تحلیل ساختاری شاخص‌های رشد هوشمند جهت شناسایی محرک های کلیدی با رویکرد آینده نگاری (مطالعه موردی شهر ساری)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 9، دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 66، خرداد 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعید ازوجی¹؛ کیا بزرگمهر^{* 2}؛ آمنه حقزاد³؛ لیلا ابراهیمی⁴

¹دانشجو

²گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس ایران

³عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس

⁴گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

چکیده

چکیده

مقدمه: شهرها بیش از هر نقاط دیگری تحت تاثیر فعالیت‌های انسانی قرار دارند، یکی از کارکردهای اساسی در رشد هوشمند با توجه به رشد جمعیت و کمبود امکانات زیربنایی و اراضی، چگونگی گسترش فیزیکی شهر برای جواب گویی به نیاز‌های فعلی و پیش بینی برای نیازهای آینده شهر است.

هدف پژوهش: هدف پژوهش تحلیل ساختاری شاخص‌های رشد هوشمند با رویکرد آینده نگاری می‌باشد که محرک‌های کلیدی در آینده شهر ساری را شناسایی و خوشه‌بندی کرده است.

روش شناسی تحقیق: مقاله حاضر از حیث روش شناسی توصیفی-تحلیلی و از حیث هدف گذاری کاربردی می باشد. در تهیه شاخص‌های رشد هوشمند داده های نظری با روش اسنادی و داده های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری تعداد 20 نفر از خبرگان و متخصصان دانشگاهی و پژوهشی حوزه شهری به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. جهت تجزیه تحلیل داده ها و اطلاعات نیز از روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم‌افزار MICMAC استفاده شده است.

قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو پژوهش شهر ساری می‌باشد.

یافته‌‌ها: 50 محرک‌های اولیه در 5 بعد رشد هوشمند شهری ( اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، کالبدی-فضایی،زیست محیطی و دسترسی) شناسایی و خوشه‌بندی شده است که با نرم‌افزار میک مک تحلیل شدند. نتایج به دست‌آمده نشان‌دهنده درجه پرشدگی ماتریس 88/96 درصد می‌باشد که بیان می‌کند عوامل انتخاب شده تأثیر زیاد و پراکنده‌ای بر همدیگر داشته‌اند و سیستم از وضعیت ناپایداری برخوردار بوده است که اکثر محرک ها در محدوده محرک‌های دووجهی قرار دارند.

نتایج: 12 محرک کلیدی: سیاست‌‌های برنامه‌ریزی برای افزایش تراکم، بازنگری طرح‌های شهری و انعطاف پذیر نمودن آنها، توسعه مراکز مدیریت محلی، توزیع مناسب تأسیسات و تجهیزات، تشویق شهروندان و افراد ذینفع در برنامه‌ریزی و تصمیمات شهر، توسعه محلات با کاربری‌‌های مختلط، ایجاد واحدهای همسایگی متراکم، تقسیم مساوی منابع مالی و بارهای مالی، منطقه‌بندی مختلط، تأکید بر مجاورت کاربری‌های سازگار، توزیع عادلانه خدمات در سطح محلات و استفاده از زمین‌‌های بایر و متروکه شهری هستند که ترتیب در کالبدی-فضایی 7 محرک، اجتماعی-فرهنگی 2 محرک، دسترسی 2 محرک و دسترسی یک محرک موثر بر وضعیت آینده شهر ساری می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

تحلیل ساختاری؛ رشد هوشمند؛ آینده نگاری؛ میک مک؛ شهر ساری

مراجع