مقایسه تطبیقی اصل 174 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با آمبودسمن بین ‏المللی

فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

دوره 3، شماره 4(پیاپی12)، مهر 1402، صفحه 49-66   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

یاسمن سعیدی^*

مدرس دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی و پژوهشگر فقه و حقوق، تهران، ایران (نویسنده مسئول): [e-mail]

چکیده

آمبودسمن به مرجع تظلم خواهی غیرقضایی و مکانیزم نظارتی مدرن بر عملکرد صحیح سازمان‏های حکومتی گفته می‏شود که با هدف توسعه مردم سالاری به کمک اختیارات و چارچوب‏های قانونی که در هر کشور برای این مرجع پیش‌بینی گردیده به رسیدگی سریع و غیرتشریفاتی به گزارشات و شکایات اشخاص نسبت به هرگونه فعل یا ترک فعل خارج از مقررات و یا رفتارهای نامناسب که در نتیجه سوء مدیریت در سازمان‏های اداری و دولتی بوجود آمده می‏پردازد. در ایران نهادی تحت عنوان آمبودسمن وجود ندارد اما میتوان به نهاد مشابه آن یعنی «سازمان بازرسی کل کشور» که به عضویت دائم موسسه آمبودسمن بین‏المللی درآمده اشاره کرد. هدف از پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی- تطبیقی به نگارش در آمده است، مداقه علمی جایگاه آمبودسمن در ایران به منظور کاستن از معضلات رسیدگی قضایی، که منجر به اطاله دادرسی و موانعی که حاکم بر نظام اداری کشور شده می‏باشد. یافته‏ها حاکی از آن است؛ سازمان بازرسی کل کشور تحت نظارت قوه قضائیه، در جهت اجرای بهتر قانون و اصلاح روند موجود در سازمان‏های خاطی به نظارت و بازرسی می‏پردازد و وظیفه پیگیری و اعلام به دستگاه‏های تصمیم گیرنده پیش بینی شده در قانون را دارد، اما نظارت در نهاد آمبودسمن بصورت مستقل و استصوابی است، لذا سازمان بازرسی کل کشور باید بسترهای لازم برای استفاده از تجارب و سیاست‏های مفید آمبودسمن در بالا بردن ارزش‏های فرهنگی و اجتماعی کشور را فراهم کند، چرا که از ارکان اساسی یک نظام، گسترش عدل و مردم سالاری، سوت زنی در کشف فساد، ارتقای سطح عملکرد و رفتار مناسب کارگزاران، ریشه یابی مشکلات و ارائه راه حل‏های اصلاحی است که با نظارت و بازرسی مستمر و قدرتمند امکان پذیر خواهد شد. 

کلیدواژه‌ها

آمبودسمن؛ سازمان بازرسی کل کشور؛ نظارت؛ مرجع غیرقضایی؛ اطاله دادرسی

مراجع