروج از بازار دستوری به سمت بازار آزاد و غیردولتی است	- اقتصاد آزاد -دستوری نبودن اقتصاد -اقتصاد پویا -عرضه و تقاضا اطلاعات -بازار آزاد	خصوصی‌سازی و بازار فعال
اهمیت دادن مسئولین سیاست‌گذار در سطح کلان، ایجاد ابزار دستوری برای اجرای آن توسط مسئولین، حمایت قانون‌گذار و سیاست‌گذاران در رده‌های بالا، ایجاد و اعمال ابزار حمایتی در سطوح مدیریت کلان	-اهمیت سیاست‌گذاران -ایجاد ابزار اجرا -حمایت قانون‌گذاران -ابزار حمایتی کلان	دیدگاه قانون‌گذاران و سیاست‌گذاران
روابط بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری عامل مهمی می‌تواند باشد، لزوم عضویت در جوامع حرفه‌ای بین‌المللی مهم است، ضرورت برخورداری از امتیازات ایجادشده توسط جوامع حرفه‌ای بین‌المللی و تهیه گزارش مورد نظر آن‌ها مؤثر است، ورود شرکت‌ها به بازار بین‌المللی و ایجاد نمایندگی و شعبه در خارج از کشور افشاء اطلاعات را لازم دارد، ضرورت رعایت استانداردهای گزارشگری بین‌المللی به این امر کمک می‌کند.	-ارتباطات بین‌المللی -عضویت در جوامع حرفه‌ای -بهره‌مندی از جوامع حرفه‌ای -ورود به بازار بین‌المللی -پذیرش استاندارد بین‌المللی	روابط بین‌الملل

منبع: یافته‌های پژوهشگر

ب- شرایط مداخله‌گر: به شرایطی اطلاق می‌شود که انجام راهبردها را یا با محدودیت روبه‌رو کرده یا تسهیل می‌کند. شرایط مداخله‌گر گزارشگری یکپارچه به شرح جدول 2 است:

 

جدول 2- شرایط مداخله‌گر

شرایط مداخله‌گر
نظر خبرگان	مفاهیم	مقوله
تهیه دستورالعمل مناسب برای راهنمایی کاربر و تهیه‌کننده گزارش، ضوابط تهیه گزارش یکپارچه توسط مدیران باید ایجاد شود، وجود رهنمود برای هدایت مدیران به سمت گزارشگری یکپارچه لازم است، زمینه‌سازی و بسترسازی شرکت‌ها از طریق صدور آیین‌نامه اجرایی	-تهیه دستورالعمل -وجود ضوابط -وجود رهنمود -صدور آیین‌نامه	تهیه دستورالعمل و ایجاد بستر رعایت آن‌ها
خواست و اراده اداره‌کنندگان شرکت برای افشاء اطلاعات تعیین‌کننده است، نگران بودن مدیران از افشاء اطلاعات میزان افشاء را تحت تأثیر قرار می‌دهد، منتفع شدن مدیران از عدم افشاء و افشاء ضعیف می‌تواند مانع باشد، میزان تأثیرپذیری شرکت و مدیران از افشاء اطلاعات در تهیه گزارش یکپارچه دخیل است، عملکرد شرکت متأثر از تصمیم‌گیری مدیران است که می‌تواند بر سیاست افشا اطلاعات تأثیر گذارد	-خواست و اراده مدیران -نگرانی از افشاء اطلاعات -تأثیر از افشاء ضعیف -انتفاع از نوع و میزان اطلاعات -نحوه عملکرد مدیران	سیاست میزان و نحوه افشاء اطلاعات
دستگاه‌های نظارتی و کنترلی شرکت‌ها مؤثر است، خصوصیات اعضاء کمیته‌های نظارتی ازلحاظ تخصص و دانش راهگشاست، وجود کمیته‌های حسابرسی می‌تواند مؤثر باشد، هیئت‌ها و گروه‌های تخصصی ناظر بر گزارشگری مالی تسهیل‌کننده این امر است، میزان نفوذ نهادهای تخصصی و نظارتی بر مدیران باعث مشخص شدن اهمیت آن می‌شود	-سیستم نظارتی -خصوصیات کمیته نظارتی -ویژگی کمیته حسابرسی -وجود هیئت‌های نظارتی -نفوذ هیئت‌های نظارتی	ترکیب و ویژگی کمیته‌های درون سازمان
خبرگان ویژگی‌های فردی و روحی مدیران ازلحاظ تمایل به افشاء اطلاعات، محافظه‌کار بودن مدیران، گرایش به پاسخگویی مدیران و مسئولیت‌پذیری آن‌ها، اخلاق‌مداری و پایبند بودن مسئولین شرکت‌ها و داشتن روحیه اطلاع‌رسانی و روحیه پنهان‌کاری نداشتن را مؤثر می‌دانند	-ویژگی فردی مدیران -گرایش به پاسخگویی -محافظه‌کار بودن مدیران -اخلاق مدار بودن مدیران -نداشتن روحیه پنهان‌کاری	خصوصیت مدیران
ویژگی‌های صنعت مورد فعالیت مثل انحصاری بودن، میزان رقابت در صنعتی که در آن فعالیت می‌شود، سیاست ناظرین صنعتی که شرکت در آن فعال است، فشار سندیکا و اصناف صنعت مورد فعالیت، نیاز سیاست‌گذاران صنعت خاص برای دریافت اطلاعات از شرکت‌های فعال در آن صنعت ازنظر خبرگان تأثیرگذار است	-ویژگی صنعت -رقابت صنایع -سیاست ناظرین صنعت -فشار سندیکا و صنوف -نیاز اطلاعاتی فعالان صنعت	شرایط و نیاز صنعت

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

ج-شرایط بستر یا زمینه‌ای: مجموعه شرایطی است که بر راهبردها اثرگذار است شرایط بستر گزارشگر یکپارچه به شرح جدول 3 است:

 

