بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار محله‌های شهری با تأکید بر امنیت پایدار (نمونه موردی: شهر ارومیه)

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 12، شماره 47، آبان 1402، صفحه 114-129   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رویا کامل نیا¹؛ حسن حیدری^{* 2}؛ میرنجف موسوی³

¹کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و دفاع مقدس، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

²استادیار، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

³استاد، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

شهر ارومیه به عنوان یکی از شهرهای مواجه با شهرنشینی شتابان، طی سال‌های اخیر با مسائل توسعه شهری و محله‌ای از قبیل عدم توسعه پایدار و کاهش امنیت پایدار مواجه بوده است. بنابراین در پژوهش حاضر به بررسی تأثیر سرمایه‌های اجتماعی بر توسعه پایدار محلی با تأکید بر امنیت پایدار در شهر ارومیه پرداخته می‌شود. چرا که بررسی تأثیر سرمایه‌های اجتماعی بر توسعه پایدار محلی در راستای مطالعات شهری می‌تواند گامی مؤثر در شناخت و ایجاد دانش نظری و تجربی در این حوزه گردد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری نیز کلیه مدیران رده بالا و میانی، معاونین و کارشناسان تخصصی مناطق 5 گانه شهرداری ارومیه به تعداد 545 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران نمونه آماری این پژوهش(226 نفر) به شیوه نمونه‌گیری تصادفی انتخاب گردید. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌های محقق ساخته سرمایه اجتماعی، توسعه پایدار محله‌های و امنیت پایدار است. روایی ابزار از نظر متخصصین و پایایی مطابق آلفای کرونباخ گزارش‌شده است. روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها مدل‌یابی معادلات ساختاری بود که  نتایج حاصل از آن نشان داد که در فرضیه اصلی اثر مستقیم سرمایه‌های اجتماعی بر توسعه پایدار محلی (36/0) امنیت پایدار(51/0) مثبت و معنادار دارد. همچنین در فرضیه اول اثر مستقیم سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار محلی شهر (36/0) مثبت و معنادار است. در فرضیه دوم تأثیر سرمایه اجتماعی بر امنیت پایدار شهری برابر (75/0) مثبت و معنادار است. و در فرضیه سوم نیز تأثیر امنیت پایدار شهری بر توسعه پایدار محلی شهر (68/0) تأثیر مثبت دارد. بنابراین افزایش سرمایه اجتماعی در شهر به‌عنوان یک رویکرد نوین و دیدگاه صراحتاً مثبت در مدیریت شهری می‌تواند با امنیت پایدار در شهر زمینه دست‌یابی به توسعه پایدار شهری در ‌شهر ارومیه را فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

