جامعه شناسی سیاسی تحولات سیاسی حکومت قاجار از دیدگاه نظریه گردش نخبگان ویلفردو پارتو

مطالعات جامعه شناسی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 خرداد 1402

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jss.2023.1985135.1556

نویسندگان

قاسم گل حسینی¹؛ منیژه کاظمی^{* 2}؛ شهرزاد ساسان پور³؛ داود ابراهیم پور⁴

¹دانشجوی دکتری تاریخ، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران.

²استادیار، گروه تاریخ، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران (نویسنده مسئول)[e-mail]

³استادیار، گروه معارف اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

⁴استادیار، گروه جامعه شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

هدف اصلی مطالعه حاضر، تحلیل جامعه­شناختی سیاسی تحولات سیاسی حکومت قاجار از دیدگاه نظریه گردش نخبگان ویلفردو پارتو بود. در این مقاله سئوالات پژوهشی زیر مورد بررسی قرار گرفته است: تحولات سیاسی سلسله قاجار از دیدگاه نظریه گردش نخبگان ویلفردو پارتو چگونه قابل تحلیل است؟ نقش نخبگان در ایجاد تحولات دوره قاجاریه چه بود؟ روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده­ها، کیفی به شیوه اسنادی و کتابخانه­ای و ابزار جمع­ آوری داده­ها، فیش و یادداشت­ برداری بود. پارتو گردش نخبگان در تاریخ جوامع را عاملی ضروری و طبیعی در جهت پیشرفت معرفی می­نماید. تحلیل جامعه­ شناختی سیاسی تحولات سیاسی حکومت قاجار نشان داد، عدم وجود گردش نخبگان در جامعة دورة قاجار که موجب عدم تعادل نظام سیاسی و پاسخ مناسب به تحولات سیاسی و اجتماعی شد، علاوه بر این ‌که ناکارآمدی نخبگان رسمی را به اثبات رساند، راه را برای ورود نخبگان جدید در حوزة سیاسی بست. با سقوط حکومت تزار در روسیه، حکومت قاجار نیز که متکی بر ساختار سیاسی ملوک­ الطوایفی بود، دچار از هم پاشیدگی اجتماعی گردید.

کلیدواژه‌ها

ظهور حکومت قاجار؛ نظریه گردش نخبگان پارتو؛ تحولات سلسله قاجار

مراجع

Abrahamian, Yervand. (2011). Essays in Political Sociology of Iran, translated by Soheila Torabi Farsani, Tehran: Pardis Danesh Publishing House, second edition.

2. Akbari, Mohammad Ali. (1992). Features of power structure in Iran, Nameh Farhang, Tehran: Ministries of Culture and Islamic Guidance, 2nd year, 4th issue.
3. Avri, Peter; Hembly, Gavin; Melvin, Charles. (2008). History of Iran during the Afshar, Zand and Qajar periods, translated by Morteza Saqib Far, Tehran: Jami Publications.
4. Azghandi, Alireza (1995) The influence of Qajar elites on political and social developments, Middle East Quarterly Magazine, Number Six

5-Azghandi, Alireza. (1997). The ineffectiveness of Iran's political elites between the two revolutions, Tehran, Qoms Publishing.

6. Bashirieh, Hossein. (2014). History of political ideas in the 20th century, liberalism and conservatism, Tehran: Ney Publishing.
7. Bashirieh, Hossein and Karampour, Roza. (2004). Studying the rotation of elites in Iran during the Qajar period, Journal of Cultural Research, No. 10.
8. Dehghan Nejad, Morteza. (2004). Analysis of the fall of the Qajar dynasty with an approach to the theory of decline of the state of Ibn Khaldun, Isfahan University Faculty of Literature and Humanities Journal, second term, 36th and 37th issue, spring and summer.
9. Denbali, Abdul Razzaq Maftun. (2013). Mather Soltanieh, with the efforts of Firoz Mansouri, Tehran: Information Publications.
10. Etemad Al-Saltaneh, Mohammad Hasan Khan. (1988) Tariq Montazam Naseri, edited by Mohammad Ismail Rezvani, Tehran: Dunyai Ketab.
11. Etezad Al-Saltaneh, Mirza Aligholi. (1991). Exir al-Tawarikh, by Jamshid Kianfar, Tehran: Weissman Publishing.
12. Foran, Jan. (1998). Breaking Resistance: The History of Iran's Social Developments from the Safavid Period to the Years After the Islamic Revolution, translated by Ahmad Tadion, Tehran: Rasa Publishing.
13. Hedayat, Rezaguli Khan. (2001). The history of Rouza al-Safai Naseri, with the efforts of Jamshid Kianfar, Tehran: Nashr Asater.
14. Heravi, Javad. (2013). History of the Samanin, Golden Age of Iranian History, 4th edition, Tehran: Amir Kabir Publications.
15. Homayon Katouzian, Mohammad Ali. (2000). Government and society in Iran; Extinction of Qajar and establishment of Pahlavi, translated by Hassan Afshar, Tehran: Nashr Markaz.
16. Ibn Khaldoun, Abdul Rahman. (1957). Introduction to Ibn Khaldoun, translated by: Mohammad Parvin Gonabadi, Tehran: Book Translation and Publishing Company.
17. Joveini, Mohammad. (1999). Joveini's World History, edited by Mohammad Qazvini, Tehran: Dunyai Ketab.
18. Kohamrei, Zein Al-Abidin. (2005). The message of measures taken by the king and the minister in the affairs of Agha Mohammad Khan Qajar and his minister Haji Ibrahim Khan Kalantar Etimad al-Douleh, edited by 19-Mahin Dokht Hajian Pour, Tehran: University Publishing Markaz.
19. Mahmoud Mirza Qajar. (2010). History of Saheb-e-Quran, by the efforts of Nadereh Jalali, Tehran: Library, Museum and Document Center of the Islamic Council.
20. Moder shane Chi, Mohsen. (1994). Iran's history and elitist point of view, Negha No Quarterly, Farvardin and Ordibehesht.
21. Nafisi, Saeid. (1985). Social and political history of Iran in the contemporary period, Tehran: Sharq Press Institute.
22. Nasri, Albert. (1984). excerpts from Ibn Khaldun's introduction, translated by Mohammad Ali Sheikh, Tehran: Shahid Beheshti University Press.
23. Pareto, Wilfredo. (2016). Human stupidity, translated by Parviz Ajjali, Tehran: Ehsan publishing house.
24. Reza Qoli, Ali. (2004). Sociology of Self-Kamgi, Tehran: Nei Publishing.
25. Rush, Michael. (2008). Society and Politics, translated by Manouchehr Sabouri, Tehran: Samt Publications.
26. Saravi, Mohammad Taqi. (1992). Muhammadan history "Ahsan al-Tawarikh", edited by Gholamreza Tabatabaei Majd, Tehran: Amir Kabir Publications.
27. Zargari Sonqor, Hassan. (2019). Investigating the reasons for the rise and fall of the Qajar dynasty based on Ibn Khaldoun's approach, supervisor Mohsen Khalili and advisor Seyyed Hossein Athari, Ferdowsi University of Mashhad.