جرم انگاری اظهار خلاف واقع مطلع در حقوق ایران

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

دوره 19، شماره 71، خرداد 1402، صفحه 36-55   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijrj.2023.702558

نویسندگان

جمال بیگی^{* 1}؛ سید رضا موسوی²

¹دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران.

²دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران.

چکیده

عدالت قضایی از بزرگترین اهداف هر نظام قضایی است که در نظام های حقوقی به عنوان یک ارزش مطرح شده است. اهتمام دین اسلام نیز بر اجرای عدالت و اقامه حق بر اساس موازین شرعی دراین زمینه مشهود می باشد. اجرای عدالت قضائی از یک طرف مستلزم مشارکت شهروندان در ارائه به موقع و صحیح اطلاعات از وقوع جرم بوده و از طرف دیگر اقدامات دقیق و سریع دستگاه قضاء را طلب می نماید. هر اقدامی که کشف جرم و شناسایی متهم را با تأخیر مواجه ساخته و موجبات گمراه نمودن قضات رسیدگی کننده به پرونده و فرار متهم از چنگال عدالت را فراهم می نماید و یا به کاهش نقش آنان در وقوع بزه انجامیده و یا افراد بی گناهی را در مظان اتهام قرار دهد، اجرای عدالت را در هاله ای از ابهام قرار داده و النهایه نظم و امنیت و منافع عمومی جامعه در معرض تهدید قرار خواهد گرفت. در نهایت دراین پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی چنین نتیجه گیری می شود که اظهارات خلاف واقع علاوه بر عواقب سوء در روند رسیدگی به پرونده ها و اطاله دادرسی، موجب بدبینی مردم به دستگاه قضاء می گردد، قانون گذار ایران به جزء در موارد خاص به دلیل نبود فصلی مستقل با نام جرایم علیه عدالت قضایی توجه خاصی به جرم اظهارات خلاف واقع مطلع به مثابه جرم علیه عدالت قضایی ننموده و ضرورت نگاه نوین در زمینه جرم انگاری اظهارات خلاف واقع در راستای اجرای عدالت قضایی را می طلبد.

کلیدواژه‌ها

مطلع؛ اطلاعات مطلع؛ اظهار خلاف واقع؛ جرم علیه عدالت قضایی

مراجع

کتاب

1-قران کریم.

2-آشوری، محمد(1383). آیین دادرسی کیفری(چاپ چهارم). تهران: انتشارات سمت.

3-ابن ادریس حلی، محمد بن منصور بن أحمد(1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

4-ابن براج،عبدالعزیز(1406ق). المهذب. دفتر انتشارات اسلامی، قم: چاپ اول.

5-انصاری دزفولی، مرتضی بن محمد امین(1415ق). القضاء و الشهادات (للشیخ الأنصاری). مجموعه مقالات کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. قم.

6-بحرانی آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم(1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة(چاپ اول).قم: دفتر انتشارات اسلامی.

7-بوشهری، جعفر(1387). حقوق جزا (چاپ دوم). تهران: نشر شرکت سهامی انتشار.

8-پوربافرانی، حسن(1395). جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی(چاپ دوم). تهران: انتشارات جنگل.

9-تبیت،مارک(1384). فلسفه حقوق. مترجم، حسین رضایی خاوری. مشهد: انتشارات علوم انسانی رضوی.

10-جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1383). ترمینولوژی حقوق(چاپ چهاردهم). تهران: انتشارات گنج دانش.

11-جوانمرد،بهروز(1389). فرآیند دادرسی در حقوق کیفری ایران(چاپ اول). تهران: انتشارات بهنامی.

12-حر عاملی،محمد بن حسن(1409). وسائل الشیعه(چاپ اول). قم: موسسه آل البیت(ع).

13-خوانساری،احمد(1402ق). جامع المدارک.تعلیق علی غفاری. تهران: مکتب الصدوق.

14-دیانی، عبدالرسول(1389). ادله اثبات در امور مدنی و کیفری(چاپ اول). تهران: انتشارات میزان.

15-شریعتی،روح الله(1387). قواعد فقه سیاسی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

16-شکری، رضا و سیروس، قادر(1385). قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی(چاپ پنجم). تهران: نشر مهاجم.

17-صدوق قمی،محمد بن علی بن بابویه(1413). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

18-صدوق قمی،محمد بن علی بن بابویه(1406). ثواب الاعمال و عقاب الاعمال. بی جا: دارالشریف الرضی.

19-طباطبایی،سید محمد حسین(1362). المیزان فی تفسیر القرآن(چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الاسلامیه.

20-طباطبایی،سید علی(1397ق). ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع بالدلائل. قم: موسسه نشر اسلامی.