جدول 3- شرایط بستر یا زمینه‌ای

نظر خبرگان	مفاهیم	مقوله
وجود سیستم ارزشیابی رعایت سیاست گزارشگری، الزام به مشارکت کلیه واحدهای سازمانی از طریق سیستم نظارتی و ارزیابی واحدها، ایجاد نظام ارتقاء و پاداش برای انجام دستورالعمل گزارشگری، پاسخگو کردن کارکنان ذی‌ربط از طریق نظام ارزیابی، ایجاد ضوابط و نظام امتیازبندی قسمت‌های سازمان در کمک به تهیه اطلاعات برای گزارش‌های صادره از نظر خبرگان مهم است.	-سیستم ارزشیابی -ارزیابی واحدهای سازمان -نظام ارتقاء و پاداش -نظام ارزیابی -ضوابط و نظام امتیازبندی	نظام ارزشیابی سازمانی
وجود نیروی انسانی ماهر و توانمند برای تهیه گزارش، وجود نرم‌افزار و دستگاه‌های مکانیزه تهیه گزارش‌های موردنیاز، وجود امکانات و منابع لازم از قبیل سیستم تهیه اطلاعات، وجود زیرساخت نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تهیه اطلاعات، ضرورت ایجاد و ارتقا بستر تهیه و جمع‌آوری اطلاعات لازم برای گزارشگری یکپارچه	-نیروی ماهر -نرم‌افزار مناسب -سیستم جمع‌آوری اطلاعات -زیرساخت نرم‌افزاری -بستر جمع‌آوری اطلاعات	ویژگی‌های منابع سرمایه‌ای
ایجاد سیاست تشویقی توسط مسئولین در سطح کلان و خرد، کمک دولت از طریق ابزارهای ترغیب‌کننده برای شفاف‌سازی مثل کمک بلاعوض، ورود بهابازار از طریق سیاست‌های تشویقی و تنبهی، ایجاد فرهنگ شفاف‌سازی و ارائه اطلاعات با ارائه مشوق‌ها در سطح کلان، امتیازبندی شرکت‌ها از لحاظ شفافیت اطلاعاتی در سطح بازار	-سیاست تشویقی -کمک تشویقی دولت -سیاست تشویقی بهابازار -استفاده از مشوق برای پاسخگویی -امتیازبندی شرکت‌ها	مشوق‌ها و تنبیهات
ایجاد فضا و بستر پاسخگویی و پاسخ‌خواهی در جامعه، پاسخگو بودن دولت و نهادهای نظارتی در برابر اجتماع، پاسخگو بودن سازمان‌ها و شرکت‌ها در برابر سؤالات مردم، نهادینه کردن و فاصله گرفتن از فضای ابهام در جامعه، عدم به‌کارگیری مدیرانی که پاسخگو نمی‌باشند	-ایجاد بستر پاسخگویی و پاسخ‌خواهی -پاسخگو بودن دولت -پاسخگو بودن سازمان‌ها -فرهنگ شفافیت در جامعه -به‌کارگیری مدیران پاسخگو	فرهنگ پاسخگویی و پاسخ‌خواهی

منبع: یافته‌های پژوهشگر

د-راهبردها: فعالیت‌های پیامد محور یا نتیجه محوری هستند که باید در رابطه با پدیده موردبررسی و در بستر مورد بررسی و با وجود شرایط مداخله‌گر، انجام شود. شرایط راهبردی گزارشگر یکپارچه به شرح جدول 4 است:

جدول 4- راهبردها

راهبردها
نظر خبرگان	مفاهیم	مقوله
مشخص کردن متولی برای پیشبرد و فرهنگ‌سازی، تعیین کمیته یا سازمان برای ایجاد زمینه‌های لازم، هماهنگی و به وجود آوردن ابزارهای لازم توسط نهاد مسئول، سازمان‌دهی و نظارت بر آن توسط گروه مسئول	-ایجاد متولی امر -تعیین کمیته متولی -تهیه بستر توسط نهادی مسئول -نظارت توسط نهاد مسئول	ایجاد نهادی برای نظارت و سازمان‌دهی
هر موضوعی ابتدا باید معیار مشخص داشته باشد سازمان حسابرسی ابتدا استانداردها را مشخص کند، چارچوب و تعاریف مشخص و معین گردد	-معیار لازم -تعیین استاندار -تعیین چارچوب و تعاریف	تعیین معیار و استاندارد لازم
اعلام شرکت‌هایی که حاضر به افشاء اطلاعات نیستند، عدم سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که حاضر به افشاء اطلاعات نیستند، ایجاد مکانیزه تشخیص شرکت‌های که تمایل به افشاء ندارند توسط بهابازار، عدم پذیرش شرکت‌های غیرمسئول در بازار بهابازار، بستن نماد بهابازار شرکت‌هایی که حاضر به تهیه گزارش یکپارچه نمی‌باشند	-تعیین شرکت‌های فاقد افشاء کافی -عدم سرمایه‌گذاری در شرکت‌های فاقد افشاء کافی -مکانیسم تشخیص شرکت‌های فاقد افشاء کافی -شرط افشاء کافی برای پذیرش در بهابازار -کنترل بهابازار برای افشاء کافی	ایجاد مکانیسم اعلام شرکت‌های فاقد افشاء کافی
آموزش در سطح وسیع و پایه‌ای، دانشگاه باید آموزش صحیح کارشناسان را به عهده بگیرد، قرار دادن واحد درسی لازم و کافی، جهت گزارشگری دروسی مجزا در دانشگاه ایجاد شود	-آموزش گسترده -تدریس در دانشگاه -گنجاندن واحد درسی -تعیین دروس گزارشگری در دانشگاه	آموزش و ترویج از دانشگاه
تشکیل گروهی قوی برای ایجاد زمینه‌های لازم داخل شرکت، همکاری کلیه واحدهای سازمان از طریق هماهنگی آن‌ها توسط یک‌نهاد مسئول، جمع‌آوری اطلاعات از طریق یک متصدی مسئول، تشکیل کمیته داخلی برای هماهنگی و پیشبرد امور	-تعین گروهی داخل شرکت -تعیین نهاد هماهنگ‌کننده داخلی -تعیین متصدی جمع‌آوری اطلاعات -تشکیل کمیته داخلی	نهاد هماهنگ‌کننده درون‌سازمانی

منبع: یافته‌های پژوهشگر

ه-پیامدها: نتایج اجرای راهبردها هستند. این طبقه‌بندی در مورد مقوله‌های شناسایی‌شده صورت گرفته است. پیامدهای به‌کارگیری گزارشگری یکپارچه به شرح جدول 5 است:

