بررسی اثر تغذیه برکمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی Satureja khuzestanica Jamzad. ، در شرایط اکولوژیک خرم‌آباد

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 3، دوره 11، شماره 1، فروردین 1402، صفحه 36-48   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/ejmp.2023.702343

نویسندگان

شهلا احمدی^{* 1}؛ فاطمه سفیدکن²؛ بهلول عباس زاده³؛ مهناز فرهادی⁴

¹مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان

²استاد، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور

⁴کارشناس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان

چکیده

در این تحقیق به منظور بررسی اثر کود شیمیایی، دامی، ورمی کمپوست و تلفیق آنها برکمیت و کیفیت اسانس گیاه مرزه خوزستانی Satureja khuzestanica Jamzad. آزمایشی در باغ گیاه شناسی زاگرس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان طی سال‌های 1396-1399درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. تعداد واحدهای آزمایشی برابر 24 کرت، فاصله کرتها 100 سانتی‌متر، فاصله بوته‌ها 50 سانتی‌متر و ابعاد کرت 3 در 3 متر بود. تیمارهای آزمایش شامل 50 کیلوگرم در هکتار (50,25,25) NPK، کود دامی 30 و 60 تن در هکتار، ورمی کمپوست 5 تن در هکتار ترکیب NPK با کودهای دامی و ورمی کمپوست بودند. زمان اعمال تیمارهای تغذیه فقط یک نوبت و در مرحله کاشت نشاء های تهیه شده در زمین اصلی بود. نمونه‌ها طی سه سال متوآلی به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. اسانس‌ها بوسیله کروماتوگرافی گازی GC و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی GC/MS تجزیه و شناسایی شدند. نتایج نشان داد که اثر سال و اثر متقابل سال در تیمار بر درصد و عملکرد اسانس به‌ترتیب در سطح احتمال 5 و یک درصد معنی دار است.  براساس نتایج بدست آمده حداکثر بازده و عملکرد اسانس در سال سوم به‌ترتیب معادل 5/4 درصد و 433 کیلوگرم در هکتار و در تیمار NPK+M60 بدست آمد. کارواکرول (88/8-94/9، 89/6-96/0، 88/8-93/1 درصد) مهمترین ترکیب اسانس در تمام تیمارها و سالهای آزمایش بود. به‌طور کلی تیمارهای تغذیه موجب افزایش میزان اسانس و کارواکرول نسبت به شاهد شده و در طی سه سال آزمایش عملکرد وزن خشک و در نتیجه عملکرد اسانس روند افزایشی داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد کودهای آلی به تنهایی و یا در ترکیب با کود شیمیایی در بهبود عملکرد اسانس این گونه مرزه تاثیر مثبتی داشته و استفاده از روش تلفیقی تغذیه در مورد S. khuzestanica مقرون به صرفه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ تیمار تغذیه‌ای؛ خرم آباد؛ کارواکرول؛ مرزه خوزستانی

مراجع

Abbaszadeh, B., Sharifi Ashourabadi, E., Ardakani, M.R., Paknejad, F. and Lebaschi, A.H. 2007. Effects of different rates and methods for nitrogen application on morphological characteristics and yield of Balm (Melissa officinalis L.) under field condition. Journal of Agricultural Sciences,  13 (1):127 - 137.

Ahmadi, Sh., Sefidkan, F., Babakhanlou, P., Asgari, F., Khademi, K., and Karimifar, M.A. 2009. Comparing essential oil composition of Satureja bachtiarica Bunge. before and full flowering stages in field and provenance. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 25 (2): 159-169.

Albiach R., Canet R., Pomares F. and Ingelom F. 2001. Organic matter components and aggregate stability after the application of different amendments to a horticultural soil. Bioresource Technology, 76:125-129

Ali, U., Sajid, N., Khalid, A., Rabbani, M.M., Syed, J.H. and Malik, R.N. 2015. A review on vermicomposting of organic wastes. Environmental Progress and Sustainable Energy, 34(4), 1050-1062.