21-طبرسی،فضل بن حسن(1410ق). المؤتلف من المختلف بین ائمه السلف(چاپ اول). مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.

22-طوسی،محمد(1407ق). الخلاف(چاپ اول). قم: دفترانتشارات اسلامی.

23-طوسی،محمد(1410ق). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی(چاپ دوم). بیروت: دارالکتاب العربی.

24-عاملی،حر،محمدبن حسن(1409ق)، وسائل الشیعه(چاپ اول). قم: انتشارات موسسه آل البیت علیهم السلام.

25-علامه حلی،حسن(1411ق). تبصره المتعلمین فی احکام الدین.تهران: موسسه طبع و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

26-فاضل لنکرانی،محمد(1420ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله(القضا و الشهادات). قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).

27-فاضل مقداد،جمال الدین(1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع ،محقق:سید عبداللطیف حسینی،کوهکمری(چاپ اول). قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.

28-فرهودی نیا، حسن(1381). جرائم ناقص(چاپ اول). تهران: انتشارات فروزش،تهران.

29-کاشانی، سید محمود(1383). استانداردهای جهانی دادگستری(چاپ اول). تهران: نشر میزان.

30-کلینی،محمد(1407ق). الکافی(چاپ چهارم). قم: دارالکتب الاسلامیه.

31-کیدری،قطب‌الدین محمد(1416ق). إصباع الشیعه بمصباح الشیعه،محقق:شیخ ابراهیم مراغی،چاپاول. قم. موسسه امام صادق(ع).

32-مجلسی،محمدباقر بن محمد تقی(1374). بحار الانوار الجامعه لدرر الاخبار الائمه الاطهار(چاپ سوم). تهران: کتاب فروشی اسلامی.

33-محقق حلی،جعفر(1418ق). مختصرالمنافع. قم: موسسه مطبوعات دینی.

34-محقق داماد،سید مصطفی(1406ق). قواعد فقه. تهران. مرکز نشر علوم اسلامی.

35- محقق داماد، سید مصطفی(1366). قواعد فقه(چاپ دوم). تهران. چاپخانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

36-محقق داماد،سید مصطفی،(1385). قواعد فقه (بخش سیزدهم). تهران. انتشارات مرکز نشر علوم اسلامی.

37-محقق داماد،سید مصطفی(1392). قواعد فقه . تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.

38-مفید،محمد(1410ق). المقنعه(چاپ دوم). قم: موسسه نشر اسلامی.

39-موسوی خمینی،روح الله(1421ق). تحریرالوسیله(چاپ اول). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

40-موسوی خویی،سید ابوالقاسم(1394). مبانی تکمله المنهاج(چاپ اول). قم: انتشارات حقوق اسلامی.

41-نجفی،محمد حسن(1363). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام(چاپ اول). تهران: دارالکتب الاسلامی.

42-نراقی،محمد مهدی(1415ق). مستند الشیعه فی احکام الشیعه فی احکام الشریعه(چاپ اول). مشهد: موسسه آل بیت(ع).

مقاله

43-آقابابایی،حسین(1384). گفتمان فقهی و جرم انگاری در حوزه جرایم علیه امنیت ملت و دولت، فقه و حقوق، دوره2، شماره5، ص11-42.

44-ابهری،حمید؛تقی پور درزی نقیبی،محمد حسین(1398). بررسی فقهی و حقوقی ارزش شهادت خویشاوندان،پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، دوره15، شماره56، ص11-32.

45-بیگی،جمال،جرم انگاری کتمان شهادت و چالش های آن در حقوق ایران(1396). آموزه‌های حقوق کیفری، دوره14، شماره14، ص145-172.

46-بیگی،جمال، نگاهی به جرم کتمان حقیقت و لزوم جرم انگاری آن به مثابه جرم علیه عدالت قضایی(1398). مجموعه مقالات در نکوداشت دکتر ایرج گلدوزیان. مجد. ص116-129.

47-جاور،حسین،هوشمند فیروزآبادی،حسین،نقض حیثیت معنوی در قلمرو شهادت شهود و جرح شاهد(1399). مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره12، شماره3، ص67-91.

48-کریمی، عباس؛ شکوهی زاده، رضا(1388). قاعده عدم پذیرش شهادت بر مسموعات و استثنائات آن در نظام کامن لا با نگاهی تطبیقی به حقوق ایران، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره39، شماره1، ص215-233.

49-محسنی،حسن(1396). رجوع گواه از گواهی و اثر آن از منظر آئین دادرسی، مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره9،  شماره1، ص243-275.

50-موسوی بجنوردی،سید محمد(1385). بررسی نقش اخلاق در فقه و حقوق با رو یکردی بر نظریات حضرت امام خمینی(س)،پژوهشنامه متین، دوره 8، شماره32، ص23-42.