جدول 5-پیامدها

پیامدها
نظر خبرگان	مفاهیم	مقوله
بالا بردن رغبت سرمایه‌گذاران و افزایش منابع، کسب سرمایه در گردش و افزایش سود، تشخیص ریسک‌ها و فرصت‌ها و ارزش شرکت برای سرمایه‌گذار، افزایش ارزش سهام و شرکت از طریق جذب سرمایه، تسهیل در کسب اطلاعات برای سرمایه‌گذاری صحیح و افزایش سرمایه شرکت	-افزایش منابع -کسب سرمایه در گردش و سود -شناخت ارزش شرکت -افزایش ارزش سهام -افزایش سرمایه شرکت	افزایش ارزش سازمان
افزایش اعتماد جامعه به عملکرد اجتماعی شرکت، مهم جلوه دادن مسئولیت اجتماعی در برابر مسئولیت‌های دیگر، بیان‌کننده اهمیت قائل شدن شرکت به مسائل اجتماعی و منابع جامعه، روشن شدن حس مسئولیت‌پذیری شرکت، توجه جامعه به شرکت از طریق افشاء عملکرد اجتماعی	-افزایش اعتماد جامعه -اهمیت مسئولیت اجتماعی -پرداختن به مسئولیت اجتماعی -تعیین مسئولیت‌پذیری اجتماعی -جلب نظر جامعه	ایجاد حس مسئولیت‌پذیری در برابر اجتماع
تهیه اطلاعات کافی برای تصمیم‌گیرندگان، گزارشگری سنتی نمی‌تواند در خصوص وضعیت آتی اطلاعات ارائه کند، آسان شدن پیش‌بینی عملکرد آتی شرکت، بهبود تصمیم‌گیری از طریق اطلاعات شفاف‌تر و کامل‌تر، اخذ تصمیمات مناسب و به‌موقع با مشخص شدن ریسک‌ها و فرصت‌ها	-تهیه اطلاعات -تهیه اطلاعات در خصوص آینده -تسهیل بررسی عملکرد آتی -بهبود تصمیم‌گیری -اخذ تصمیم مناسب	تهیه اطلاعات برای تصمیم‌گیری
کاهش اثر عدم تقارن اطلاعاتی، در دسترس بودن اطلاعات مهم و اثرگذار برای عموم، بالا بردن صداقت در ارائه اطلاعات و نبود اطلاعات پنهان، بالا رفتن شفافیت اطلاعاتی و کاهش رانت خبری	-کاهش عدم تقارن اطلاعاتی -در دسترس بودن اطلاعات -صداقت در ارائه اطلاعات -بالا بردن شفافیت اطلاعات	ایجاد شفافیت
احتیاط بیشتر در امانت‌داری منابع در اختیار مدیریت، استفاده بهینه از دارایی‌های در اختیار، بهره‌برداری کافی از امکانات در اختیار مدیران، افزایش پاسخگویی مدیران در خصوص اتلاف منابع، کاهش مصارف غیرضروری و جلوگیری از هدر رفت سرمایه	-امانت‌داری از منابع -استفاده بهینه منابع -بهره‌برداری مناسب از منابع -جلوگیری از اتلاف منابع -کاهش مصارف	جلوگیری از هدر رفت منابع
انطباق با گزارشگری بین‌المللی و تهیه اطلاعات سرمایه‌گذار خارجی، رفع ضعف اطلاعاتی گزارشگری سنتی برای سرمایه‌گذاران خارجی، ورود سرمایه‌های خارجی با دسترس بودن ریسک‌ها و فرصت‌ها شرکت، لازمه ورود سرمایه‌های خارجی ارائه گزارش‌های مورد نیاز آن‌هاست، جبران کمبود منابع از خارج از کشور نیاز به شفاف‌سازی اطلاعات دارد	-تهیه اطلاعات سرمایه‌گذار خارجی -برطرف کردن ضعف اطلاعاتی -ورود سرمایه‌گذار خارجی -گزارشگری موردنیاز سرمایه‌گذار خارجی -جبران کمبود منابع از خارج	جذب سرمایه‌گذار خارجی

5-1-3-کدگذاری انتخابی

این مرحله به انتخاب مقوله محوری و مرتبط ساختن سایر مقوله‌ها به آن می‌پردازد، پژوهشگر بر اساس کدگذاری انتخابی به‌صورت منظم و عینی به انتخاب مقوله محوری پرداخته و سایر مقوله‌ها تابع آن قرار می‌گیرند (استراتوس، 1987) سپس پژوهشگر مقوله محوری را با سایر مقوله‌ها به شکل نظام‌مندی مرتبط می‌کند، روابط را اعتبار می‌بخشد و مقوله نیازمند بهبود و تدوین را تکمیل می‌کند (استراتوس و کوربین، 1990، 1998). درنهایت به ارائه مدل به شرح شکل 1 منجر شده است.

 

 

شکل 1- الگوی محرک‌های گزارشگری یکپارچه

 

5-2- یافته­های بخش کمی

5-2-1-یافته­های توصیفی

نتایج آمار توصیفی نشان می­دهد اکثریت افراد نمونه (203 نفر) دارای تحصیلات کارشناسی ارشد (2/55 درصد) بودند. 123 نفر دارای مدرک کارشناسی (4/33 درصد) و 42 نفر دارای تحصیلات دکتری (4/11 درصد) دارای تحصیلات دکتری بودند. رشته 3 نفر از افراد اقتصاد (8/0)، 250 نفر حسابداری (9/67) و 115 نفر مدیریت (3/31) بود. نتایج توزیع فراوانی سابقه کاری نشان داد اکثریت افراد نمونه (141 نفر) دارای سابقه کاری 16 تا 20 سال (38/3) بودند. همچنین مسئولیت کاری اکثر افراد نمونه شریک و مدیر مؤسسه (44.6 درصد) بود.

 

جدول 6- نتایج آمار توصیفی

	تعداد	درصد
میزان تحصیلات
دکتری	42	4/11
کارشناسی	123	4/33
کارشناسی ارشد	203	2/55
رشته تحصیلی
اقتصاد	3	8/0
حسابداری	250	9/67
مدیریت	115	3/31
سابقه کاری
کمتر از 10 سال	28	6/7
بین 11 تا 15 سال	84	8/22
بین 16 تا 20 سال	141	3/38
بیشتر از 20 سال	115	3/31
مسئولیت
تحلیلگر بازار سرمایه	24	5/6
رئیس حسابداری	102	8/27
معاون و مدیر مالی	78	1/21
شریک و مدیر مؤسسه	164	6/44

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

5-2-2-یافته­های استنباطی

در این بخش‌بر اساس یافته­های بخش کیفی و جهت آزمون مدل استخراج‌شده (جدول 6) فرضیه­هایی به شرح زیر تدوین شد.

