تبیین فقهی و حقوقی ایجاب و قبول در مناقصات و مزایدات دولتی

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

دوره 19، شماره 71، خرداد 1402، صفحه 56-79   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijrj.2023.702559

نویسندگان

سمیراسادات دولت آبادی¹؛ محسن ولایتی^{* 2}؛ علیرضا پور اسماعیلی³

¹دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.

²استاد یار، گروه فقه و مبانی حقوق، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.

³دانشیار حقوق خصوصی، دانشگاه حکیم سبزواری. سبزوار، ایران.

چکیده

قراردادهای دولتی به لحاظ حجم و ارزش بالا مورد توجه فعالان اقصادی و تجار بخش خصوصی است. قراردادهای دولتی همانند دیگر قراردادها باید دارای شرایط اساسی صحت معاملات باشد. افزون بر این، ماده 79 قانون محاسبات عمومی شرط دیگری را برای انعقاد معاملات دولتی مقرر کرده است که براساس آن انجام معاملات دولتی باید از طریق مناقصه و مزایده باشد و ضوابط مزایده و مناقصه نیز در قانون محاسبات عمومی و سایر مقرراتی که برای دستگاه های دولتی خاص وضع شده، آمده است. با وجود این، قانون­گذار درباره نقش برخی شرایط در تشکیل و انعقاد قراردادهای دولتی ساکت است. همین امر موجب شده، که ماهیت قراردادهای دولتی با ابهام مواجه شود؛ از جمله این که با توجه به قواعد عمومی قراردادها و قواعد خاص مندرج در مقررات مخصوص معاملات دولتی، ایجاب در قراردادهای دولتی چه هنگامی صادر می گردد و در نتیجه، زمان انعقاد قرارداد چگونه خواهد بود؟ تعیین دقیق زمان صدور ایجاب و زمان انعقاد قرارداد با توجه به حجم وسیع معاملات دولتی و حفظ حقوق طرفین قرارداد، بسیار حائز اهمیت خواهد بود. نتایج این تحقیق بیانگر این است که از زمان شروع تشریفات مناقصه و مزایده تا امضای قرارداد، سه مرحله طی می شود. انتشارآگهی مناقصه و مزایده ، پیشنهاد قیمت از جانب مناقصه گران و مزایده گران و در نهایت امضای قرارداد. به نظر می رسد، فراخوان مناقصه نه ایجاب است و نه عقد بلکه دعوت برای انجام معامله است و در نتیجه، پیشنهاد قیمت مناقصه گران در برابر فراخوان مناقصه، ایجاب است. بنابراین با تعیین برنده و انعقاد قرارداد، قراردادهای دولتی منعقد می­شود. 

کلیدواژه‌ها

ایجاب؛ قبول؛ قرارداد تشریفاتی؛ قراردادهای دولتی؛ مزایده؛ مناقصه

مراجع

الف- فارسی و عربی

1.العالمی، زین الدین ابن علی،(1410)، روضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد سوم، چاپ اول، قم، نشر کتابفروشی داوری.

2. العالمی، محمدابن مکی(بی­تا)، القواعد و الفوائد، جلد اول، نشر مکتبه المفید، قم.

3.اسماعیلی هریسی، ابراهیم، (1393)؛ حقوق صنعت احداث؛ شرح قانون برگزاری مناقصات، چاپ اول، دادگستر، تهران.

4.انصاری دزفولی، مرتضی بن محمد امین، (1418ق)، المکاسب، ج ۳، مؤسسه الهادی، اول، قم.

5.انصاری، ولی الله، (1387)، کلیات حقوق قراردادهای اداری،  حقوقدان، چهارم ،تهران.

6.انصاری،شیخ مرتضی،(1410)، مکاسب، ج 3 و 4، بیروت، چاپ موسسه نعمان.

7.ابن النووی، محى الدین؛( ۱4۱۳ق )، المجموع فی شرح المذهب، ج ۹، دار الفکر، لبنان – بیروت، الاسلامیه، اول، قم – ایران.

8. الکاظمى التستری، الشیخ اسداله؛ (بی تا)، مقابس الأنوار و نفائس الأسرار فی أحکام النبی المختار و عترته الأطهار، ج ۱، مؤسسه آل البیت، اول، قم .
9. الرسوقی، شمس الدین محمد بن عرنه؛ (بی تا) ، حاشیه الدوقی، ج ۳، داراحیاء الکتب العربیه ، بیروت – لبنان.
10. السرحسنی، شمس الدین؛ ا،( 1406 ق)، المبسوط، المعرفه، ج ۱۲ ، بیروت- لبنان.
11. احمدی، فرزانه، امینی، علیرضا،آیتی، سید محمد رضا، (1396)، ماهیت جعاله، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلا می، سال سیزدهم ، شماره چهل و نه.

