شناسایی مولفه های برنامه درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در دوره متوسطه

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 16، شماره 4 - شماره پیاپی 62، اسفند 1401، صفحه 276-296   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حمیدرضا کرمی دورودخانی¹؛ اسماعیل کاظم پور^{* 2}؛ جعفر قهرمانی³

¹دانشجوی دکتری گروه برنامه ریزی درسی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

²دانشیار گروه برنامه ریزی درسی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران

³استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر شناسایی مولفه های برنامه درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در دوره متوسطه مبتنی بر نظر خبرگان ومتخصصان بود. پژوهش حاضر از نوع کیفی و با استفاده از روش داده بنیاد انجام شد. مشارکت کنندگان پژوهش حاضر؛  شامل خبرگان  حوزه برنامه درسی به ویژه اساتید برنامه ریری درسی دانشگاههای کشور و متخصصان ذیربط بوده که مولفه های برنامه درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در دوره متوسطه به کمک آنها مورد شناسایی و تحلیل قرار گرفتند. نمونه پژوهش حاضر ، ده نفر  بوده که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند وتا حد اشباع نظری  انجام شد. برای گردآوری داده ها از طریق فیش برداری  و مصاحبه  نیمه ساختار یافته با خبرگان استفاده شد. جهت تحلیل داده ها در پژوهش حاضر؛ از ابزار های اندازه گیری مانند روش تحلیل متنی در مصاحبه خبرگان بهره گرفته شد. از نتایج ویافته های به دست آمده از تحلیل مصاحبه خبرگان  مجموعا 10 عنصر با 132 مقوله و 368 شاخص کشف و استخراج گردید که 10 عنصر نقش آفرین و تاثیر گذار در فرایند شناسایی مولفه های برنامه درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در دوره متوسطه با الهام و تبعیت از الگوی اَکِر عبارتند از: هدف، محتوا، فعالیت های یادگیرنده، نقش معلم، ارزشیابی، منطق، مواد و منابع یادگیری، گروه بندی دانش آموزان، مکان یادگیری، زمان یادگیری.

کلیدواژه‌ها

برنامه درسی؛ برنامه درسی معنوی؛ رویکرد تلفیقی؛ دوره متوسطه

مراجع

احمدی، پروین. ( 1392 ). طراحی الگوی برنامه درسی تلفیقی و مقایسه آن با برنامه درسی موجود در دوره ابتدایی در نظام آموزشی ایران، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.

احمدی، پروین. ( 1400). طراحی و سازماندهی محتوای برنامه درسی؛ رویکرد بین رشته ای در برنامه درسی تلفیقی، تهران: انتشارات آییژ

ایران نژاد، پریسا. ( 1402 ). طراحی چهارچوب نظری مدل برنامه درسی معنوی در کتاب های درسی دینی دوره ابتدایی، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.

ادیب منش، مرزبان. لیاقت دار، محمدجواد. نصر اصفهانی، احمدرضا. ( 1396 ). بررسی میزان دانش ، نگرش و مهارت مدرسان ومدیران و امکانات موجود دراجرای برنامه درسی معنوی، مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 4 (4): 32-21 .

ادیب منش، مرزبان. لیاقت دار، محمدجواد. نصر اصفهانی، احمدرضا. ( 1397 ). تبیین ابعاد ومولفه های برنامه درسی معنوی بر اساس منابع ومتون مرتبط با آن، تربیت اسلامی، 13 (3):84-61 .

برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران. ( 1390). شورای عالی آموزش و پرورش، تهران: انتشارات وزارت آموزش و پرورش

حسینی، نیره. خادمی، محسن. ( 1395 ). چهارچوب برنامه درسی مبتنی بر توسعه سواد اطلاعاتی در دوره ابتدایی، پژوهشنامه تربیتی، 11 (2): 98-75 .

حسینی، فاطمه. ( 1392 ). امکان سنجی اجرای برنامه درسی با رویکرد معنوی در دوره متوسطه در استان مازندران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور آمل.

حق پرست، طیبه. ( 1395 ). طراحی الگوی مطلوب برنامه درسی معنوی در درس مطالعات اجتماعی دبستان و ارزشیابی آن از دیدگاه متخصصان برنامه درسی و معلمان ذیربط گیلان،رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

شعاری نژاد، علی اکبر. ( 1402 ). فلسفه آموزش و پرورش، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات اطلاعات .

شعبانی، زهرا. ( 1401 ). طراحی و ارائه رویکرد جامعه تلفیق برنامه های درسی در حوزه علوم انسانی، مجموعه مقالات کنگره راهکار هایی برای ارتقای علوم انسانی در کشور.