Arancon, N., Edwards, C.A., Bierman, P., Welch, C. and Metzger, J.D. 2004. Influences of vermicompost on field strawberries:1. Effects on growth and yields. Bioresource Technology, 93:145-153.

Atiyeh, R.M., Arancon, N., Edwards, C.A. and Metzge, J.D. 2002. The influence of humic acids derived from earthworm processed organic wastes on plant growth. Bioresource Tech., 84(1): 7-14.

Blundell, R., Schmidt, J.E., Lgwe, A., Cheung, A.L., Vannette, R.L., Gaudin, A.C.M. and Castell, C.L. 2020. Organic management promotes natural pest control through altered plants resistance to insects. Nature plants, 6:483-491. 

Darzi, M.T., Qalavand, A. and Rajali, F. 2009. The effects of biofertilizers application on n.p.k. assimilation and seed yield in Fennel (Foeniculum vulgare Mill.)  Journal of medicinal and aromatic plants research, 25 (1): 1-19.

Darzi, M.T., Qalavand, A. and Rejali, F. 2008. Effect of application of Mycorrhiza, vermicompost and biophosphate fertilizer on flowering, biological yield and root coexistence in fennel. Iranian Journal of Agricultural Sciences, 10 (1): 88-109.

Darzi, M.T., Qalavand, A. Rejali, F., and Sefidkon, F. 2006.  Application of biofertilizers on yield and yield components of Fennel. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 22 (4): 276-292.

Dousti, B. 2016. Quantitative and qualitative compassion of Satureja khuzestanica essential oil in different habitates in west and south-west Iran. Journal of plant research (Iranian Journal of biology), 29(2): 377-384.

Farrokhi, E., Koochaki, A., Nassiri Mahallati, M. and Khademi, R. 2018. The effect of manur, chemical and biological fertilizers on Aloe vera growth in Bushehr  province. Journal of agroecology, 10(1): 1-21.

Farsam, H., Amanlou, M., Radpour, M.R., Salehinia, A.N. and Shafiee, A. 2004. Composition of the essential oils of wild and cultivated Satureja khuzistanica Jamzad. from Iran. Journal of flavour and fragearnce, 19(4): 308-310.

Francis, C.A., Bulter, F.C. and King, L.D. 1990. Sustainable agriculture in temperate zones. John wiley and sons. New York, 487 pp.

Hadian, J., Mirjalilia, M.H., Kananib, M.R., Salehnia, A. and Ganjipoor, P. 2011. Phytochemical and morphological characterization of Satureja khuzistanica Jamzad. populations from Iran. Chemistry and biodiversity, 8: 902

Hazrati Yadekori, S., and Tahmasebi Sarvestani, Z. 2012. Effects of different nitrogen fertilizer levels and hormone benzyl adenine (BA) on growth and ramet production of Aloe vera L. Iranian journal of medical and aromatic plants, 28(2): 210-223.

Jahani, M., Besharati, H., and Golchin, A. 2011. Effect of iron and zinc enriched vermicompost on plant dry weight and seedling emergence of corn single crass 704. Iranian Journal of Soil Research, 25(1): 33-38.

Jamzad, Z. 2012. Flora of Iran, No. 76: Lamiaceae. Agricultural research , education and extension organization research institute of forest and ranglands, Ministry of Jihad-e- Agriculture, Tehran, P:1066.

Luic, J. and Pank B. 2005. Effect of vermicompost and fertility levels on growth and oil yield of Roman chamomile. Scientia Pharmaceutica, 46: 63-69.

Malakuti, J., 1999. Sustainable agriculture and increasing yield by optimizing fertilizer consumption in Iran. Agricultural Education Publications, 411 pages.

Mohammadi1, M., Sefidkon, F., Asadi-Sanam, S. and Kalatejari, S. 2021. Effects of nutritional treatments on morphological characteristics and essential oil yield of Satureja khuzistanica Jamzad. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 37(2):193-213

Naiji, M. and Souri, M.K. 2015. Evaluation of growth and yield of savory (Satureja hortensis) under organic and biological fertilizers toward organic production. Plant productions, 38(3): 93-105.