• الزامات قانونی و شرایط و روابط سیاسی و اقتصادی (مقوله علی) بر گزارشگری یکپارچه تأثیر معنی‌داری دارد.
• گزارشگری یکپارچه (مقوله محوری) بر راهبردها تأثیر معنی‌داری دارد.
• دستورالعمل‌ها و ویژگی‌های راهبری شرکت (شرایط مداخله‌گر) بر راهبردها تأثیر معنی‌داری دارد.
• نظام پاسخگویی و ارزشیابی و امکانات شرکت (شرایط بستر) بر راهبردها تأثیر معنی‌داری دارد.
• ایجاد نهاد متولی و تعیین استاندارد و آموزش (راهبرها) بر پیامدها تأثیر معنی‌داری دارد.
• گزارشگری یکپارچه بر بهبود شفافیت اطلاعات، تصمیم‌گیری و افزایش سرمایه‌گذاری تأثیر معنی‌داری دارد.

 

5-2-2-1-برازش مدل پژوهش

جهت بررسی برازش مدل پژوهش از سه معیار پایایی، روایی همگرا و روایی واگرا استفاده‌ شده است.

5-2-2-1-1-پایایی پژوهش

پایایی تحقیق حاضر از طریق سه معیار ضرایب بارهای عاملی، ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی بررسی ‌شده است.

5-2-2-1-1-1-ضرایب بارهای عاملی پژوهش

بارهای عاملی از طریق محاسبه مقدار همبستگی شاخص‌های یک سازه با آن سازه محاسبه می‌شوند که اگر این مقدار برابر و یا بیشتر از مقدار 7/0 شود؛ مؤید این مطلب است که واریانس بین سازه و شاخص‌های آن از واریانس خطای اندازه‌گیری آن سازه بیشتر بوده و پایایی در مورد آن مدل اندازه‌گیری قابل ‌قبول است. همان‌طور که در جدول فوق ملاحظه می­شود بارهای عاملی متغیرها همگی بالا 4/0 است. همچنین شاخص­های ارزیابی پایایی (آلفای کرونباخ و ضریب پایایی ترکیبی) همگی در بازه مورد قبول می­باشند. شاخص میانگین واریانس استخراجی نیز که برای ارزیابی روایی همگرا استفاده می­شود برای تمامی شاخص­ها بیشتر از 5/0 است.

 

جدول 7- سنجش بارهای عاملی پژوهش

نتیجه	مقدار بحرانی	بار عاملی	سؤال	شاخص
پذیرش	4/0	889/0	سؤال یک شرایط علی	شرایط علی
پذیرش	4/0	825/0	سؤال دو شرایط علی
پذیرش	4/0	797/0	سؤال سه شرایط علی
پذیرش	4/0	817/0	سؤال چهارم شرایط علی
پذیرش	4/0	793/0	سؤال یک محوری	مقوله محوری
پذیرش	4/0	800/0	سؤال دومحوری
پذیرش	4/0	774/0	سؤال سه محوری
پذیرش	4/0	806/0	سؤال چهار محوری
پذیرش	4/0	814/0	سؤال یک مداخله‌گر	شرایط مداخله‌گر
پذیرش	4/0	775/0	سؤال دو مداخله‌گر
پذیرش	4/0	801/0	سؤال سه مداخله‌گر
پذیرش	4/0	835/0	سؤال چهار مداخله‌گر
پذیرش	4/0	794/0	سؤال یک بستر	شرایط بستر
پذیرش	4/0	795/0	سؤال دو بستر
پذیرش	4/0	785/0	سؤال سه بستر
پذیرش	4/0	807/0	سؤال چهار بستر
پذیرش	4/0	826/0	سؤال یک راهبردها	راهبردها
پذیرش	4/0	822/0	سؤال دو راهبردها
پذیرش	4/0	791/0	سؤال سه راهبردها
پذیرش	4/0	794/0	سؤال چهار راهبردها
پذیرش	4/0	838/0	سؤال یک پیامد	پیامدها
پذیرش	4/0	793/0	سؤال دو پیامد
پذیرش	4/0	849/0	سؤال سوم پیامد
پذیرش	4/0	812/0	سؤال چهارم پیامد

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

5-2-2-1-1-2-آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی

برای سنجش بهتر پایایی درروش حداقل مربعات جزئی، هر دو روش آلفای کرونباخ و ضریب پایایی ترکیبی استفاده می­شود. صورتی که مقدار پایایی ترکیبی و آلفای کرونباخ برای هر سازه بالای 7/0 شود، نشان از پایایی درونی مناسب برای مدل­های اندازه­گیری تحقیق دارد و مقدار کمتر از 7/0 عدم وجود پایایی را نشان می­دهد.

 

 

 

 

جدول 8- نتایج آزمون آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی

شاخص	آلفای کرونباخ	ضریب پایایی ترکیبی	ناحیه بحرانی	نتیجه
راهبردها	823/0	883/0	7/0	پذیرش
شرایط بستر	807/0	873/0	7/0	پذیرش
شرایط مداخله‌گر	87/0	903/0	7/0	پذیرش
مقوله علی	852/0	9/0	7/0	پذیرش
مقوله محوری (گزارشگری یکپارچه)	804/0	872/0	7/0	پذیرش
پیامدها	842/0	894/0	7/0	پذیرش

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

نتایج خروجی نرم­افزار برای هردوی آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تحقیق بالاتر از 7/0 هستند که بیانگر تأیید شدن معیار آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی پژوهش است؛ بنابراین برازش مناسب مدل اندازه­گیری پژوهش تأیید می­گردد.

 

5-2-2-1-2-روایی همگرای پژوهش

در ادامه به موضوع روایی واگرا پرسشنامه پرداخته‌شده است. همان‌طور که در جدول 9 مشاهده می­شود، مقادیر موجود درروی قطر اصلی ماتریس، از کلیه مقادیر موجود در ستون مربوطه بزرگ‌تر است؛ بنابراین نتیجه می­گیریم این مدل از روایی واگرای قابل قبولی برخوردار است.

 

جدول 9- آزمون میانگین واریانس استخراج‌شده

شاخص	میانگین واریانس استخراجی	ناحیه بحرانی	نتیجه
راهبردها	653/0	5/0	پذیرش
شرایط بستر	633/0	5/0	پذیرش
شرایط مداخله‌گر	607/0	5/0	پذیرش
مقوله علی	694/0	5/0	پذیرش
مقوله محوری (گزارشگری یکپارچه)	629/0	5/0	پذیرش
پیامدها	678/0	5/0	پذیرش

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

 

 

5-2-1-1-3-روایی واگرای پژوهش

روایی واگرا سومین معیارِ سنجش برازش مدل­های اندازه­گیری درروش حداقل مربعات جزئی است. روایی واگرای قابل ‌قبول یک مدل، بیانگر آن است که یک سازه در مدل، تعامل بیشتری با شاخص­های خود دارد تا با سازه­های دیگر. روایی واگرا وقتی در سطح قابل ‌قبول است که میزان میانگین واریانس اشتراکی برای هر سازه بیشتر از واریانس اشتراکی بین آن سازه و سازه­های دیگر در مدل باشد.