12.جعفری لنگرودی، محمد جعفر؛ (1390)، فلسفه حقوق مدنی، ج 1، گنج دانش، اول، تهران.

13.جعفری لنگرودی، محمد جعفر؛( ۱۳۸۹)،حقوق تعهدات، گنج دانش، چهارم، تهران .

14.جبل عاملی، زین الدین (شهیدثانی)؛ (بی تا)، مسالک الافهام الى تنقیح شرایع الاسلام، ج۳، معارف.

15.رضایی، علی، (1396)،زمان وقوع معامله در حراج (مطالعه تطبیقی در فقه امامیه، حقوق ایران و غرب)، فصلنامه دانش حقوق و مالیه، سال اول، شماره1.

16.شهیدی، مهدی، (1380)؛ تشکیل قراردادها و تعهدات، مجد، اول، تهران.

17.شهیدی، مهدی، (1386)؛ تشکیل قراردادها و تعهدات، چاپ ششم، مجد، تهران.

18.صفایی، سید حسین؛ (۱۳۸۲)، دوره مقدماتی حقوق مدنی، ج ۲، میزان، سوم، تهران – ایران.

19.طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن؛ (1387)، المبسوط فی فقه الإمامیه، ج 2؛ المکتبة المرتضویة الإحیاء الآثار الجعفریه، سوم، تهران.

20.قنواتی، جلیل (1386)؛ "نظریه ایجاب ملزم در آیینه تطبیق"، مطالعات اسلامی، ۷۷

21.قنواتی، جلیل، (1383)، مطالعه تطبیقی ایجاب و قبول، بوستان کتاب، قم، چاپ اول.22.کاتوزیان، ناصر، (1364)، قواعد عمومی قراردادها، انتشارات بهنشر، اول، تهران.

22.کاتوزیان، ناصر، (1380)؛ قواعد عمومی قراردادها، ج 2، انتشار، چهارم، تهران.

23.کاتوزیان، ناصر،(1380)، قواعد عمومی قراردادها، ج1، انتشار، چهارم، تهران.

24.کوتس، هاین؛ حقوق قراردادها در اروپا، ترجمه؛ احمدوند، ولی اله و ... ، جهان جام جم، اول، ۱۳۸۵، تهران.

25.کاویار،حسین،آقمشهدی،فخرالدین اصغری، ایزدی فر، علی اکبر،( 1396)، ماهیت ایجاب، آموزه های فقه مدنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 15.

26.محقق داماد، سید مصطفی- قنواتی، جلیل- وحدتی شبیری، سید حسن، عبدی پور، ابراهیم، (1389)؛ حقوق قراردادها در فقه امامیه، ج 2، سمت، اول، تهران.

27.محقق داماد، سید مصطفی، (1388)؛ نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، مرکز نشر علوم اسلامی، اول، تهران.

28.نجفی، محمد حسن، (1404)؛ جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج 22، دارالاحیاء التراث العربی، هفتم، بیروت – لبنان.

29.نوروزی، حسین، (1386)، ایجاب در انعقاد قرارداد، پایان نامه دکترای حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.

30.ناطق نوری، سوده،( 1387)، زمان انعقاد قرارداد در فروشگاههای بزرگ، دانشنامه حقوق و سیاست،  8 ، 4.

31. هینزی، جیمی، (1385)، قراردادهای ساختمانی، ترجمه بانکی، محمدتقی؛ اطلاعات، دوم، تهران.

 

ب- فرانسه و انگلیسی

,.

5. Corbix,A.L.(197):offer and Acceptante and some of the Resulting legal Relatins. Yale law Journal, 169-206.
6. Curtis, Henry. B. (1922); Offer and Acceptance. Loy.LJ.3 (New Or Leans)23 .
7. Judge, Stepen; Business Law, Macmillan, 2^nd, 1999, wiltshir- Uk.
8. Poole, Jill; Case Book on contract law, Oxford University press, 17ih,       2005, Oxford-UK
9. Poole,Jill;CaseBook on contract Law, Oxford university Press, 17^th, 2006, Oxford- Uk.