Nooshkaam. A., Majnoon Hosseini, N., Hadian, J., Jahansoz, M.R., Khavazi, K.,  Salih Nia, A.N. and Hedayatpour, S., 2016. Investigating the effect of biological and chemical fertilizers on the chemical and qualitative characteristics of medicinal plant Satureja khuzistanica Jamzad. Crop production, 8(4):87-103.

Pandey, V., Patel, A. and Patra, D.D. 2015. Amelioration of mineral nutrition  productivity, antioxidant activity and aroma profile in marigold (Tagetes minuta L.) with organic and chemical fertilization. Industrial Crops and Products, 76: 378-385.

Paschalina,  S.,  Koutsos,  T.V. and  Katsiotis,  S.T.  2006.  Study  of  nitrogen fertilizers  rate  on  fennel  cultivars  for essential  oils  yield  and  composition.  Journal of Vegetable science, 12: 85- 93.

Peyvandi, M., Rafati, A. and Mirza, M. 2009. The effect of nitrogen and phosphorus on the growth and amount of sweet Artemisia essential oil. Iranian journal of medicinal and aromatic plants research, 25 (1): 84-75.

Prabha, M.L., Jayraaj, I.A., Jayaraj, S. and Rao, D.S. 2007. Effect of vermicompost on growth parameters of selected vegetable and medicinal plants. Asian journal of microbiology, biotechnology Jayraaj, research and environmental sciences, 9: 321-326.

Rahimzadeh, S., Sohrabi, Y., Heidari, G. and Pirzad, A. 2011. The effect of biofertilizers on some morphological traits and yield of the medicinal plant Badershbo (Dracocephalum moldavica L.). Journal of horticultural sciences, 25(3): 335-343

Rezaei Moadab, A., Nabavi Kalat, S.M. and Sadrabadi Haghighi, R. 2015. Effect of vermicompost and biofertilizers on vegetative yield and essential oil of basil (Ocimum basilicum L.) in climatic conditions of Mashhad. Journal of agricultural ecology, 5 (4): 362-350

Rezvani Moghadam, P., Amin Ghafoori, A., Bakhshaei, S. and Jafari, L. 2013. Study the effects of biological and organic fertilizers on quantitative traits and essential oil of savoy (Satureja hortensis L.). Journal of Agroecology, 5(2): 105-112.

Saeednejad A.H. and Rezvani Moghaddam, P. 2010.  Effect of compost, vermicompost and cattle manure on yield, yield components and oil content of Cuminum cyminum. Journal of Horticultural Science, 24: 142-148. (in Persian with English summary).

Sharifi Ashourabadi, E., Matin, A.A.Gh. and Lebaschi, M. H. 2003. Investigate of physiological growth indices in fennel (Foeniculum Vulgare Mill.) in different methods of soil fertilization.  Iranian medicinal and aromatic plants research, 19(2):157-182.

Sharifi Ashurabadi, A., Qalavand, A., Noor Mohammadi, Q., Matin, A., Aminf G., Babakhanlou, P., Bachechi, M. and Sefidkan, F. 2001. Effect of fertilization and manur on seed yield and biomass of fennel. Iranian Medicinal and Aromatic Plants Research, 3(1): 1-26.

Scheffer M.C. and Koehler, S. 1993. Influence of organic fertilization on the biomass, yield and yield composition of the essential oil of Achillea millefolium. Acta Horticulture, 331:109-114.

Sepahvand, A., Kordbache, P., Delfhan, B., Zeini, F., Hashemi, S. and Mahmoodi, M. 2005. Antifungal effects of essential oil of Satureja khuzistanicais in region of Lorestan with method of in vitro. Iran. J. Yafteh. Lorestan univ. Medical sci, 2:37-43

Yazdani Biuki, R., Rezvani Moghaddam, P., Khazaei, Kh., Ghorbani, Q. and Astaraei, A. 2010. Effects of salinity and drought stresses on germination characteristics of marigold seeds. Iranian Agricultural Research, 8(1): 12-19.