 

جدول 10-ماتریس سنجش روایی واگرا به روش فورنل و لارکر

	راهبردها	شرایط بستر	شرایط مداخله­گر	مقوله علی	مقوله محوری
شرایط بستر	72/0
شرایط مداخله­گر	725/0	756/0
مقوله علی	745/0	77/0	764/0
مقوله محوری	729/0	737/0	707/0	795/0
پیامدها	697/0	728/0	714/0	764/0	749/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

همان‌طور که در ماتریس فوق مشاهده می­گردد، مقدار جذر میانگین مقادیر اشتراکی تمام سازه­های مرتبه اول از مقدار همبستگی میان آن­ها بیشتر است که بیانگر روایی واگرای مناسب و برازش خوب مدل­های اندازه­گیری تحقیق را نشان می­دهد. همچنین، نتایج حاکی از آن است که هر سازه در مدل تحقیق نسبت به سازه­های دیگر با شاخص­های خود تعامل بیشتری دارد. در نهایت، بر اساس نتایج به‌دست‌آمده پایایی، روایی همگرا و روایی واگرای تحقیق تأیید می­شود و مشخص می­شود که برازش مدل اندازه­گیری تحقیق مناسب است.

 

5-2-2-2-ارزیابی دقت برازش مدل ساختاری پژوهش

بخش مدل ساختاری برخلاف مدل­های اندازه­گیری تحقیق، به سؤالات (متغیرهای آشکار) کاری ندارد و تنها متغیرهای پنهان تحقیق همراه با روابط میان آن­ها بررسی می­گردد.

5-2-2-2-1-معیار ضریب تعیین

برای بررسی برازش مدل ساختاری در یک پژوهش از ضریب تعیین مربوط به متغیرهای پنهان درون‌زای (وابسته) مدل استفاده می‌شود. هر چه مقدار ضریب تعیین مربوط به سازه­های درون­زای مدل بیشتر باشد، نشان از برازش بهتر مدل است. چن (1998) سه مقدار 19/0، 33/0 و 67/0 را به‌عنوان مقدار ملاک برای مقادیر ضعیف، متوسط و قوی ضریب تعیین معرفی می­کند (داوری و رضازاده، 1393: 92).

 

جدول 11- نتایج معیار ضریب تعیین برای متغیرهای درون­زا

متغیرهای درون‌زا	ضریب تعیین	میزان برازش	نتیجه
مقوله محوری	433/0	متوسط	پذیرش
راهبردها	492/0	قوی	پذیرش
پیامدها	344/0	متوسط	پذیرش

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

بر اساس نتایج جدول فوق، میزان ضریب تعیین برای سازه هویت در راهبردها قوی و در پیامدها و مقوله محوری متوسط است. با توجه به نتایج تحقیق مناسب بودن برازش مدل ساختاری تحقیق تأیید می­شود.

5-2-2-2-2-معیار استون گیسر

این معیار قدرت پیش­بینی مدل را مشخص می­کند. هنسلر و همکاران (2009 (هر یک از سه 02/0، 15/0 و 35/0 برای  را به ترتیب بیانگر قدرت پیش­بینی ضعیف، متوسط و قوی در مورد سازه مربوطه معرفی کرده­اند (داوری و رضازاده، 1393  96). جدول 12 نتایج مربوط به این معیار را نشان می­دهد.

 

جدول 12- نتایج معیار

متغیرها	مقدار	قدرت پیش‌بینی
مقوله محوری	257/0	متوسط
راهبردها	299/0	متوسط
پیامدها	218/0	متوسط

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

با توجه به این‌که مقدار  برای تمامی سازه­های مدل تحقیق از 15/0 بیشتر شده است، حاکی از آن دارد که قدرت پیش­بینی مدل قوی است و برازش مناسب مدل ساختاری تحقیق را تائید می­نماید.

 

5-2-2-3-برازش مدل کلی

مدل کلی شامل هر دو بخش مدل اندازه­گیری و ساختاری می­شود و با تأیید برازش آن، بررسی برازش در یک مدل کامل می‌شود. معیار GOF⁴¹ مربوط به بخش کلی مدل‌های معادلات ساختاری است. بدین معنی که توسط این معیار محقق می­تواند پس از بررسی برازش بخش اندازه­گیری و بخش ساختاری مدل کلی پژوهش خود، برازش بخش کلی را نیز کنترل نماید. مقدار فرمول GOF به‌صورت زیر محاسبه می­شود:

                                    (1)

در این فرمول Communality بیانگر مقادیر اشتراکی از میانگین مجذور بارهای عاملی هر متغیر به دست می‌آید. GOF با محاسبه میانگین هندسی میانگین اشتراک و میانگین ضریب تعیین تعدیلی ( ) به دست می‌آید؛ و مقداری بین صفرتا یک دارد و هرچه که به یک نزدیک‌تر باشد برازش مدل مناسب‌تر است. همچنین برخی از محققین بیان کرده­اند که مدل با برازش خوب مقداری بالاتر از 36/0 و مدل با برازش متوسط مقداری بین 19/0 تا 36/0 دارد. با استفاده از فرمول و مقادیر جدول مقدار نیکویی برازش 523/0 به دست آمد. با توجه به این مقدار، برازش مناسب مدل تحقیق تائید شد.

 

جدول 13- مقادیر اشتراکی و ضریب تعیین

شاخص	ضریب تعیین	مقادیر اشتراکی
راهبردها	492/0	653/0
شرایط بستر	-	633/0
شرایط مداخله‌گر	-	607/0
مقوله علی	-	694/0
مقوله محوری	433/0	629/0
پیامدها	344/0	678/0
میانگین	421/0	649/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

5-2-2-4-آزمون فرضیه­های تحقیق

نتایج مدل 2 و جدول 7 نشان می­دهد مقوله علی بر مقوله محوری (گزارشگری یکپارچه) تأثیر مثبت و معنی­داری دارد (001/0>p، 658/0= ). همچنین مقوله محوری بر راهبردها تأثیر مثبت و معنی­داری دارد (001/0>p، 279/0= ). شرایط مداخله­گر (001/0>p، 309/0= ) و شرایط بستر (001/0=p، 235/0= ) نیز تأثیر مثبت و معنی­داری بر راهبردها دارند. راهبردها نیز در این مدل تأثیر مثبت و معنی‌داری بر پیامدها دارد (001/0>p، 586/0= ).

