تحلیل و ارزیابی خطر وقوع زلزله به‌منظور شناسایی محدوده‌های ایمن در شهرهای جلگه‌ای (نمونه موردی: شهر بابل)

جغرافیای طبیعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 آذر 1402

نوع مقاله: مقاله مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

سید مصطفی هاشمی کرویی¹؛ صدرالدین متولی^{* 2}؛ غلامرضا جانبازقبادی³؛ جلال عظیمی آملی⁴

¹دانشجوی رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه آزادی اسلامی واحد نور

²گروه جغرافیا،دانشکده علوم انسانی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور،شهر نور،ایران

³عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور

⁴دانشیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور

چکیده

شهر بابل به‌واسطه قرار گرفتن چندین گسل فعال در اطراف و همچنین قرارگیری روی یکی از کمربندهای زلزله‌خیز جهان موسوم به آلپاین، در برابر این پدیده بسیار آسیب‌پذیر است که ضعف کلی کالبد شهر و تراکم جمعیت بالا در سطح محلات شهری در هنگام وقوع زلزله احتمالی خسارات فراوانی را ایجاد می‌کند. در کنار این عوامل، نارسایی شبکه معابر، فقدان زیرساخت‌های مناسب و وجود بافت‌های نامنظم خودرو و قدیمی مشکلات را تشدید کرده که ضرورت توجه به شناسایی محدوده‌های ایمن در شهر بابل را در برابر مخاطرات افزایش می‌دهد. هدف از انجام این پژوهش شناسایی محدوده های ایمن در محلات شهر بابل برای مقابله با زلزله است. روش مطالعه حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی- تحلیلی و میدانی است. جامعه آماری در این پژوهش شامل شهروندان ساکن در محلات دوازده‌گانه شهر بابل بوده که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 384 نفر تعیین گردیده است. برای ارزیابی خطر وقوع زلزله و شناسایی محدوده های ایمن از نرم‌افزارهای GIS و SPSS استفاده‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد بر اساس 11 معیار کالبدی جهت شناخت درجــۀ آسیب‌پذیری شــهر، محدودة جنوب شهر بابل به دلیل نزدیکی بیشتر به گسل‌های منطقه، قدمت بالاتر ساختمان‌ها (متوسط 30 سال)، بالابودن درجۀ محصوریت و سطح اشغال بالاتر از سطح اشغال استاندارد از آسیب‌پذیری بالاتری نسبت به سایر نقاط شهر برخوردارند. بر اساس نتیجه آزمون کای اسکوئر شاخص دسترسی با میانگین 3.71 دارای بیشترین تأثیر و شاخص اجتماعی با میانگین 2.71 دارای کمترین تأثیر در مکان‌یابی نقاط امن شهر بابل بوده است.

کلیدواژه‌ها

خطر وقوع زلزله؛ محدوده‌های ایمن؛ شهر جلگه‌ای بابل

مراجع