سرمایه اجتماعی؛ توسعه پایدار محلی؛ امنیت پایدار؛ ارومیه

مراجع

1. پوراحمد، احمد؛ بابایی، حمیدرضا؛ رفیع، ابوالفضل (1397). تبیین نقش مدیریت محله‌ای بر پایداری اجتماعی شهر تهران از طریق سرمایه‌های اجتماعی ارتباط دهنده شهری. فصلنامه شهر ایرانی اسلامی. 8 (31)، 81-75.
2. تقی‌لو، فرامرز (۱۳9۵). رابطه بین سرمایه اجتماعی و امنیت اجتماعی. فصلنامه مطالعات راهبردی. 9 (۳۲)، 258-239.
3. خلیجی، محمدعلی؛ صادقی، علی (۱۳۹۹). ارزیابی احساس امنیت شهری با رویکردپایدارملی نمونه موردی: استان کردستان. پژوهش نامه نظم و امنیت انتظامی. 13 (49)، ۱۵۳-۱۴۹.
4. خوش‌فر، غلامرضا؛ بارگاهی، رضا؛ کرمی، شهاب (1393). سرمایه اجتماعی و پایداری شهری، مطالعه موردی: شهر گرگان. مجله مطالعات شهری. 7 (31)، 44-31
5. درویشی، محمد رسول و دیگران (۱۳۹۹). تحلیلی بر توسعه پایدار شهری با تکیه بر شاخصه‌های سرمایه اجتماعی و اعتمادعمومی (نمونه موردی: منطقه ۲ شهر تهران). فصلنامه علمی پژوهشی و برنامه ریزی شهری. 11 (۴۰)، 216-201.
6. رحیمی، روح الله؛ انصاری، مجتبی؛ بمانیان، محمدرضا (1398). رابطه حس تعلق به مکان و مشارکت در ارتقای سرمایه اجتماعی سکونتگاه‌های غیر رسمی، مطالعه موردی: ترک محله شهرسازی. مجله معماری شهر پایداری. 8 (1)، 29-15.
7. سلاورزی زاده، محمد؛ شیخی، حجت؛ شکاری، زینب (۱۳۹۶). تحلیل و ارزیابی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محله‌ای مطالعه موردی: شهر ایلام. نشریه علمی-پژوهشی برنامه ریزی توسعه کالبدی. 5 (1)، 136-123. https://doi.org/10.30473/psp.2018.4835
8. صالحی، سید رضا (۱۳9۵). امنیت اجتماعی:ویژگی‌ها، پیامدها و مقوم‌ها. فصلنامه امنیت عمومی. 1 (۱)، ۵۵-۳۵.
9. قاسمی، احمد؛ شمس، مجید؛ امینی‌نژاد، غلامرضا (1396). مولفه‌های سرمایه اجتماعی در نواحی مختلف شهری، مطالعه موردی: شهر برازجان. فصلنامه آمایش محیط. 11 (44)، 137-117.
10. لینج، کوین (۱۳۷۶). تئوری شکل خوب شهر. ترجمه سید حسین بحرینی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
11. محمدی، علیرضا و دیگران (1397). نقش سرمایه اجتماعی در توسعه محله‌ای، مطالعه تطبیقی: محله‌های نیار و سبلان، شهر اردبیل. مجله مطالعات جامعه شناختی شهری. 8 (26)، 190-161.
12. مرادی، فاطمه؛ سعیده، زهراسادات؛ ماجدی، حمید (1398). واکاوی اصول بازآفرینی شهری فرهنگ-مبنا با رویکرد ارتقای رقابت پذیری. مجله باغ نظر. 16 (70)، 16-5.
13. مشکینی، ابولفضل؛ رضا علی، منصور؛ رضایی، میثم (1396). تحلیلی بر برنامه‌ریزی و رابطۀ میان عدالت شهری و سرمایه اجتماعی در محله‌های شهر فردوسیه- شهرستان شهریار. نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری. 8 (31)، 186-165.
14. معصومی، سلمان (1390). مدیریت توسعه مشارکتهای محلّه‌ای در راستای پایداری کلانشهر با تأکید بر حکمروایی خوب. تهران: دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.
15. موسوی، میرنجف و دیگران (1400). ارزیابی سطح زیست‌پذیری در سکونتگاه‌های غیررسمی (مطالعه موردی: محله فلاحت، شهر ارومیه). جغرافیای اجتماعی شهری. 8 (2)، 222-203.
16. نظم‌فر، حسین؛ عشقی، علی؛ علوی، سعیده (1396). تحلیل فضایی رقابت‌پذیری سکونتگاه‌های شهری ایران. مجله آمایش جغرافیایی فضا. 7 (24)، 166-154.
17. Alvani, S.M. & Shirvani, A. (2008). Social Capital of Concepts and Theories. Esfahan: Mani.
18. Coleman, J. (1990). Social in the creation of human capital. American Journal of Sociology, University of Chicago Press. 94 (3), 95-120.
19. Friedman, J. (2007). Toward anon euclidion mode of planning. JAPA journal. 59 (4), 482-485. https://doi.org/10.1080/01944369308975902
20. Kline, E. (1997). Sustainable Coounity Indicators, In: Roseland, M.(Ed.). Eco-City Dimensions: Healthy Communities, Heathy Planet. Gabriola Island, BC: New Society Publishers.
21. Mukomo, S. (2016). On Sustainable Urban development in sub-Saharan Africa. Cities. 13 (4). 265-271.
22. Weil, F.; Matthew R.L. & Edward S, Sh. (2012). The burdens of social capital: How socially involved people dealt with stress after Hurricane Katrina. Social Science Research. 41 (1), 110-119. DOI:10.1016/j.ssresearch.2011.06.006.

23. Woolcock, M., & Narayan, D. (2000). Social capital: implications for development theory, research, and policy. The World Bank Research Observer. 15 (2), 225-249.