بررسی عوامل کالبدی مؤثر در معماری داخلی کلینیک‌های دندان‌پزشکی با رویکرد کاهش استرس

فصلنامه مطالعات فضا و مکان

مقاله 4، دوره 1، شماره 3، خرداد 1402، صفحه 47-66   

نوع مقاله: مقاله تخصصی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jsps.2023.1979153.1036

نویسندگان

نگین ارغوانی¹؛ سیده مریم مجتبوی^{* 2}؛ مریم مجیدی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد معماری داخلی، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران.

²استادیار گروه معماری، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران.

³دکترای تخصصی معماری

چکیده

با پیشرفت جوامع و افزایش بیماری­های گوناگون، توجه به مسائل روحی و روانی از اهمیت ویژه­ای برخوردار شده­است. محیط­های درمانی از فضاهایی هستند که حس اضطراب و استرس در آن­ها به وفور دیده می­شود. قرار گرفتن در محیطی ناآشنا، عدم اطلاع از فرآیند درمان، درد، تزریقات، بوهای نامطبوع و مواردی دیگر می­تواند حس ناخوشایندی را در بیماران ایجاد کند. امروزه توجه به کالبد محیط درمانی و ایجاد محیطی شفابخش برای بیماران در اولویت طراحان است. هدف از این پژوهش بررسی مؤلفه­های اثرگذار بر کاهش استرس در کلینیک­های دندان­پزشکی و ارائه راهکارهایی خاص جهت طراحی داخلی کلینیک­های دندان­پزشکی است که سبب ایجاد محیطی مطبوع در فرایند درمان می­گردد. در این پژوهش، ابتدا دیدگاه نظریه­پردازان مرتبط مورد بررسی قرار گرفته و از جمع­بندی مطالعات کتابخانه­ای و اسنادی، مدل مفهومی پژوهش استخراج گردیده است. سپس با استفاده از پرسشنامه، نظر متخصصین و خبرگان در رابطه با مؤلفه­های کالبدی مؤثر برکاهش استرس، سنجیده شد و با استفاده از نرم افزار آماریSPSS سطح ارزش مؤلفه­ها محاسبه و مؤلفه­ها رتبه­بندی شدند. در انتها، مدل مفهومی در دو نمونۀ موردی (دندان­پزشکی کلینیک ظفر و کلینیک وحدتی­فر) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و نتایج به دست آمده به صورت جداول و دیاگرام­ها ارائه شده است. با توجه به نتایج به دست آمده، مؤلفه­های کالبدی محیط مانند: رنگ، هندسه در فرم و پلان، نور طبیعی و مصنوعی، صدا و موسیقی، تهویه و هوای آزاد، عناصر طبیعی و فضای سبز، بو و رایحه مطلوب، دید و منظر مطلوب، تناسبات و مقیاس می­توانند با تأثیر مثبت بر سلامت بیماران به کاهش استرس آن­ها کمک نموده و حتی منجر به تسریع روند بهبودی گردد و نهایتاً می­تواند آثار مطلوب آن به صورت آرامش بیماران در کلینیک­های دندان­پزشکی مشاهده شود.

کلیدواژه‌ها

کلینیک دندان‌پزشکی؛ معماری داخلی؛ فضای درمانی؛ اضطراب؛ سلامت

سایر فایل های مرتبط با مقاله

4- 1036 Mojtabavi Eng. 130402.pdf

مراجع

 

فهرست منابع :

ابراهیمی، آمنه، 1392، واکاوی نقش معماری داخلی در فضاهای درمانی با رویکرد معماری شفابخش، سومین همایش ملی معماری داخلی و دکوراسیون مؤسسه آموزش عالی آزاد دانش پژوهان.

جمال آبادی، پریسا، 1399، تأثیر روانشناسی رنگ بر کودک بستری در بیمارستان، هشتمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روان­شناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی.

خسروجردی، نرجس، مکرم دوست دلخواه، حبیبه، 1391، تأملی بر الفبای طراحی در فضاهای آموزی مقطع ابتدایی، طحان.

ذاکری، سید محمد حسین، صفرپور، فاطمه، 1393، طراحی فضای انتظار مراکزدرمانی: تأثیر محیط و نحوه تعریف فضا بر ادراک کاربران، نشریه صٌفّه، دوره 24، شماره 4، 33-44.

رحیملو، ساناز، هدفی، فرزانه، 1397، بررسی مؤلفه ­های اثرگذار در معماری داخلی فضاهای درمانی با تأکید بر آرامش کودکان در کلینیک­های دندان­پزشکی، مطالعات محیطی هفت حصار، شماره 25، سال 7، 63-80.

رنجبر، فاطمه، مهدی­نژاد، جمال­الدین، 1395، بررسی عوامل مؤثر در طراحی کلینیک­های دندان­پزشکی با تأکید بر ارتقاء سلامت روان در فرآیند درمان، چهارمین کنگره بین­المللی عمران، معماری و توسعه شهری.