 

شکل 2- مدل ضرایب استاندارد

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

شکل 3- ضرایب تی

منبع: یافته‌های پژوهشگر

جدول 14- ضرایب مسیر و معنی­داری

مسیر	ضریب	انحراف معیار	آماره تی	سطح معنی­داری
راهبردها -> پیامدها	586/0	035/0	54/16	000/0
شرایط بستر -> راهبردها	235/0	066/0	576/3	001/0
شرایط مداخله‌گر -> راهبردها	309/0	067/0	636/4	000/0
مقوله علی -> مقوله محوری (گزارشگری یکپارچه)	658/0	034/0	211/19	000/0
مقوله محوری (گزارشگری یکپارچه) -> راهبردها	279/0	062/0	509/4	000/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

6-بحث و نتیجه­گیری

در حال حاضر سازمان­های بزرگ در جهانی­شدن با گستردگی بازار و کاهش تداوم و اطمینان روبه‌رو شده­اند. همچنین در دهه اخیر گزارشگری مالی در جهت پاسخگویی به ذینفعان بی‌شمار دست‌خوش تغییر و تحول قرارگرفته است و بخش تجاری از گزارشگری غیرمالی برای ارائه اطلاعات مفیدتر و شفافیت و پاسخگویی بیشتر استفاده می‌کند. گزارشگری یکپارچه تلاشی در جهت پاسخگویی به همین نیاز است که می­تواند تا حد زیادی منجر به برطرف کردن نیازهای اطلاعاتی ذینفعان شود. انتظار می­رود که این شیوه گزارشگری، منجر به کاراتر شدن گزارش شرکت‌ها و افزایش کیفیت اطلاعات برای ذینفعان گردد. عاملی که تخصیص بهینه سرمایه و پایداری و ثبات اقتصادی را به دنبال خواهد داشت.

هدف این پژوهش تدوین و تبیین الگوی عوامل مؤثر بر گزارشگری یکپارچه بود. بدین منظور با استناد به یافته­های پژوهش تعداد 6 مقوله اصلی و 24 مقوله فرعی با استفاده از روش تحلیل کیفی داده بنیان از طریق مصاحبه با 19 نفر از خبرگان در این زمینه استخراج گردید. نتایج تجزیه‌وتحلیل نشان داد مقوله علی بر مقوله محوری (گزارشگری یکپارچه) تأثیر معنی­داری دارد. مقوله علی در این پژوهش از عوامل (الزامات قانونی و مقررات، خصوصی­سازی و بازار فعال، دیدگاه قانون­گذاران و سیاست­گذاران، روابط بین­الملل) تشکیل‌شده است که با توجه به نتایج پژوهش مشخص شد این عوامل بر گزارشگری یکپارچه تأثیر معنی‌داری دارند.

اگرچه بر اساس دستورالعمل راهبری شرکتی سازمان بورس و اوراق بهادار (تبصره ماده 39)، اکنون شرکت­ها می‌توانند اطلاعات لازم درباره مسائل مالی، اقتصادی، محیطی و اجتماعی را در قالب گزارشگری یکپارچه تهیه و در پایگاه اینترنتی خود ارائه کنند (به‌صورت اختیاری)، به علت نبودن چارچوب نظری جامع و الزامات قانونی مدون و آگاهی نداشتن کافی شرکت­ها از محتوای آن، اقدامات جدی از سوی شرکت­ها و نهادهای حرفه­ای درباره به­کارگیری این نوع گزارشگری صورت نگرفته است. مقوله محوری (گزارشگری یکپارچه) بر راهبردها تأثیر معنی­داری دارد. راهبردها در این پژوهش از عوامل (ایجاد نهاد برای سازمان‌دهی و نظارت، تعیین معیار و استاندارد لازم، ایجاد مکانیسم اعلام شرکت­های فاقد افشاء کافی، بهبود آموزش و ترویج موضوع از دانشگاه و استقرار سیستم مکانیزه) تشکیل‌شده است که طبق نتایج گزارشگری یکپارچه باعث بهبود این موارد می­شود. شرایط مداخله­گر بر راهبردها تأثیر معنی­داری دارد. شرایط مداخله‌گر در این پژوهش از عوامل (تهیه دستورالعمل و ایجاد بستر رعایت آن­ها، سیاست میزان و نحوه افشاء اطلاعات، ترکیب و ویژگی­های کمیته­های مستقر در سازمان، خصوصیت مدیران) تشکیل‌شده است. طبق نتایج این عوامل بر راهبردها (ایجاد نهاد برای سازمان‌دهی و نظارت، تعیین معیار و استاندارد لازم، ایجاد مکانیسم اعلام شرکت­های فاقد افشاء کافی، بهبود آموزش و ترویج موضوع از دانشگاه و استقرار سیستم مکانیزه) تأثیرگذار هستند. شرایط بستر بر راهبردها تأثیر معنی­داری دارد. شرایط بستر در این پژوهش از عوامل (نظام ارزشیابی سازمانی، ویژگی­های منابع سرمایه­ای سازمان، مشوق­ها و تنبیهات و فرهنگ پاسخگویی و پاسخ­خواهی در سطح اجتماع) تشکیل‌شده است. طبق نتایج این عوامل بر راهبردها (ایجاد نهاد برای سازمان‌دهی و نظارت، تعیین معیار و استاندارد لازم، ایجاد مکانیسم اعلام شرکت­های فاقد افشاء کافی، بهبود آموزش و ترویج موضوع از دانشگاه و استقرار سیستم مکانیزه) تأثیرگذار هستند. راهبردها بر پیامدها تأثیر معنی‌داری دارد.

با توجه به اینکه شرکت­ها به جهت ایجاد فرایند سیر صعودی ارزش شرکت به دنبال بسترسازی مناسب جهت سرمایه‌گذاری‌های مناسب در جایگاه‌های مختلف هستند لذا، نیاز به تأمین مالی خارجی الزام دارند. چنانچه تأمین منابع مالی مختلف، شرکت‌ها را دچار چالش‌های متفرقه کند، پس فرایند پیچیدگی‌های شرکت‌ها بیشتر شده و شرکت‌ها دچار طوفان‌های مختلف مالی خواهند شد. برای گریز و فرار و نجات یافتن از این طوفان تأمین منابع مالی خارجی مختلف نیاز به راهکارهای مختلف و اتخاذ سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های بهینه است. در بعضی از کشورها در چنین شرایطی کمیته‌های سرمایه‌گذاری مناسبی وجود دارد. وظیفه این کمیته‌ها در ابتدا تأمین منابع خارجی مختلف مناسب است تا شرکت‌ها از این حیث دچار چالش‌های مختلف نشوند و در ادامه ایجاد جایگاه‌های مناسب جهت سرمایه‌گذاری‌های بهینه و بهره‌برداری مناسب از این فضاها است تا هم از این منابع مالی به‌طور مناسب استفاده کرد و هم باعث ایجاد ارزش برای شرکت­ها شود.

