مطالعه و بررسی عوامل موثر بر خلاقیت دانش آموزان مقطع متوسطه

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 16، شماره 4 - شماره پیاپی 62، اسفند 1401، صفحه 327-350   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سجاد نعمتی یار عزیز¹؛ نورالدین میرزایی^{* 2}؛ رسول داودی³

¹دانشجوی دکتری ،گروه مدیریت،واحد زنجان،دانشگاه آزاد اسلامی،زنجان، ایران.

²استادیار ،گروه مدیریت ،واحد زنجان،دانشگاه آزاد اسلامی،زنجان ،ایران

³استادیار ،گروه مدیریت ،واحد زنجان،دانشگاه آزاد اسلامی،زنجان،ایران.

چکیده

خلاقیت و عوامل موثر بر آن از مهمترین مسائلی است که نیاز است تا محققان، برنامه ­ریزان و همه دست ­اندرکاران آموزشی به آن توجه ویژه­ ای داشته باشند. هدف مقاله حاضر، بررسی عوامل موثر بر خلاقیت دانش آموزان مقطع متوسطه با استفاده از روش کیفی بود. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ­ای و میدانی بوده و همچنین از ابزار مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شده است. نتایج این پژوهش با استفاده از مصاحبه و نظرخواهی از 47 نفر دانش ­آموزان مقطع متوسطه شهرستان تکاب بدست آمده است. روایی و پایایی مصاحبه ها با نظر خبرگان تایید شده است. با توجه به نتایج این تحقیق شش عامل عوامل ذهنی (شامل: آرامش ذهن، کنترل اضطراب، گسترش فکر)؛ عوامل فردی (شامل: سلامت جسمی، باورهای دینی، داشتن هدف و امید، خود مدیریتی)؛ عوامل خانوادگی(شامل: تحصیلات خانوادگی، موقعیت خانوادگی، فضای خانه، تعداد اعضای خانواده)؛ عوامل آموزشگاهی (شامل: فضای مدرسه، روابط کادر آموزشی و دانش آموزان)؛ عوامل مربوط به تدریس(شامل: روحیات معلم، آشنایی معلم با روش های نوین تدریس، تکالیف متنوع، تنوع در ارزشیابی) و عوامل محتوای آموزشی(شامل: فعالیت های علمی، فعالیت های هنری، فعالیت های دینی، فعالیت های ورزشی) بر خلاقیت دانش ­آموزان تاثیرگذار بودند.

کلیدواژه‌ها

خلاقیت؛ عملکرد تحصیلی؛ تقویت خلاقیت؛ مقطع متوسطه

مراجع

آخوندی، زهرا. افهمی، رضا. (1397). الگوی کاربردی پرورش خلاقیت کودکان از طریق موسیقی توسط معلمان غیر متخصص در مدارس ابتدایی، فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7(4): 70-33.

احمدی، پروین. صمدی، پروین. مینائی، مهناز. (1397). تأثیر یادگیری مشارکتی بر پرورش خلاقیت دانش آموزان در درس جغرافیا، فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(1): 22 – 1.

جرجانی، عبدالرحمن. (1387). خلاقیت در آموزش و پرورش (تهدیدها، فرصت ها و ارائه راه حل­های پیشنهادی)،  ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه، 33: 61-58.

جمشید زاده، افطمه. حاجی، طالب. (1398). بررسی موانع خلاقیت در بین دانش آموزان مقطع ابتدایی از دیدگاه معلمان شهرستان چرداول، سومین همایش ملی پژوهشی روانشناسی و علوم تربیتی، شیروان.

خدمتلو، حدیثه. (1401). تاثیر عوامل آموزشگاهی در پرورش خلاقیت و شیوه های آموزش آن به دانش آموزان، هفتمین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در آموزش و پژوهش، محمودآباد.

دانشجو خسرو. حسینی علمداری، آرش. معینی پور، محمد. (1397). ارزیابی موفقیت آموزش معماری ایران بر ارتقا خلاقیت و تصور خلاق دانشجویان (مطالعه موردی: دانشگاه ملایر). فناوری آموزش، 1(4): 17-5.

رقیبی، مهوش، خان محمدزاده، زهرا. (1398). پرورش خلاقیت کودکان شش ساله با استفاده از آموزش نقاشی خلاق، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(4): 152-129.

روشنیان رامین، محسن. علی آبادی، خدیجه. دلاور،  علی. (1399). بررسی تأثیر بازی‌سازی رایانه‌ای بر خلاقیت دانش‌آموزان دوره ابتدایی، فناوری آموزش، 14(3): 748-739.

شکوهی امیرآبادی، لیلا. دلاور، علی. عباسی سروک، لطف اله. کوشکی، شیرین. (1397). تحلیل محتوی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر اساس خلاقیت و شادکامی، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(3): 192 -165.