ساریخانی، پوریا، ابراهیمی، غلامرضا، 1395، تأثیر نور و رنگ بر میزان آسایش بیماران در محیط­های درمانی (مطالعۀ موردی بیمارستان نورافشان)، اولین همایش ملی معماری و شهرسازی (اندیشه، نظریه و روش­ها)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر.

شاهچراغی، آزاده، بندرآباد،علیرضا،1394، محاط در محیط کاربرد روان­شناسی محیطی در معماری و شهرسازی، انتشارات جهاد

دانشگاهی.

شریف، حمیدرضا. حبیبی، امین، محمدپور مطلق آزما، علی محمد، 1398، بهره­گیری از روانشناسی رنگ در طراحی بیمارستان، یازدهمین کنگره ملی مهندسی عمران دانشگاه شیراز، شیراز ایران.

طاهرخانی، بهنوش، ترکاشوند، عباس، 1398، بررسی عوامل کاهش استرس و اضطراب بیماران در فضاهای درمانی، چهارمین کنفرانس بین­المللی پژوهشهای نوین در عمران، معماری، مدیریت شهری و محیط زیست.

عابدینی، اعظم، 1394، مبانی طراحی لباس، انتشارات کتاب آبان.

قاسمی، حمید، 1399، مرجع پژوهش، انتشارات اندیشه آرا.

مداحی، سید مهدی، اصفهانی، عاطفه، 1399، تأثیر ویژگی­های کالبدی فضای داخلی محیط­های درمانی کودکان بر کاش استرس آن­ها (نمونۀ موردی: مطب دندان­پزشکی)، پنجمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و دومین کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا.

مطلبی، قاسم، وجدان­زاده، لادن، 1395، شناخت عوامل مؤثر درآفرینش محیط­های شفابخش، نشریه صٌفّه، دوره 26، شماره72، 25-48.

مطلبی، قاسم، وجدان­زاده، لادن، 1394، تأثیر محیط کالبدی فضاهای درمانی بر کاهش استرس بیماران (بررسی نمونه موردی مطب دندان­پزشکی)، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دورۀ 20، شمارۀ 2، 35-46.

مقیمی، مرضیه، دلشاد، مهسا، 1398، تأملی بر مدیریت استرس کودکان بستری متأثر از الگوی طراحی داخلی مبتنی بر مؤلفه­های گرافیک محیطی در مراکز درمانی (نمونه موردی: بیمارستان کودکان 17 شهریور)، دو فصلنامۀ اندیشۀ معماری، دورۀ 3، شمارۀ 5، 171-189.

مکوند، شیده، 1391، عناصر طراحی داخلی، موسسه فرهنگی هنری زیتون سبز.

موقری، ندا، 1394، طراحی بیمارستان فوق تخصصی کودکان با رویکرد فضای بدون استرس در رشت، استاد راهنما: مهندس مهدی علیرضایی، رشت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.

ویلیس، دیوید، 1394، همنشینی رنگ­ها در خانه (1000 ترکیب حرفه­ای برای فضاهای داخلی یک خانه)، ترجمه کوروش محمدی، انتشارات بیهق کتاب.

Ahmed Mahmoud, Naglaa Ezzat, 2021, The Impact of Architectural Psychology on the Interior Design of Psychiatric Hospitals, Lecturer At Interior Design Department, Faculty of Applied Arts - 6th of October University, Egypt.

Alhmoud, Saeed Hussein, Çağnan, Çiğdem & Faik Arcan, Enis, 2020, Improving Interior Environmental Quality Using Sustainable Design in Jordanian Hospital Bedrooms, European Journal of Sustainable Development, 9, 3, 443-456.

Armfield, JM, Heaton, LJ, Management of Fear and Anxiety in the Dental Clinic:
a Review, 2013, Australian Dental Journal, 58, 309-407.

Bonadies, v, 2009, Guided Imagery as a Therapeutic Recreation Modality to Reduce Pain and Anxiety, Therapeutic Recenteation Journal, Arlington: Second Quarte 2009, 43.

De Vos Fiona, 2006, Building a Model of Holistic Healing Environments for Children’s Hospital: Whith Implications for the Design and Management of Children’s Hospitals, PhD Thesis, The City University of New York, 297.b

Joseph, Anjali, Mahbub, Rashid, 2007, The Architecture of Safety: Hospital Design, Current Opinion in Critical Care 13, 714-719.

Lamb, D.H. & R. Plant. “Patient Anxiety in the Dentist’s Office”, in Journal of Dental Research, 51(1972), pp. 986-989.

Malkin.J , 1992, Hospital In interior Design. Vannasterand. New York.

Martin, C., “The Architecture of Hope, Maggies Cancer Caring Center”, 2010

Phiri, M, 2003, One Patient One Room- Theory and Practice: An Research Project, School of Architectur, Arts Tower, Sheffield.

www.Archline.com

www.Renadesign.com