پیامدها از عوامل (افزایش ارزش سازمان، ایجاد حس مسئولیت­پذیری در برابر اجتماع، تهیه اطلاعات برای تصمیم‌گیری، ایجاد شفافیت، جلوگیری از بین رفتن منابع و ایجاد اعتماد و افزایش جذب سرمایه­گذار خارجی) تشکیل‌شده است که درنتیجه به‌طورکلی مقوله­های علی، محوری، شرایط بستر، راهبردها و شرایط مداخله­گر بر پیامدها تأثیر معنی­داری دارند.

نتایج این پژوهش با یافته‌های نانسون و همکاران، عریبی، طاهری عابد و همکاران، دیانتی دیلمی و همکاران، فرایس و همکاران، میر و رحمان، پرسون، بوشمن و همکاران، همسو است، یافته‌های آنان بیان می‌کند که ویژگی راهبری و کمیته‌های تخصصی، ویژگی فردی مدیران، مباحث سیاسی و دخالت دولت، روابط بین‌المللی، اقتصاد آزاد و فعال، فرهنگ از عوامل مؤثر بر گزارشگری یکپارچه می‌باشند.

گزارشگری یکپارچه اغلب می‌تواند تغییرات در طول زمان و همچنین موارد انتظارات سازمان در ارتباط با محیط خارجی، چگونگی تأثیرگذاری بر سازمان، چگونگی پاسخگویی سازمان نسبت به چالش‌ها و عدم قطعیت‌ها را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دهد.

بی­شک نیاز به گزارشگری اطلاعات برای ذینفعان همچون سرمایه­گذاران، کارمندان، عرضه­کنندگان مواد و کالا و سازمان­های غیردولتی از حوزه گزارشگری حسابداری مالی فراتر می­رود. چراکه ذینفعان حاضر علاوه بر گزارشگری مالی به اطلاعاتی در زمینه راهبری شرکت، ریسک، دارایی‌های نامشهود و فعالیت­های محیطی و اجتماعی شرکت­ها علاقه­مندند. جینگا و دومینرو معتقدند که گزارشگری یکپارچه می­تواند به این نیازها پاسخ دهد بدون شک سیستم‌های اطلاعاتی حسابداری به همراه سایر قسمت‌ها می‌تواند این مسئولیت را بر عهده گیرند. از بین بخش­های حسابداری، واحد حسابداری مدیریت به همراه ابزارهای آن می­توانند این اطلاعات را فراهم نمایند. جینگا در تحقیق خود که از بررسی صورت مالی شرکت‌هایی که گزارشگری یکپارچه را ارائه می­دادند به این نتیجه رسیدند که حسابداری مدیریت تکنیک­ها و ابزارهایی دارد که می­تواند به فرایند تهیه صورت مالی یکپارچه کمک کند. آن­ها با بررسی مجموعه­ای از گزارش‌های یکپارچه که توسط شرکت تاکودا تهیه می­شد به این نتیجه رسیدند که این گزارش‌های دارای قسمت‌هایی هستند که هر یک‌بریک بخش خاص تمرکزیافته و مبتنی بر مفاهیم حسابداری مدیریت‌اند. آن‌ها معتقدند ابزارهایی همچون ارزیابی متوازن، صورت گزارش ارزش‌های بودجه‌بندی محیطی، بهای تمام‌شده محیطی، بودجه‌بندی سرمایه‌ای بر مبنای معیارهای محیطی، ارزیابی‌های محیطی از پروژه‌های سرمایه‌ای و همچنین حسابداری انرژی می‌توانند به تکمیل گزارش یکپارچه کمک کنند (فخاری و بابادی، 1398).

در سال‌های اخیر تلاش­های جدی از سوی فدراسیون بین‌المللی حسابداران و مجمع بین‌المللی گزارشگری یکپارچه برای پذیرش همگانی گزارشگری یکپارچه انجام ‌شده است. پس احتمال دارد که انتشار این نوع گزارش از جانب نهادهای قانون‌گذار در هر کشوری از جمله ایران الزامی شود. چون سازمان بورس و اوراق بهادار تهران شیوه گزارشگری یکپارچه را پذیرفته؛ اما الزامی به اجرای آن برای شرکت­های بورسی تعیین نکرده است، ظاهراً تدوین کلیات مبانی نظری گزارشگری یکپارچه به توسعه این نوع گزارش در ایران کمک بسیاری می­کند؛ بنابراین نتایج این پژوهش، با توجه به ارائه کلیات مبانی نظری گزارشگری یکپارچه در ایران، از ارزش پژوهشی بالایی برخوردار است.

با توجه به تدوین چارچوب مربوط به کلیات مبانی نظری گزارشگری یکپارچه و بدیع و تازه بودن این مفهوم، به دانشگاهیان حوزه حسابداری و مالی پیشنهاد می­شود تا در حوزه آموزش و دانش مرتبط با گزارشگری یکپارچه توجه جدی به آموزش این مباحث در دانشگاه‌ها داشته باشند و به تحلیل مبانی نظری این نوع گزارشگری بپردازند. همچنین با توجه به این‌که نتایج نشان داد الزامات قانونی و مقررات، خصوصی­سازی و بازار فعال، دیدگاه قانون‌گذاران و سیاست­گذاران و روابط بین­الملل بر گزارشگری یکپارچه تأثیر مثبت و معنی­داری دارد لذا به مدیران و مسئولان این امر پیشنهاد می‌شود در تصمیمات خود به این عوامل توجه ویژه­ای داشته باشند. به مدیران مالی پیشنهاد می­شود با مطالعه و بررسی عوامل تأثیرگذار، تلاشی در جهت ارائه گزارشگری نوین انجام دهند. ضمناً به سازمان بورس اوراق بهادار تهران و سازمان حسابرسی که ارائه‌کننده رهنمودها، تدوین‌کننده مقررات گزارشگری مالی و غیرمالی می‌باشند، پیشنهاد می­شود تا به بررسی جامع این نوع گزارشگری و تدوین استاندارد با رویکرد یکپارچه اقدام کنند.