فرج اللهی، مهران. موسوی، سید علی محمد. تاجی، پروانه. (1389). شناسایی عوامل موثر - در پرورش خلاقیت دانش آموزان مقطع راهنمایی از دیدگاه دبیران مدیران و کارشناسان آموزش اداره منطقه شش آموزش و پرورش استان تهران، تفکر و کودک، 1(2): 100-83.

فلاح نژاد، مصطفی. (1400). بررسی عوامل موثر و موانع موجود در پرورش خلاقیت دانش آموزان با رویکرد مانع زدایی، دومین کنفرانس علوم تربیتی، روانشناسی و علوم انسانی.

مرعشی، سمیه. (1394). طراحی الگوی تدریس مهارت تفکر به شیوه­ی بازی/ تمرین و تأثیر آن بر رشد خلاقیت کودکان پیش دبستانی شهر یزد در سال تحصیلی 94-1393، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد.

مومنی کوهستانی، امیرمحمد. نژاد حسینیان، یاسمن. (1401). تاثیر به کار گیری نرم افزار اسکرچ بر خلاقیت دانش آموزان، هفتمین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در آموزش و پژوهش، محمودآباد.

یوسفی فر، حسن. مهارتی، یعقوب. فراحی، محمد مهدی. (1397). بررسی تأثیر ابتکار عمل فردی و تنوع مهارت بر خلاقیت کارکنان، با نقش تعدیلگری اختصاصی بودن دانش و منابع خلاق، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(2): 42 -1.

Aftoni, A., Susila, I. W., Sutiadiningsih, A., & Hidayatulloh, M. K. (2021). Plan-Do-Review-Share-Happy (Plandoresh) as Strategy to Develop Independent Learning of Vocational School Students, Journal Pendidikan Vokasi, 11 (1): 102–11.

Alemany, M. M. E., Vallés Lluch, A., Villanueva Lópe, J. F., & García-Serra García, J. (2021). E-learning in “innovation, creativity and entrepreneurship”: Exploring the new opportunities and challenges of technologies, Journal of Small Business Strategy, 31(1), 39-50.

Chen, C. H., & Yang, Y. C. (2019). Revisiting the Effects of Project-Based Learning on Students’ Academic Achievement: A Meta-Analysis Investigating Moderators, Educational Research Review, 26: 71–81.

García, M. G., Calvo J. C. (2021). The threat of COVID-19 and its influence on nursing staff burnout. J Adv Nurse, 77(2): 832-844.

Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry, ECTJ, 30(4): 233-252.

Indawati, N., Kartiko, A., Suyitno, S., Sirojuddin, A., & Fuad, Z. (2022).
Improving the Religious Character of Educators Through Exemplary of Principles,
Journal Management Pendidikan Islam, 6 (3): 789–801.

Kaplan, D. E. (2019). Creativity in Education: Teaching for Creativity Development, Psychology, 10(2): 140–47.

Ma’arif, M A., Zuana, M. M., & Sirojuddin, A. (2022). Improving Islamic Self-Motivation for Professional Development (Study in Islamic Boarding Schools), Supporting Modern Teaching in Islamic Schools. Routledge.

Nyborg, G., Mjelve, L. H., Edwards, A., Crozier, W. R., & Coplan, R. J. (2022). Working Relationally with Shy Students: Pedagogical Insights from Teachers and
Students, Learning, Culture and Social Interaction, 33: 21-43.

Priest, H., Roberts, P., & Woods, L. (2002). An overview of three different approaches to the interpretation of qualitative data. Part 1: Theoretical issues, Nurse Researcher, 10(1): 30-42.

Ritter, S. M., Gu, X., Crijns, M., & Biekens, P. (2020). Fostering students’ creative thinking skills by means of a one-year creativity training program, PLoS ONE, 15(3):99-111.

Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques, Sage, San Jose State University, USA.

Tang, C., Mao, S., Naumann, S.E., & Xing, Z. (2022). Improving student creativity through digital technology products: A literature review, Thinking Skills and Creativity, 44:234-244.

Ummah, S. K., In'am, A., & Azmi, R. D. (2019). Creating Manipulatives: Improving Students' Creativity through Project-Based Learning, Journal on Mathematics Education, 10(1): 93-102.

Warr, M., & Richard E. W. (2020). Bridging Academic Disciplines with Interdisciplinary Project-Based Learning: Challenges and Opportunities, Interdisciplinary Journal of Problem-Based Learning, 14(1): 73-95

Wijayanto^, P. W., Priyatiningsih, N., Herman, H., Sudadi, S., & Saputra, N. (2023). Implementation of Problem Based Learning Model to Improve Early Childhood Abilities in Creative Thinking, journal obsesi, 7(1)225-248.