بازتاب حکمت ایران باستان بر زیبایی و عشق عرفانی سهروردی با تکیه بر زیبایی‌شناسی

کاوش های عقلی"

دوره 2، شماره 1، خرداد 1402، صفحه 45-79   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

آذرنوش گیلانی^*

استادیار گروه هنر، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

چکیده

حکمت و فلسفه در ایران، از قدمت کهنی، برخوردار است. در ایران باستان، به‌ویژه در عهد خسرو انوشیروان، تلاش زیادی برای توسعه فلسفه و حکمت در ایران انجام گرفت. با آمدن اسلام به ایران نیز این روند تداوم پیدا کرد تا به سهروردی رسید. سهروردی، عامل پیوند بین فلسفه یونان باستان، ایران باستان و فلسفه اسلام است. او با دسترسی به منابع کهن، به‌ویژه اوستای زرتشت و شاهنامه فردوسی، پیوند قابل تأملی بین فلسفه شرق و غرب به وجود آورد. سهروردی به عنوان احیاگرِ حکمت ایران باستان، با آگاهی کامل از اندیشه فلسفی ایرانیان، تفسیری عرفانی از شخصیت و کردار پهلوانان اساطیری ایران، مانند: کیخسرو، فریدون و کیومرث ارائه می‌دهد. همچنین، توجه ویژه سهروردی به «نورالانوار»، مبیّن انس وی با قرآن و فرهنگ ایران باستان است. وصفی که سهروردی از زرتشت و مفاهیم زرتشتی در زمینه توجه به نور، آتش، فرّ ایزدی، تقسیم عالم به دو بخش مینوی و گیتی، و همچنین فرشتگان زرتشتی ارائه می‌دهد، به‌وضوح، بیان‌گر میزان تأثیرپذیری او از حکمت ایران باستان است. در بحث زیبایی‌شناسی، سهروردی به تمام جنبه‌های «کارکرد اخلاقی» «عالم مثال» «زیبایی و عشق» و«معرفت‌شناسی» توجه ویژه‌ای دارد. که می‌توان بااحتیاط آنها را علم ویژه منبعث از «زیبایی‌شناسی » به‌حساب آورد. در این پژوهش تلاش بر این است که بازتاب حکمت ایران باستان و بر زیبایی و عشق عرفانی سهروردی با تکیه بر فلسفه زیبایی‌شناسی، مورد بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

هنر؛ حکمت؛ فلسفه؛ عشق عرفانی؛ سهروردی؛ زیبایی‌شناسی

مراجع