صافی، احمد. ( 1396 ). آموزش و پرورش ابتدایی دوره اول و دوم متوسطه، ویرایش چهارم، تهران: انتشارات سمت .

صنیعی، مریم. طهماسب زاده شیخلار، داوود. فتحی آذر، اسکندر. ( 1398 ) . مطالعه پدیدار شناختی تجارب و ادراک معلمان دوره ابتدایی شهر تبریز از برنامه درسی علوم تلفیقی، پژوهش های برنامه درسی، 9 (1): 139-113 .

قاسم پور دهاقانی، علی. نصر اصفهانی، احمد رضا. ( 1392 ) . رویکرد معنوی و برنامه ریزی درسی، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 19 (1): 92-71 .

قاسم پور، عرفانه. ملکی پور، احمد. زارع صفت، صادق. ( 1395 ) . تبیین مولفه های برنامه درسی معنوی با نگاهی به دیدگاه نادینگز، فصلنامه پژوهش های کیفی در برنامه ریزی درسی، 1 (3): 42-25 .

ملکی ، حسن. ( 1399 ) . رویکرد تلفیقی در برنامه درسی، تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.

مهر محمدی، محمود. ( 1399 ). برنامه درسی ، نظرگاهها ، رویکرد ها و چشم انداز ها، تهران: انتشارات سمت

مهر محمدی، محمود. ( 1398 ) . نظر ورزی درباره برنامه درسی دبیرستان؛ گرایش عمومی، تخصصی یا همگرایی در چهارچوب « تخصص گرایی نرم »، پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، 1 (1): 48-25 .

محمدی مهر، مژگان. ( 1398). طراحی و اعتبار سنجی الگوی برنامه درسی دوره پزشکی عمومی با رویکرد یادگیری مادام العمر، رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی .

محمدی مهر، مژگان. فتحی واجارگاه، کوروش. ( 1399 ). ارائه یک مدل الگوی تلفیق میان رشته ای در طراحی برنامه های درسی، فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، 2 (4): 37-19 .

نجفی، محمد. کشانی، مهدیه. ( 1400 ). برنامه درسی معنوی برای دستیابی به تربیت دینی، مجموعه مقالات همایش تربیت دینی در جامعه معاصر، تهران: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ( ره ).

Akker, V., Gravemeijer, McKenney, K., & Nieveen, S. N., (2009).  Educational design research, Routledge.

Broudy, H. (2015). Building a philosophy of Education. Englewood cliffs, pretice-Hall,48:25-38.

Brewer,T.M.(2021), Integrated curriculum: what benefit?. Arts education policy review,103 (4):31-36

Bruce, C.S. (2019). Work place experiences of information literacy, International Journal of Information Management, 19:33-47.

Chu, S. K. W., Tse, S. K., & Chow, K. (2016). Using collaborative teaching and inquiry project-based learning to help primary school students develop information literacy and information skills, Library & Information Science Research, 33(2): 132-143

Diehm,R,Lupton, M.(2014). Learning Information Literacy, Information Research,19 (1):1-21.

Fogarty, R. (2019). The ways to integrates curriculum, Educational Leadership, 49(2):61-65.

Gomis chorrorm,S.,Morales Fernandes,M.A., Gilar Corbi,R(2017).Happiness and Values in the Formation of personal Identity in student of the Fifth and sixth Grade at primary school, Universal Journal of Education Research,1(1): 31-50

Hiris P H. and Patricia, w. (2019). philosophy of education, London: outledge.

Case, h. (2022). A strategic Approach to curriculum Design for Information Literacy in Teacher Education- Implementing an Information Literacy, conceptual Framework, Australian Journal of Teacher Education, 38 (4):102-126.

Meldrum, A, Tootell, H. (2021). Integrating Information Literacy into Curriculum Assessment Practice: An Information Case study, Journal of University Teaching and learning Practice, 11 (2): 50-56.

Oyeleke, O. (2023) curriculum integration in social studies as predictor of Academic performance in social sciences, journal of education and practice, 4(7): 25-32.

Sural, S; Dedebali; N. (2018). A study of curriculum Literacy Information Literacy levels of Teacher candidates in Department of social sciences Education, European Journal Of evidence, theory and practice, 23 (1): 1-6

Swanwick, T. (2018). Understanding medical education, Educational Research, 7 (2): 303-314.

Tempson, M. (2017). Inquiry learning: a pedagogical and curriculum framework for information literacy, In Pathways into Information Literacy and Communities of Practice.

Wen Su, SH. (2022). The Various Concepts of Curriculum and the Factors Involved in Curricula Making, Journal of language Teaching and Research, 3 (1):153-158.