 

یادداشت‌ها

-1García

-2Kemp & Van der Lugt

-3Naughton & Wang.

-4American Accountants Association

-5Financial Accounting Standards Board

-6US Securities and Exchange Commission

-7International Accounting Standards of Board

-8Slack & Campbell

-9Zhou

-10Beck

-11The international Reporting Integrated Council

-12Deloitte

The International Integrated Reporting Framework-13

-14united nations environment office

-15business sustainable reporting guide

 King-16

-17Balakrishnan & Cohen

-18Cheng

-19Hope& Thomas

-20Florini

-21Bailey

-22Popo

-23Nanson

-24Aribi

-25Forker

Bushman s Institute-26

-27Persons

-28Firth

-29Doupink

-30Mir & Rahman

-31Hegarty

-32Rowbottom & Locke

Emmanuel Iatridis-33

-34Pistoni

-35Qian

Bobitan-36

-37Fernánde

-38Golding

-39Strauss & Corbin

Snowball-40

Goodness of Fit –

 

[1] گروه حسابداری، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران. [e-mail]

[2] گروه حسابداری، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران. نویسنده مسئول. [e-mail]

[3] گروه حسابداری، واحد بندرگز، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرگز، ایران. [e-mail]

[4] گروه حسابداری، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران. [e-mail]

مراجع

فهرست منابع

• باباجانی، جعفر، جواد شکرخواه، سروش قاضی نوری و مرتضی عدل زاده، (1399)، "شناسایی پیشران‌های مؤثر بر آینده گزارشگری شرکتی در ایران"، فصلنامه حسابداری مالی، سال دوازدهم، شماره 46، صص 155-127
• -بشیریمنش، ن و ع رحمانی، (1395)، "تدوین الگوی افشای اختیاری: ابزاری برای حسابداری مدیریت"، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، شماره 19، صص 27-45.
• -حاجیان نژاد، امین، امید پورحیدری و مهدی بهار مقدم، (1394)، "تدوین چارچوبی برای گزارشگری غیرمالی شرکت‌ها بر مبنای چارچوب مفهومی و حسابداری"، دانش و حسابداری مالی
•  
• -حساس یگانه، یحیی، حسینعلی سهرابی و محمد غواصی کناری، (1399)، "ارتباط گزارشگری مسئولیت اجتماعی با ارزش شرکت"، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 12، شماره 45، صص 20-1.
• -دیانتی دیلمی، زهرا و هادی ملک محمدی، (1392)، "بررسی تأثیر ویژگی‌های نظام راهبری شرکت بر کیفیت اطلاعات مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، مجله دانش حسابداری، سال 4، شماره ۱۳، صص ۱5۱-۱۷
• -دانایی‌فرد، حس و سیدمجتبی امامی، (1396)، "استراتژی‌های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی داده بنیان"، اندیشه مدیریت، سال اول، شماره دوم، صص97 - 69
• -رضایی، فرزین، فرشته مختاری و محسن ترابیان، (1398)، "ارتباط ارزش اطلاعات حسابدار در رویکرد گزارشگری یکپارچه"، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، نشریه علمی تخصصی شباک، سال پنجم، شماره سه، پیاپی (42)، صص 67-80
• -ستایش، محمد و محمد محمدیان، (1397)، "الگویی برای گزارشگری مالی و غیرمالی بانک‌ها: از طریق شاخص سازی گزارشگری شهروند شرکتی"، پژوهش‌های کاربردی در گزارشگری مالی،121، صص 43-70.
• -ستایش، محمدحسین و زینب مهتری، (1398)، "الگویی برای ارائه اطلاعات شرکت‌های ایرانی در قالب گزارشگری یکپارچه"، مجله پیشرفت‌های حسابداری دانشگاه شیراز.
• -صفری گرایلی، مهدی و یاسر رضایی پیته نوئی، (1398)، "استراتژی تجاری و خوانایی گزارشگری مالی"، فصلنامه حسابداری مالی، سال یازدهم، شماره 24، صص 105 -11.
• -طاهری عابد، رضا، مهدی علی نژاد ساروکلایی، علی فغانی و خسرو ماکرانی، (1399)، "تأثیر خودشیفتگی مدیران عامل بر شفافیت گزارشگری مالی"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 12، شماره 48، صص 94-71.
• -عرب صالحی، مهدی، غزل صادقی و محمود معین‌الدین، (1392)، "رابطه مسئولیت اجتماعی با عملکرد مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پژوهش‌های تجربی حسابداری، شماره 9، صص 20 -1.
• -فخاری، حسین و کامران بابادی، (1395)، "گزارشگری یکپارچه، گزارشگری آینده: مطالعه موردی گروه دارویی"، چهاردهمین همایش ملی و حسابداری ایران، دانشگاه ارومیه.
• -گروسی، حبیب اله، ناصر ایزدی نیا و محسن دستگیر، (1399)، "تأثیر سطح افشای مسئولیت‌پذیری اجتماعی بر ارزش بازار شرکت"، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 12، شماره 46، صص 76-51.
• -مرشدزاده، مهناز و محمود قربانی، (1396)، "تفکر یکپارچه، گزارشگری یکپارچه"، مجله حسابرس، شماره 93
• -ملکیان، اسفندیار، حسین فخاری و منیر جفایی رهنی، (1398)، "بررسی تأثیر ویژگی‌های هیئت‌مدیره شرکت بر میزان گزارشگری زیست‌محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی"، مجله دانش حسابداری، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 37، صص11-77
• -نوراله زاده، نوروز و حسن ابوالفتحی، (1399)، "بررسی پیامدهای کیفیت گزارشگری یکپارچه بر ارزش‌گذاری شرکت‌ها و عملکرد آتی شرکت با تأکید پرنقش پیچیدگی و نیازهای تأمین منابع مالی خارجی"، فصلنامه علمی و پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، سال نهم، شماره 35، صص 119-135
• -نمازی، محمد و فاطمه مقیمی، (1397)، "تأثیر نوآوری و روش تعدیلی مسئولیت‌پذیری اجتماعی بر عملکرد مالی شرکت‌ها در صنایع مختلف"، بررسی‌های و حسابداری و حسابرسی، صص 2 – 25
• -ودیعی، محمدحسین، علی خیلیان موحد، اسماعیل هزاربانی و فاطمه توسلی فدیهه، (1392)، "بررسی آخرین تحول‌های گزارشگری مالی یکپارچه"، یازدهمین همایش ملی حسابداری ایران، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد